Katalog

Alî Arslan'dan "Serçe" Bir dönem romanı kışılığı, onca umutsuzluklara karşın hıçbıı şeye aldırış etmeyen, ısyan eden bunalımlı yapısı çok guzel anlatılmiş Burada ozellık İe Seıçe nın kışılığını ve ruhsal dunyasın dakı çclışkılerden doğan bunalımlannı an latması, o gunku toplumsal ve sosyal yapı nın tam bir yansıması, yokluk, olanaksız lık, eğıtımsızlık, ışsulık Seıçe Tuncelı doğumludur Kımlığı yok tıır Tuncelı ıse ısyan bolgesı Daha once başvurduklarında kımlık veımeyen me mııra bu ke? ışın ayınmında olmayan Iffet Hanım başvurur, ama surprızlerle karşıla şır Bu sıırprı/ı oluşturan dd Serçe'nıi) dalıa oııce gınşiınde bulunup başaramadığı bu konu ıçın Iffet Hanım'a yalan soylcmcsı dır Serçe şımdı bunun sıkıntılarını yaşıyoı Soyledıgı valan da kışılığının gelışımındekı sorıınlarından olanaksı/lıklarından kay naklanıyoı Bunu sezınleyen Iffet 1 lanım olaya bir analık ıçgudusuyle yaklaşıyor Nıçın Tuncclı'ycr'" "Oralı o" dedı memur 'Dersım ısyanının elebaşılanndan bırı nın kızı bu, devlet surgune gonderdı onla rı buıaya Ben o zaman da soyledım Ke mal e İunceh'dcn ılmuhabcr getırmeden kımlık kâğıdı verenıem Soyadının ne ol duğunıı, yaşının kaç olduğunu, babasının 1 adının ne olduğunu kafadan atamam kı lllet Hanım bir sure dondu kaldı Sonra ıısulca başını çevırdı, Serçc'nın yuzune baktı Serçe kıplurıınzı bu yıi7İe onune ba kıyoıdu tffet H.ınım ycnıdcn memura dondu, "Haklisuıu" dedı 'Bunlaıı bılmıynrdum kıısura bakma yın, rahatsı/ ettım Ozur dılcrım " Scrçc "Aıtık heı şey bıttı" ılıyordu ıçın den Bir yandan da gomcuyla Iffet Ha nım'ı kolhıyordu îfiet Hanım ardardına bırkaç adım gıttı, "Allahaısmarladık efen dım" dedı memura Cıule gule efendım" dıye karşılık verdı memur " başını çevırdı, Serçe'ye baktı Çok ama çok duygulandığı yımınden bellıydı, Yaşam çızgımızın ne kadar benzedığını bılıyor musunt'" dedı fısddayarak "Ben de fcJazığ'da doğmuşum Babamı hıç gormcdım, Ermenı surgununde oldur muşİer Annem benı alarak Istanbul'a kaç mış Burada ıkımıze yem adlar ve yenı kırnlık kartları almış Benım asıl adım Vık torya, Vıkı derlemış bana Annem Istan bul'da bir pezevenİde yas,amaya başladı, dert açacaktı Bunu Iffet Hanım'a sordu " Valı ozellıkle ıstedı" dıye yanıtladı onıı tffet Hanım "Tuncelı doğumlu olduğunu yazın kı bı lınsın, dedı Scnı ı/lıyorlar Serçe, nerede olduğunu bılmek ıstıyorlar Ben gıtmeden once senın benım yanımda olduğunu bılı yorlarmiij Çunku o bolgede etkılı bu atle nın kızıymışsın ' Onu ılgılendıren tek şey vartlı şımdı, bir an once Samı ıle evlenmek l>ır an once kendıne aıt bir evde yaşamaya başlamak Kımlık kâğıdı alınmıştı, şımdı sııa yaş bu yııtmeye gelmıştı Bunun ıçın kadıkoy mahkemısınt başvıırdular Çunku oradakı hâkım Falat Bey ııı yakın akıabasıydı Bı ra? uzaktı Kadıkoy ama hıçbır zorlııkla karşılaşmatlan kı/ın yaşını buyutebılırler dı Bir de, kı/ın yaşının gerçekte on tıç de ğıl on sekız olduğunu ycmınle bıldırecek bir ımam bulunması geıekıyordu ()nlara ımamı dıkışçı kadınlardan bırı buldu Yal nız ımam yalan yere ycmın ctmck ıçın on lıra ıstıyordtı lllet 1 lanım bunu hemen kabııl ettı Artık Serçc'yı tanıyor, nc cvlcn mebinc karşı duruyor nc de uç beş kıınışu ondan sakınıyordu Bir gun ttfet Hanım, Scrçc vc ınıaııı Kadıkoy e gıttıleı (yok beklemeden