Katalog

Burhan Cünel "Ateş ve Kuğu" ile Yunus Nadi Roman Ödülü'nü almıştı t 'Ateşin içinde kuğular yüzüyordu' rak vurgular Sıvas toplu yakı mını (kıyımını) konu alan Ateş ve Kuğu romanından once de Burhan Gunel Ateşi Seçtım' (1993) oyku btabıyla ateş eğre tılemesını gundemıne almıştıı 'Ateşi Seçtım adını koyarken, kıtaplarımın arasında adıyla bana en çok yakışanı olduğunu duşunmuştum Yaşamımın uyağıydı Butun omrumce ateşi seçmıştım Scçmedığım /aman larda, durumlarda ıst ateş benı bulmuştu " (Ateş ve Kuğu, s 161) S >4D* Aıadaıı bıınt ı /aman gıctı mı^ Sanmı\o runı On \ıl degıl oıı gun bıle gtçmemış Olduğum \trık\ım vesureklı kavrıılu\o ııını ' (s 9) Neduı içerdıkıleık bıılıkte 1 yanmadınT Bu olum bana çok vakışacak tı " (s 161) dıyerek yangını ıç czıncıvk ağır bır yıık olarak taşıdığını açıga \ uı ııı Bıı loman kıııgula\abılsc\dım Yaşamın her alanında \akılan bıı adam Bcnı anılı ran " (s 33) \a/arak \ukunu \tgnıltıiK\ı duşıınuıken duşunu ağıılığını âA dııuını sayarak edımını ıç hıtınalarını okuıa du yurur, gerçeklığı kuımacaya, vazarı Bahar ten'e çevırır "Sıvas'ta ( IBurucıyeMed resesı'ndc kıtap ım/alamıştım ona ve sev gılısine Adamın adı Baharten dı kı/ınkı I p e k " ( s 33) Kurmaca başkışısı Bahartuı "Uzun boylu sarışın bıyıklı otuzunu aşmiş genç bır adam"dır Annısı bahaı tenlı olsun dı ye adını Baharten koymuştur vazarın gençlık yıllarındakı halını ındıııı Burhan Cünel, Ateş ve Kuğu romanında olayın gereksindirdiği gizemsel bir yaklaşımla "ateşi seçtiğini" göndergesel ve yan anlamlarıyla çeşitli durumlara yaslayarak vurgular. Sivas toplu yakımını (kıyımını) konu alan Ateş ve Kuğu romanından önce de Burhan Cünel Ateşi Seçtim'(i993)öykü kitabıyla ateş eğretilemesini gündemine almıştı. 3 vedatYAZicı SÖZVARLIĞINDA ATEŞ teş, gondergescl anlamıyla yanıcı usımlerın tanışmasıyla belıren ısı ve ışık, od Yan anlamları Tu tuşmuş olan cısım îMtma ya da pışırme ıçın kullanılan ycı ya da araç, pat layıcı sılahların atılması Değışmecelı anla nıı Tchlıke, felaket Ateş sozcuğunun kır ka yakın deyımsel anlamı var (TCDD, Turkçe So/luk) Bırçok atasozunde de ateş yer edınmış Bu folklor oğesı, bır kuttoren (rıtuel) olarak ateş eskı Turklcrde, Şamanlıkta Fanrı Ulgen tarafından getmlmiş aıle oca ğı sımgesı hcr turlu kotuluğu ve pıslıgı te mızleı kotu ruhlan kovar Torenlerın tu mıınde ateş vaıdıı Ateş uzerınden atlaya nın bııdcn hastalıktan arınacağına ınanı lır Dıvan yazınında evrenı oluşturan dort oğcden bırı Ateş Rengı, parlaklığıyla gu le, şaraba, sevgılının yanağına benzetılır, yakıulığıyla cehennemdır Işığın gonlu ateştır Yandıktan sonra kııllerınden olıışan kaknus, ateşte yaşayan semender, yazınsal ızlekler arasında çok ışlenen orgelerdır Şıddctlı bır değışım etkenı ve bıraz da rastlantısal bır oğe olan ateş, devınım ve sure anlamında sımgesel ve fızıksel değer ler de ıçeıır (Buyuk Larus) KUĞULAR, KARABATAKLAR. KUTTOREN Romanda kuğu ıyıhğın guzcllığın, ma sumıyetın karabatak kotuluğun çırkınlı ğın, hayınlığın sımgesıdır ben/etılcn bu yonlerıvle kapalı eğretıleme ve kışıleştır me anlam sanatlannı ustalıkla kullanan Burhan Gunel, Turkçenın anlatım gucıı nu one çıkartır Kuğular yakılan, kaıabataklar yakan kuttorenıjle roman sahnesındckı yeılennı alırlar Yazar, kuğuları Amasra'dan gorıır, go? lemler Amasra koyu, aralık, ocak, şubat aylarında Karadenız'ın ku/ey kıyılann dan, Kırım'dan gelen kuğularla dolup ta şar Kuğuların dansı Karabataklar ateş yağdırır ateş buyıır genışler, sahneyı sarar (s 25) 'Bba' ve 'ıba'nın sevgılısı îpek, ku ğu duruşludur Dev yarasaları andıran azman karaba taklar otele saldınr (s 200) Kuğular otelde sancılı bekleyış