Katalog

Ihsan Işık'ın Turkiye Yazarlar Ansiklopedisi ingilizcede bilmek, her ulusun dilinin elvermediği, belki de yetersiz kalacağı zor bir işti: Gerçekte Türk dilinin zcnginliğini vurgulayan bu bileşimi ortaya koyması açısından da, bence thsan Işık'ın çalışmasının dünya ansiklopedileıi içinde dikkat çekmesı ve çok özgün bir yer edinmcsı kaçınılmazdı. Dil, düşüncenin beşiğidir: Yazar, dil isimli o beşikte sallayıp büyütür yapıtlarını; onlar yazarın düşün dünyasının çocuklarıdır. Bu yüzden o dünyalar başka olsa da beşikte büyüyenler tek bir gerçeklikte, yaratının kendisi olmakta birleşirler. Beşiğin somut ana kucağıdır o çocuğu gümşığına çıkaran... Yazının anasütüdür dil; başka başka organlardan beslenip başka başka organları emzirerek ona yaşam vcrse dc tcmel bcsinidir. Bütün yaratılar bu ortak paydada, bütün çocukların geleceği anasütünün veriminde birleşir. Anaları bir olan kardcşler büyüyünce birbirlerini çekenıeyip geçinemeseler de onlar gerçekte aynı kan bağının, yani ortak dilin, anasütünün ürünüdürler. Işte bu yüzden ülkemizin dilsel ürünlerini, "Hangisi hangisinden önce gelir?" demeksizin, salt dilin ortak paydasında birlcştirerek başka dülcrde tanıtma çabası, ancak dilımızin geniş kapsamlı kültürel zenginliğini gözler önüne sermekle eşdeğerdedir. EN ÇOK EMEĞİ GEÇENLER Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, İngilizceye çevrilirken yazarlar arasında hiç mi bir "seçme" yapılmamıştır? Yukarıda da değindim; çeviride bir "ayıklama"ya gidilmiş ve yapıtın Türkçe basımındaki altı bine yakın yazar sayısı bu kez iki bin yirmi üçle sınırlandırılmıştır. Bu indirimdeki amaç, kanımca kültürümüze yazınsal açıdan en çok cmcği gcçen vc İhsan Işık'ın deyimiyle "en önemli" sayılabilecek yapıt sahiplerini ortaya koyabilmektir. Orneğin ilk basımlarda yer alan; Süleyman Demirel gibi bir siyasa ısmi lngilizce basımda bulunmazken l^auf Denktaş, Bülent Ecevit yerini korumaktadır. Aynı biçimde yine Türkçe basımlardaki gazetecı Nezıh Demırkent ahnmamış ama arkeolog ve tarih araştırmaciM ()ktay Belli bulunmaktadır. Bu arada kimi şair ve yazarlar elenirkcn 15. yüzyıl ya da daha eskı tarıhli kımılerine yer verilmesı dikkat çekicidir. Orneğin 18. yüzyıl şair ve yazarı Giritli Aziz Efendi çeviride vardır. Nedenine gelince sanırım bu elemede güdülen amaç iki yönlüdür: llkı; yazın kişilerınin roman, öykü, şiir, inceleme, deneme, araştırma yapıtlarıyla kültürümüze katkılarının geniş ya da dar kapsamı açısından değerlendirilmelerinin dikkate alınmasıdır. Giritli Aziz Efendi'nin Muhayyelat (Hayalde Yaşananlar) ya da Varidat (Tasavvufî) yapıdarına kısaca baktığımızda bu nedeni daha iyi anlarız: Aziz Efendi'nin hiçbir türe benzemeyen yazı biçemi, terimleri ve betimlemeleri açısından özgün, dilimize vurgu yapan anlatımı onu "önemli" kılmaktadır. Ayrıca son ciltte, Türkiye Türkçcsi dışında ve Türk lehçelerinde eser verenlerden yüzlercesi arasında "önemli" olanları araştınlarak, "Türk Dünyası Yazarlan" adlı bir ck bölümdc verilmiştir. ikinci neden ise; ansiklopedik çalışması açısından yazarı için daha da önemlidir. Şöyle ki Ihsan Işık; yalnızca Cumhuriyet dönemi değil genelde Türk tarihi boyunca bir benzeri bulunmayan bu iki dev yapıtının ardından