hâkı mın karşısına çıktılar tmam, hakımın kar şısında Scıçc nın yaşının on sckı/ okluğu na daır yemın ettı hakım de bunun ıı/erıne yaşının on sekız oldıığuna kaıaı ver d. " Nıkâh o yılın, yanı 1947 yılının nısan ayında Bcyoğlu Lvlendırmc Daıresi'nde kıyıldı Ntkâhta Serçe tarafından bir tek tffet Hanım vardı, Samı taralı ısc kalaba lıktı Serçe'nın kayınpeden Musa, muskacı lıktan, uturukçulukten yolunu bulan bırı Yalni7 ınsanların sorunları ıçın değıl, hay vanlar ıçın dc muskalar yazıyor, ınsanları ve hayvanlan okuyor, ufluyor, gunlıık geçı mını bu yoldan kazanıyor Bir gun cenazesı çıkık bir at getınrler Musa'ya Musa ge reken okumalan, uflemelen, tutsulcn yaptıktan sonra "Goturun 'Iyı Saatte Olsun lar' bunu duzeltecektır'' Yann getırın Bu atın ayaklan altına kan dokmek gerck yanı kurban kesmek" lkıncı gun kurbanla gelen mal sahıbı kc sılen kurbanm kanını bırlıkte getırdığı atın dort ayağının altına doker Tutsulerle ıyı leştırme eylemı surer " Musa durmadan kozlerın uzerıne tuz ekıyor, çıkan dumanı atın burnuna doğru ufluyordu Bir sure sonra ter ıçınde kaldı Kıremıdı Melek e verdı, cebınden mendılını çıkardı, yuzunun tcrını kuruladı Adamın yuzune baktı "Bız elımızden gelenı yaptık" dedı "Bundan sonrası o ulu kışının ışı He men bağışlamasını beklememek gerek Belkı sabaha kadar duşunur taşınır atın ağzını serbest bırakır Belkı bu sabaha de ğıl de obur sabaha Sabırla beklemek gerek tkı gun ıçınde atın ağzını bırakmazsa yıne getır bana " Adam yutkunarak Mıısa'nın yuzunc baktı Sonra çanı tıngırdatarak kapıyı açtı ve çıktı gıttı O çıktıktan hemen sonıa Musevı ıle Melek kolları sıvadılar Kurbanı ba caklanndan bir ıple dut ağacına astılar vc dcnsını yuzmcyc başladılaı Bacaklaıı dolu dolu etlı bir kımıydu bu en az bir hafta yeterdı Ali Arslan, roman kişilerini çok iyi seçmiş, kaynaştırmış, güzel anlatmış. Taşları yerli yerine oturtmuş. Serçenin kişiliğinde; eziyet, işkence, yokluk, umutsuzluk, kimsesizlik psikolojisi içinde kıvranan bir çocuğun, daha sonra da bir genç kızın dünyasını. n Zeki BÜYÜKTANIR ANALIK İÇCÜDUSÜ Serçe'nın yureğındckı korku gıttıkçe buyuyordu, eğer memıır değışmedıyse şımdı her şey ortaya çıkacaktı Iffet Hanım neler soyleyecektı lum bılır? Kızılbaşı evımde barındırmam derse Bunu Samı'nın aılesınc dc soylerse , Samı evlen mekten cayarsa Yenıden ortalıkta kalırsa Korkudan ağzı kurudu Dudaklannı dıhyle ıslattı, yutkundu S ayın AJı Arslan'ın yazdığı 544 sayfa lık bu oylumlu romanı daha once okuyup "Muthış' sozcüğuyle değer lendıren dostum Semun Guner'den okuma ısteğıyle aldını Bir çırpıda okunan romanlar vardır îşte bu roman da bu turden Goz dolduran bu yapıtta sanat ve yapısal yonunden de, tatlı bir dıl kullanılmış Dıl sade, yalın, anlatım tatlı, akıcı 1923 Ânadolu uyanışının yenı bir toplum oluşturma donemındekı (1920 1980) yıllann dışkılen, çelışkılen, sorunla n, soruları ve ılgınçlıklerını ırdeleyen ola ğanustu bir yapıt Kısacası gıızel bir ro man yazmış Sayın Alı Arslan, çok da ıvı et mış bu usta kalem 'SERÇE'yı yazmakla Berfin Yayınevı çızgının ustunde olmayan yapıta ımza atmaz Bu, yazınsal turle rın hepsı ıçın geçerlıdır, şıırde, denemede, ıncelemede, oykudc, romanda da boyledır Yazar AJı Arslan'ı Izmır Kıtap Fuan'nda bir kez gormuşrum tsmet Arslan'ın