ıçınde dır(s 241 243) Bır kuttoren sahnesı Tapınak Dort ay rı sunak, kurbanlar dort genç kız Savaş tanrısı toren sorumlusu Başka tannlar ve daha başka kurbanlar Ben/eşımle ak tanlan 'sunak otel', otuz yedı canı ateşe veren gozu donmuş karadıncılık Butun kent, Sıvas, koca bır sunak duru muna donuşur (s 348) Bba' "Belleğım ışte boyle bır karaba tak, yureğım ışını yıtırmış kuğu " (s 441) A Buıhan Gunel, Sıvas yakımı nın ıç acılarını yazılarında konu gundemınde tutmuştur, ama roman boyutuyla okuruna ulaş madıkça ıç crınune kavuşama yacaktır Oyle kı 1996'da ken dılığınden gundemıne gırerek yaşamın yazdırdığını belırttığı (Ateş ve Kuğu, s 249) Ateş Uy kusu ronıanı bıle onun acılannı dındıremeyecek, yurek yangını na çare olamayacaktır "Ateş Uykusu adlı bu romanda kutsal kıtaplara doğru bır yolculuğa çıkardım okuru, yakma eylemının nereden kaynak landığını gostermeye çalıştım Bır bakıma Sıvas olayının altyapısıydı, ama kendısı değıldı Sıvas yoktu ortalarda " (s 188) Burhan Gunel, romanın gerçcklık (anı belge) bolumlerını ılk ağızdan, bırıncı ben anlatıcı'yla Cbb'), yaşantısına eklemleye rek kurgular Yazar, tensel ve tınsel varlı ğıyla yakımı yaşatarak kurmaca bolumle rını, kışılığı ve yaşantısıyla çakıştırdığı Baharten karaktenyle canlandırmış romanın sonlarına doğru neyın gerçeklık, neyın kurmaca olduğu anlaşılamaz duruma bu runmuş, yazarla roman başkışısı tek kışı hkte butunleştırılmıştır Sayfa 229 240'ta gerçeklıklc kurmaca ıç ıçe geçerek ortıı şur Sayfa 428 434 Uçuncu Icışıiı anlatıcı dan 'bka'nın otel odasında çantasının kal dığını oğrenırız "Çantası oylece duru yor", "Ateşi Seçtım" adlı kıtap çıkmıştı Burhan Cunel, Istanbul Vallsl Muammer Culer den ödulunu alıyor çantadan, yaprakları arasından ıs kokusu yukselıyordu " (s 428) Çanta hastaneye gctırıLr, bba' ıle 'ıba aynı kışılıkte buluş turulur Baharten ın ycr aldığı kurmacasal bo lumler ıkıncı ben anlatıcı ağzından ('ıba') aktarılmıştır Romanda kımı kısa bolum aralıklarında uçuncu kışılı (nesncl) anlatı cıya da başvurulmuştur (s 361 378, ger çeklık, otelın yakılması, barıkat kurma, sokak, Alı Baba Mahallcsı'nde, Hasan oğ retmenın evının onu, s 341 357,gerçek lık karabataklar eğretılemesı, s 401 407, otel yangını Baharten ve Ipck yangının ıçınde, s 409 417, Baharten'ın yanıkJan ıyıleşmekte ) 'Bba', yaşanmışlığın, tanıklığın umarsız lığını ıçınde buyuterek yaşantısını karabasana çevıren Sıvas yakımıyla ıçselleşır ATEŞ VE KUĞU'NUN SONU 'Bba' (yazar), ıçınde yıllarca yaşatarak buyuttuğu, yaşamını karabasana çevıren ıç yangınını roman sayfalarına dokerek ıç erıncıne kavuşmuş mudur, bılınme/ Yazma edımının gerçekleştırıl(eme)me sıyle yureğın sağaltıldıgı katmanda vcnı den daraldığı duyumsatılarak duşunul muş bır ustkurmata (buyulu gerçeklık) Mutsuz son ya da sonun başlangıtı "Go7İerımı yumup derın bır soluk aldım Yaşadığımı anladım Elımdckı tukenme/ kalemı sevgıyle okşadım ParmakJarımdan akan o eskı sıcaklık, uzerınde oylece duruyordu Masama geçıp sandalyeme yerleştım, kaldığım yerden yazmaya baş ladım " Ateşın ıçınde kuğular yuzuyordu " (s 446) BURHAN CUNELDE ATEŞ ÖĞESİ Burhan Gunel, Ateş ve Kuğu romanın da olayın gereksindirdiği gizemsel bır yaklaşımla "ateşi seçtığını" göndergesel ve yan anlamlarıyla çeşıdı durumlara yaslaya SAYFA 16 Burhan Gunel'ın ılk oykusundekı soy lemını yıllar once ("Saıt Faık Dunyasına Yaklaşım ve Duş Gıbı" Ulus, 30 Mart 1971) Saıt Faık e benzetmıştım sızc gore de Ateş ve Kuğu nun sonunu bağlayan sozce "Hoş geldın Saıt Faık 1 " dedırt mıyor mu' Ne dersınız'1 • Ateş ve Kuğu/ Burhan Gunel/ Alkım Yayınları/ 446 f C U M H U R İ Y E T K İ T A P <; A v ı « n