Katalog

JuliaKristevadan "KorkununCüçleriiğrençliküzerineBirDeneme1 vegosteıgeonıcsını ı^aıet eden semanlık ol ın dır Knsteva Kulıun \ c nı 11 ıstalıkl ın kıt ıbınd 1 "anlamın yapısı konıışan vaılıgın okki)k ılı^ kdcrını tenısd cdcı ' (1993 10) dcr Korkunun (.jiıçlerı ndcvsc b.ıb ının t ışıvicilı^ını vaptıgı suııgeselııı lıcp olu^uıııunuızd ın oncc zatcıı orada olmasmın bı/ı vaı cdıııın lıcp bırotckı olması mlamına geklifinı (2004 24) dıle gelıııı ve sımgeselı henı kcndmdcn tıksınmenın lıcm de genel anlamda veme ıçmc ve cınsel yas ıkl 11 bıijimınde dışlaıiıin kıılı ve nııııdaıın alanın 1 gırcn toplumsal tıksınmenın tcmclınc ycık^ıı rır ' loplıımsal bıı bııtun u,ısındın belkı dı murdar, koııuşaıı varlıgın kırılgan kıııılığını kuşatan ıgrcnmcnın mııhtcmcl kurumlarmdan murdaıı kutsay.ın ııtuelleık bırlıklc bı^ka bır şcy olamaz Bu anlamda ığıcnnn. l u m b ı reysel henı de kokktıl du/lenıdc toplums ıl \c smıgesel sıstcme ı<,kındıı (2004 98) Kıısicv 1 hem kendındı n tıksınmeyı henı de toplums ıl tıksınmebiı,ımlııını aıı.ılı/ elnıcklen 1 , 1 bıı 11 1 tur ılk narsısıznılc bır tuttu£u ıf rcıınıcyı sap kınlık ve yaratıtılık ık b ıglantılandıııı Oınegın Rulnın \cııı Mastalıklaıı nda 1110 dern ınsan vıcdaıı a/abı dııymayan bır narsıs tık olaıak lanımlanlı Aci bu ııısaııın bedıııını ku^aımış vc uyu^turmu^tur uıodcın ınsan paı çalanmış\c hi7İanıııış bıı u/amınvc /ımanııı sakınıdıı siıııı sakııııdıı va da s.ılık bu bcıı'c sahıptır (199) 16) Koıkunun (ıiı^lciı onmılı hgııılıu odıklanıı vc I (aııs vakasının dişınd 1 vaıalıcdıkıan modcrn ınsan pck pavıııı alnıa/ Ama Mclanıe Kleın 1 a\ııdıgı yapıtı Dişil Deha da Kleııı'ın psıkanalı/ı I HIKI un henı la kıp<,ısı hem clcştırmcnı olarak du^unnıc kapa sıtemı/l teılavı eden bıı sanat olaı ık t ınındadı ^ına ışaret ctlcr Kleııı'ın olıım ıtkısı u/crıııdc F ıcııd dan d ıh 1 isrıılı bıı ijikıldı dııımıış ol nıasının onıııı can sıkııılısını (bu sıkınlı avuı /amanda /tvk kavnagıdıı da) dınknuvı d ıh ı lyı beceıdıgıııı dcgınıı I teııd un olıım koıkıı su Klcııı da vas,aın 1 , 1 vas,anı adına koıkııva 11 1 donıışur bu koıku ısc hem mııtsıı/lııklııımı /m hem dc sınıge vaıatıcı vaılıklaı olıııaıııı/111 bıronkoşulu olarak tanıml.uıır (Knsteva 2000 22) Bıı anlamda aslında lıeı ınsan vaılık "varatıu"dır aslında Krısteva ya gore yaraticinın ığrenı,lık duygu su ustbenmde konuııılannııştıı Sapkınlık ıg ıence >asa nnınıam \, vasıl nın otısıııde yer al 111,1 nılellkleııvk luıiAldıı I debı va/ııı dının ahlakm vc lıukukun bevhudelıgıııı gozlcı onıı neseııp bıınlaılı hesapl ı^ııkm lup