araştırmalarını daha da gcnişleterck, daha büyük kapsamlı bir çalışmaya gırmiş bulunmaktadır. Onümüzdeki yıl yayımlamayı hedeflediği iki ycni ansiklopedinin adları: Türkiye Edebiyatçılar Ansiklopedisi ve Türkiye Kültür ve Btlim Adamları Ansiklopedisi'dir. Adlarından da anlaşılacağı üzere bu çalışmasında thsan Işık; bu kez kültür insanlarımızın alanlarına görc bir K İ T A P K A V I R9A Türkiyeli yazarlar dünyaya açılıyor ihsan Işık'ın Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi', Encyclopedia Turkish Authors' adıyla ingilizceye çevrildi. Üç ciltte 2023 yazar ve bilim adamının biyografilerinin yer aldığı ansiklopedide 2000fotoğraf bulunuyor. [") Tansu BELE gözetmeden, tanınmış ya da tanınmamış demeden, yazına emeği geçmiş olanların tünıünü kapsayan bu yapıtının ilk basımında üç binin üzerinde, ikinci bastmında altı bine yakın yazarı bir araya getirmeyi başarmıştı. Bu, hiç de azımsanamayacak bir başarıydı. Ya şimdi bu geniş kapsamlı çalışmanın bir yabancı dile çevrimi nasıl olacaktı? Ne gibi ölçütler ele alınacaktı? Orneğin Türkçe basımlarda yer alan yapıt sahibi siyasa ve bılım insanlarına yer verilecek miydı? Yoksa yazarların yapıtlarındaki yazınsal estetik mı ağır basacaktı? İhsan Işık, Türkçe basımlarda yer alan yazar özgeçmişlerinin ve yapıtlarının yeni bir taramadan geçirileceğini, bunu da akadcmik, bilimsel bir kurulun üstlendiğini söyledi. Bu çalışmadaki amacın da, ülkemizin yazarlarını dünyaya tanıtmak olduğunu vurguladı. Bu; gerçekten de çok önemli bir açıklamaydı. Çünkü tarihinin her döneminde dünya çapında isimler yetıştiren Türkiye, bunlardan çok azını yabancı dillerde tanıtabilmişti. Başka uluslarca tanınan yazar isimlerimiz; Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Mevlânâ, Yaşar Kemal, Nâzım Hikmet, Fazıl Hüsnü, Aziz Nesin, Orhan Pamuk'la sınırlı kalmıştı. Büyük uygarlıklar kurmuş bütün ulusların dünya çapındaki düşünce temsilcileri, çeşitli dillere çevrilerek tüm insanlığın yararına sunulmuş, evrensel uygarlığın gelişimine katkıda bulunmuşlardı. Türk ulusunun tek eksiğiydi, bunca geniş bir diişünce ve kültür birikimiyle dünyaya açılamamış olması... Bu ansiklopedinin bir başka ve yukarıda da belirttiğim en önemli özelliği, yapılacak çeviride yer alacak Türk yazarlarının siyasal görüş, düşünce ve inanç iarklılıkları gözetilmeden yazınsal değerlerinin nesnel, objektif biçimde ele alınarak saptanmasıydı. Sevindim ve düşündüm: Birbirinden apayrı, dahası karşıt bakış açılarıyla bu kadar çok yazar ve yapıt yetiştirebilmiş bir başka ülke daha ycryüzündc var olmadığına göre, Ihsan Işık'ın gerçekleştirdiği bu çalışma, bence yalnızca ülkcmiz için değil, bütün dünya için çok anlamlı ve değerliydi; salt bu yüzden bile kutlanması gerekmekteydi. Çünkü insan düşüncesinin birbirine zıt binbir dönüşümc evrılebildiği tek bir dilde buluşa T SAYFA ürkiye Yazarlar Ansiklopcdisi'ni birkaç yıl önce yayımlayan İhsan Işık bana, bu dev yapıtının Ingilizccyc çcvrilmcktc olduğunu haber verdiğinde şaşırdım. Onun, biiyük bir sabır, özveri vc çalışma giicüyle gerçeklcştirdiği ansiklopedisi, gerçekten olağanüstü bir emek ürünüydü. İhsan Işık; Türkiyeli yazarlar arasında hiçbir düşünce ayrımı yapmadan, sağsol ayrımı C N M H I I R İ Y F T