kıtap tanıtım bolumunde tanıştık Bılge dostum Cemşıt Bender'le bırlıkte kıtaplannı ımzalıyor, okuyucıılarla soyleşıyordu Fuar kalabalığı ıçınde tazla ılgılenemedık bırbırı mızle Roman kışılerını çok ıyı seçmış, kaynaştırmış, guzel anlatmış Taşları yerlı yenne oturtmuş Serçe'nın kışılığınde, eziyet, ışkence, yokluk, umutsuzluk, kımsesızlık psıkolojı sı ıçınde kıvranan bir çocuğun, daha sonra da bir genç kızın dünyasını lalat Bey'ın kışılığınde o gunlerın polıtıkacı tıpının en ılgınç yonlennı kı bu bu gun de geçerlı Iffer Hanım'ın kışılığınde de sevccen, saygın bir annenın, yuvası bozulmuş, Ha yırsız bir kocanın elınden kurtulmuş bir cv hanımmın daha sonra da bir ış kadını nın portresını, Ufurukçu Mıısa'nın kışılığınde ıse dını kendı çıkarlarına kullananların, yalan do lanla donen dünyasını çok guzel çızmış Ozellıkle Serçe'nın ınatçılığı, o olanak sızlıklar ıçınde bıle sert, (aedığım dedık) Bir çırpıda okunan romanlar vardır All Arslan ın romanı da bu turden Yukanda All Arslan (solda) ve Turabl Saltık birlikte tffet Hanım Daırenın kapısını tıklattı, ıçerı gırdılcı Masa aynı masa, ardında otu ran memur aynı memurdu Zaman bu odaya vız gclıyor, tıns gıdıyordu sankı1 If fet Hdnını, kırpı saçlı, dar alınlı memunı selamladı, "Affedersınız" dedı "Bız bu kız ıçın, kızun ıçın kımlık kâğıdı almak ıstıyorduk Kızım burada doğmuş ama kutuğe kaydı yapılmamış " Memur Serçe'nın yuzune baktı bir sure Serçe go7İerını kaçırdı memurdan, başını one eğdı "Bura doğumlu değıl o" dedı memur tf fet Hanım'a bakarak "Bir zamanlar Fo toğrafçi Kemal'le de gelmıştı Ben onlara o zaman da soyledım, Tuncelı'den doğum ıl muhaberı geürmek zorundasınız " Iffet I lanım bırden Serçe'nın yuzune baktı ama hemen yenıden memura dondu "Anlayamadım" dedı pavyonlarda çalıştı Pezevenk daha kuçu cuk ki7ken benı satacaktı Onun elınden kurtulmak ıçın Sıbel'ın babasıyla, tıpkı se nın yaptığın gıbı yaşımı buyuterek evlen dım Dılerım kı, senın evlıhğın de benımkı gıbı başarısız olmaz " tffet Hanım ıslanan gozlerını bildı Serçe yerınden kalktı, onun boynuna sa rıld. "Ablacığım1" dedı "Benım sevgılı ablacığım1 " tstanbul'a gclmte Iffet Hanım dedığı gıbı Istanbul Valısı ne gıttı, dunımu anlattı ve kolaylıkla Serçe'ye bir kımlık kâğıdı al dı San boyadını vermışlerdı ona, Mehmet luzı, 1934, Tuncelı doğumlu Herşeyıyıy dı ama Tuncelı doğumlu dıye yazmaları Seıçe'nın bıraz canını sıktı Ne dıye tstan bul doğumlu yazmamışlardir1 Kunlığuıde Tuncelı doğumlu yazması sııreklı başına AKICI BİR DİL Aynca 1938 1948yıllannı kapsayan on yıllık surede oluşan, dunyadakı sosyal sı yasal, toplumsal, kulturel, duşunsel yonlerı aynntılarıyla tutmadan anlatıyor, tatlı, gu zel, akıcı, sıkmayan bir dılle O yıllar bızım de ılk gençlık yıllarımızdı Içınde yaşadığımız o gunlerı yapıtta oku yunca o gunlerın acı anıları gozumdc yenı dcn canlandı Değırmende oğutulen kaçak unların saklanışı, ıhbar sonııcu yakalanışı ılgınçtı C) gunlerde evlerde un, buğday bulundurmak suçtu Lknıek karne ıle verı lıyor Boylece ıstıfçüığın, karaborsanın onune geçılmeye çalışılıyordu Aynı olayla n bı/ de yaşadık o gunlerde Yolsıi7, yolaksız bir kasaba duşunun Yol, su, elektrık yoktuı Altı ay kış suresın K İ T A P SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T SAYI 78