bıı sıpkın konumdan haıckct ıde 1 (, ımk.11 sapkınlık d 1 tıpkı lArciK, gıbı ıkı aradalığa vc karışmıslı^a saf olmama\a gonderıııc ya|iaı l ı k b ı d ı l top lumlaıın sımgcsclının ustbcııınııı oluştuıdugu katı tıksınnıc bi(,ımlerını dıl ovunlarıyla kıs nıen yerınde etmeye (,ıdı^ıı (Knsteva 2004 30 31) Hu ^eıijevede Kllslıva Dostoyevskı Fıoıısl Joyse, Boıges vc Aıtaud'da cısıınk^tıgı lıalıvk tıksınme ve ıpt< nnıenm ı/ını sııiei ()ımgın Knsleva, Pıousl'u konu alaıı Huyaılı LA man da "dıı\arlı /aın ının ha/ kaygısıvla so/tt lendığını" (1994 53 I) va/aıak eiKİı^eııın sa bnsızlıg'ının ozcrklıjiıvlc dch^ct sa<,an bır ıı/anıda (,o/undıığunıı vc bu u/amın sonsu/c 1 sına askı vc sonsu/casına katktıııcvı tcııısıl ct tıJSını ddegctırır Proust 1111 o/ne bcnı ı^ogul bır o/ne henın taıaKı/la^nıış ı,okscslılıgıiKk ımgclcnun sapkm oznc bcnı ruluııu ovnaı (1994 551) Krıskva'nın ıdcbı>atı,ılııın vapıt laılnda sıııdııgıı ı/ılc tdebıv ıla l)i(,tıgı 10I ıg rcıi(,li)Sm kutsallık dı^ı bıı alaııda vuccltılıııcsı dır L clehıy.ıt bıı aıılanuyla olsa olsa gıın ılık 11 bu yuccvı dıle getıııııe ııgıaşıdıı Bıı tıır bır vucdtnıc aslında 1 iciıd un 11 ıııs ısınılı lıasl ısıııın kuı,uk \ ışlaıda olag ıııııstıı bır yctcnckk elılı kullanımııula da meveııtluı Krısteva I ruıd'un Hans m korkusıınıı sade(( ıgclış edılnıc koıkusıı olaıak voıımılaıııakla Hans ın adlandırılama\anılan koıkmasinı \t bu koıkııyıı ı'vcılk^tımıek 1 , 1 dıl yı Iı ncj'iıie 11 1 başvurmasını gorcmcmiiüi Krıstc\a 1 laııs ın tık y ıptıgı 'jcv dlgcikıııiıkn ılah 1 Like.11 bıı doııcıııdı va/mı^ olmasuln \ ula bı zı tıksıncn \arlıklar vc/vc>a sımgcsel v ıılıklar olarak oluştıııaıı maııtıklaıı ete vc kemıgc bu runmuş bıı ^ckıldc (at) kendısı ic,m eanlandı r.ırak tum lıguıanlaııvla lıırlıklı kemlı v • 1111 !} sal u/auuiH i(,crcıı cdcbıvatla salıncvc koy mıış olıııasidıı (2004 65) ıkı I obık kışı Hans oınegınde oldugıı gıbı melaloı ııstasi dır, sımgesel ctkınlıktc huncrlıdn, ıvı mcınc nın yerını dıl almıştıı bu ncdenle tobık ya da ıgıenmenın vakasına yapı^tıgı kısj "olagaııus tıı bu şekıldc kultur uictır ' (Krısteva 2004 68) Adlandırılamayanla yüzleşme: İğrençlik, dişil ve yaratıcılık ıdıa Krısteva ayrtku btr kadın duşunur Kadın olmastnı ozellıklc vurgıdamak gcnkır Fransa'mn tılııüararası un vapmıs sayılı kadtn du^unuru arasında ycr alır Adı Helene (.ıxous, Luce Irıgaray, Cathcrtnc Cle'menl gıbı tsımlcrle hırltkte sıkça anılır Bu nedenle de Turkıye'de de sıkça dıle gelın, ama yapıtlan henuz cevrdmemıs bır duşunur olma kadcnnı dığer onemlı Avrupalt kadın dusunurlerlepaylasan bır duşunurdur îngıltzce lüerature yapıtlan kısınen çevnlmış olsa bıle Turkıye'df postyaptialcı dusunce, dılbıhm, gostergehıltm vepsıkanaltz soz konusu olduğunda kendınden vazgeçıln/tz btr konumdan hep anılmast gereken kışı olarak kalır Henuz yapıtlan 'lurkçeye kazandtrıhnamtştır, uzertne çokfazla bırsey de yazılınamıstır Bu sesstzltğı cn sonunda Krısteva'nın DHO yılında yazdtğı Korkunun Guçlerı, tğrençlık Uzertne Btr Deneme nın Ayrıntt Yayınlart tarajtndan çevrtlmeu kırmtş olmaktadtr / s S essı/lığın nedenını, Krısteva'nın vapıtla rında sıyası ve toplumsal nlanın hep "geıı pljntla" kalıyoımuş ı/lenımı yaıat masında aramak mumkundur Bır van dan yapısalcılık sonrası dırçıınce akımında kcndısınden vazgecdmesı guc, kı^ı olarak ko mımlandırılır, ote yandan yapıtlarındakı ııstu oılukı lopluınsallık nedeıııyle Mıchel I oııea ult, Jacques Derııda ya d ı Gılks Deleuze ka daı "onemsenme/" Bu dıırıımıı Krısteva'nın kadın olmasıvla a<,ıklamaya gnıştıgımızde, bcl kı bız dc ındırgeyıcı bır konumdan dog'rulug'u tartış.nıall hıı ^ey soyleme ııskıylo kaıs,ı kaısıya kalırız Ancak usk almak bcllu dc almamaktan daha fazla korkıı cesaret ıster cul olınaıııa ınantıgı atasıııda koııuııı landırılacak semıyotıpe so7 oncesıne, tr\ tum akıs, ve dııyuma dayalı oıgııtlennıe ' ı bıçımlenne, dıl onccsı ve dıl otesı tem , sılleıe denk duşebdeceğını ıleıı sureı ' (1996 188) Gostercn ve dd mantıg'ımn ' otesıne geçmeyı denedığı bu tıır sapta malaıla Krısteva, bunuıı annclıg'ı (mateı nel) ve Oedıpııs oncesını oldıı^u gıbı valnı/ca rallık olınayacak kutsallık bıcınılerını ele du şunmcyı sağlayacağını bclırtır (1996 188) DUŞÜNCE CİNSELLİK Krısteva psıkanalıuk lıtcıatıırde a<,ılmış, ama açılmış olmasına rağmen ızlenılmemış pa tıkalaıa sapar ı~ ııkarıda so/ıınu ettıgımız ıkı cınslılık kavramıyla ılk ( kdıpus kompleksını ele aklıgında eıkek ve kaelının bu kompleksı nasd farklı yasadığını gostenncyc <,alı^ıı Sıın gesel ılıi7cne dahıl olan erkek <,ocuk ıgdıs, cdıl me koıkıısunıı geıısınele bııakııken, aynı du zene dahıl luz c,ocuk tum yaşamını bır tamam laıımamı^llk hılı ıijimle gcı,ııeeektıı der Bu nedude Kıısteva kadınm, cıkcjjm dı^dıkteıı va7geçmesıyle ters orantılı bır sekdde erdlıkten asla va/gec.eıııeyece^ını vuıgulaı (Iutal 2001 309) Krıstcva'ya Mort cstetdt dencyım ya ıla sanat yaıatiedık bıı tanıanılannıamı^lıj*ın ve vazgc^emcyibin kokcnındc ycr alır Kadında ortaya e,ıkan dıışunce cınsellık kendısı olma dan toplumsal dıızenc* mesalclı bır katdıımn asla mıımkıın olamayaeagı bır eluşunce olarak belıın Bu anlamda kadın Hegel'e atıfla "top luluğuıı cbcdı ıronısı" olarak tanımlanacaktır Bııı ıya kadaı değındığmıı/ konuların Krıs (cva'nın laıklı kıtaplaıında suıeklı kuıamsal olarak clc alındıfiını vc ycnı <,o/umlemeler i(,ın kullanddıgını soyleyebdırı/ Kıısteva 19H0'lı yıllann oıtalarına kadar vazdığı kılaplarda bu kııramsal u/amı gelıştııır ve ardınd ın Ruhıın Yeıııllaslalıklaıı (1993) Aıagon Saılıesve Barthes'ın konu cdıldıgı Başkaklırının Anlaıtu ve Aııl ım oıııısi (1996), Pıoııst ıı konu dan Duvaılı Zanıaıı (1994) Hannalı Aıuıelt'ı (1999) M(lanicKlem'ı(20()0)vcColette'ıek aklıgı ııı, eıltlık Dişil Deha gıbı kıtaplaıında ol du£u gıbı bu u/amı sanat, cdebıyat, psıkanalız va AA toplum bılımlerınde one çlkmış ıınlıı fı guı kı ın analızınde kull<uuı Krıstcva nın bıı so/ıınu ettığımi7 yapıtların da anlamlama (sıgnılıance) kavıamı onemlı bıı yeı Kavram pratıjiı dılde (langue) vapılan bır laıkldasma katnıanlaşma ve yu/leş;me ııpra^ını kasicdcr Bu ııg'raş koıuibuiı ozne lıattına ıletı şjiııscl ve gı ımeisel olaıak yapıl ınmış bır an lamlandıınıa /ıııcııı vcıle^lııu Anlamlama dı lın vc rılı bır alanında ger(,ckkştırdmcsı olası ış lemleıııı ılınaıııık sonsu/lııgıına lijarct edeı Krıstcva'ya gore, konuşması sırasında sadece entelektuel olan degd, aynı 7amanda duygusal olan da dde gelır Bu anlamda Saussurecu dıl bdınıın gostercnı gostercn ve gosterden ^cklın de ıkıye .lyıııııasının yeteısi/lığınden so7 edde SİMCE ÖNCESİ VE İKİ CİNSLİK Kadın olmaya ba^lı' bırbakış ac,ısının Knsteva'nın vapıtlaııııııı geıı plaııını olu^luı dug'unıı dıışunmık hıe, yanıltıcı degddır Ama bıııada kadın olmayı kımı dıgeı psıkanalıstk rın dt vurguladifU gıbı (D W Wınnıcot, 1998) ben'ın sımgesel donemden oncekı ıkı cınslilı ğıyle bağlantılaııdıııııak geıekır Sımge onccsı dıl onccsı, anlanı oncesı donem Krıstcva nın yapıtlarıııııı pek c.oğunun kotuısuıuı nlıısuırur Buııu Sens et non sens dc la Revolte, pouvo ır et lımıtes de Ia pyschanalyse (Başkıldınnm Anlunıı ve Anlaııı Oıuesı Psıkanalı/ın d u c u ve Sınırları) kıtabında açık^a goruruz Krıstcva baskaldııı so/cııgunıın tıım bıı aıkeolojısını yapmava gıns.ıp unutulmuş, ve anımsanan an lamlannı ac,ımlamasımn vını sıra, so?uı£un lıangı dıger so/uıkkık lıangı anlanısal kıılla nımlarla hangı doncnıkrden gce,tıAını u/ıınca ele alır Aıııa ayııı s,cy soz oııecsı sınıge onccsı ve anlam oncesıyle farklı vıpırlarında tarklı şrkıl leııle hagiantılaııdııdıgl kutsal sanal estelık yasa ve yasaya karşı çıknıa p b ı konuları ele alıs t.ımnda da (iıtay.ı ^ık.ıı ()ınegın Kıısteva tal lık olanın kutsalla ılüjkıkndııılnıe gelcııc^ıne yonelttığı tarklı bakı^ a^ısından ıkı şey ıızerın dedıııııı ' kutsalın lııı bi(,ımının lıeı ııtıiLİL dayalı torenın tallık bıı kultc gondermc yaptıg'ı hep sovleııegelmı^tıı (1996 186) deı ve ekleı Fallııs ıkdı nıantığı tuıısıl cdcr Mtvcut olma ve MevLiıt olnıanıa ınantıgını 1 allus kutsal bır nıekanın orgutk\ıusıdır, bu mekandaysa bi7im anlamlandırma kapasıtemi7 olan bır kıılt gelijmc olanagı bıılııı [IL i(,kın oldugunu tkı^uiKİugu sımgLM.1 de k ır'jitlık ıgndc scmı\otık olarak adlandırır I k n k ı t ılılsel temsılkrın yanl sııa dıl oncesı ya da dıl sonrası psışık temsılkrın dc dıkkatc ılınmısını sığlır Bıır ıdı Platon un Iıma ctıs'daarkaık haıckctlı ıstıkıarsı/vc Bıı'ı ba havı vc hatta heceyı oncelcyen vc metaforık olaıak beskvıcı ve anneve ,\tt olan bır ( lıo rı dan so/cttıgını dıkkatı ccktnk ınlamlama ıle tum bıınl ın dıle gelırtııeye ı, ıli'jlığını vıııgu 1 ır I Krısteva 1985 14 15) Krısteva gostergcselı anne bcdenının dol durdu^u uzauıın lahakkuınu altıııa aldığı <lişil bır devım olarak tanımlar riovkcc Krısteva dk delı Platon'uıı Iınıaeus unda kııllanmış nldu ^u clıora SOZLU^UIIU gostcrgcscl chora (u/am, bolgı) olarak yenıden kııllanır Bıı u/am o/ne nın ııııtddığı ama avııı /amaııda da vok edıl IIK lclıdıdıvk karşı kaı^ı kaldıgı bır ortbas et mı ıı/ ımı veya h ıvu/uduı ( hoıa bıı o/ııe ola rak çocugun bcdcnmı bcnlı^ını vc kımll^ını \ipilinduii o/ncnın ılaı^agı cdıldı^ı hır u/am olaıak dıışuııuldugıındeyse clıoıa 11,111deolıım durtusunun ortaya (.ıktıj^ı ozncyc kendı gırda bıııdı yıtıp pıtnıego/dı^ının verıldığı ve varol maııııı audctınc suıuldcndığı bıı uzam olaıak işk\ porııı (Sırup 1995 151) KADIN MI IĞRENÇ Ml? Annı ık ıpıın^ arısındıkı ılı^kının tanım I ıııııı ısıııda bu u/aının oııcıııll bıı vcıı v.ınlıı Koıkıınun (ıuc,lcrı ı^rcn(,lı|iı konu alır If>ren ıııt \ı tıksınmenın u/ıın u/ıın t ırtı^ıldıgı "lğ ıcıi(,lık vakla^ımı' başlıklı bolunıdc ' anne" so/cugu ılk bclırdıgı ycrdc, çocugun anncden bu dılscl vaılık olarak lyrılnıasindan oncekı bıı donemdc ortaya ı,ıkan avrılığın yarattıgı ılehset ılebırlıktegundınu gclır (2004 27) Bunııııla baglanlılı olaıak ıgiLiimı ' bıı tııı narsıstık krız' (2004 29) olarak tanımlanıı Bu Iı ılıvk ıgıenc, yıtııılen nesne ı^ın tııtulan yas bi(,ınıınc burunuı Yıtııılen dogal olaıak sınıge Bunlaıa dayanarak Krısteva, ıkılı mantıktan farklı dığer mantıkların neler olabıleceğını so rar ve bu dığer mantıkların mevcut olma mev bdıı Duygu temsdlerını Krısteva, dd sıstemı SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A YI 7 82