Katalog

Halil Atılgan'dan "Türkülerin İsyanı' TURKt UKiN • İSYANI Halk müziğinin yeniden yapılanması için Eserler Antolojisi'ndeki bilinmeyen sözcükleri de sözlerin alunda açıkladık." "Yankşlıklann kolay bulunabilmesi için inceledığimiz türkülerin alfabetik sıralaması yapılarak sayfa numa ralan karşısına yazıldı. Çünkü türküler kitap içinde alfabetik sıraya konulamadı. Zira aynı türkü bir başka yerden başka isimle karşımıza çıktı. Örneğuı 'Ela gözlü benlı dilber' türküsü başka yöredcn "Ala gözlü benli dilber' olarak derlenmiş ve de kayıtlara öyle geçmişti. "tncelediğimiz türkülerle ilgiü kaynaklan da parantez içinde vererek açıkladık. Haksız sahipylenmeler konusunda azami gayreti göstererek Karacaoğlan adına kayıtlı sözlerin başka bir ozan adına kayıtlı olup olmadığını tesbit etmck için ulaşabildiğimiz kaynaklann hepsini tek tek ta radık.. Karacaoğlan'ın sözleri başka bir ozan adına kayıtlı ise, o kaynaktaki sözleri de tesbit ederek dize farklılıklarıyla verdik." (s. 23) "Türkülerin İsyanı" kitabının yazan Dr. Halil Atılgan 1946 yılında Adana'nm Karalsalı ilçesinde doğdu. Düziçi tlköğretmen okulu mezunu olan Atılgan I lalk Eğitimi Merkez Müdürlüğü görevinden sonra Çukurova Radyo su'nun açtığı sınavı kazandı. Çukurova Ünıversitesi Güzel Sanatlar Bölümü'nde halk müziği dersleri verdi. Folklor araştırmalan ve der lemeleri ile tanınan Atılgan'ın yayımlanmış kitaplan arasında "Çukurova Türküleri", "Niğde Halk Müziği", "Harran'da Bir Türkmen Köyü" ve "Kurtuluş Savaşında Kahraman Çukurova" bulunuyor. Bir Yunan atasözü "Bir milletin türkülcrini yakanlar, kanunlannı yapanlardan daha güçlüdür" der. Ne güzel bir tanımlamadır bu. Buna koşut bir tanımlamayı da güzel insan Bedri Rahmi Eyuboğlu yapar: "Ah bu türküler, köy türküleri Dilimizin tuzu biberi Yazar Halil Atılgan sabırlı ve titiz bir araştırma yapmış ve bu türküler içinde onları yaralayan noktaları saptayıp ortaya çıkarmış. O Abdullah TEKİN H alil Atılgan "Türkülerin İsyanı" adll kitabında söz yanlışlıklannı, sakatlıkları vc haksız sahiplenmelen cle almış "Söz sakallıklannı, yanlışlıklannı, haksız sahiplenmeleri incelediğimiz türkülerde repcrtuvar kayıtlanna geçen sözleri ölçü aldık. Yazım hatalannı dahi düzeltmedik. Onun için repertuvar kayıtlanndaki yazım hatalan kayıtlanmızda da oldugu gibi geçti. Za ten kaynak gösicrdiğimiz için müdahale etme hakkımız da yoktu. Sözleri verirken TRT'nin hazırlamış olduğu Türk Halk Müziği Sözlü Memleket ahvalini onlardan sor Kiuplarda degil türkülerde ara Yemen'i Oleni kalanı gidip gelmeyeni Ben rürkülerden aldım haberi Ah bu türküler Karanhk kuyularda açılmış ciçekler gibi." "Halkımızın yaşama mücadelesınin dile ve tele yansımasını sağlayan bir aynadır türkülerimiz. Onun içindir ki Anadolu insanı düğününü, kara gününü, kınasını, yakınmasını, mizahını, kahramanüğını, aşkını, gurbetinı, hatta sevgilisine sitemini dahi turnanın kanadında dile getirmeye çalışmış. Milletimizin gönül bahçesinin gülleri olan türkülerimiz Aydın'da zeylick, Toroslar'da bozlak, Erzurum'da tatyan, Karadeniz'de yol havası, Urfa'da hoyrat, Malatya'da ise Arguvan olmuş, dökülmüş yüreğimıze. Yüreğımıze dökülen yar üstüne, gurbet üstüne, ayrılık üstüne, rurna üstüne." (s.19) Anadolu halkı kendisını türkülerde yansıtır. Sorunlan, sevinçleri ve üzünçleri sergilenir türkülerde. Dahası türküler içerik itibanyla bölgelere göre farklılık göstenr. Dogu ve Gütneydoğu bölcesinc aıt türküler özveri, özlem ve sorun doludur. Bunlardan bazıları "başllk" geleneginin olıımsuz boyudannı yansıtır: Eller altın veriyor ben canım vereyım mi?" lçtenlik taşıyan ve sevgiliyi yüceltcn bir başka türkünün sözleri ise "Bin deste gül kokladım yanm gibi kokmuyor" şeklinde. Kımi türkülerde ise hal kın yaşamı ve geleneklenni yansıtan erdem yüklü sözler yer alır "Bir bahçeye giremezsen durup seyran eyleme/ Bir binayı kuramazsan yıkıp vıran eyleme/ Bir güzclı sevip te alamazsan ismini dile destan eyleme." Sevgi o kadar görkemü bir çızgide yansır ki kimi kez doğaya egemen olma tablosu da karşımıza çıkabilir: " Yağma yağmur, esme bre deü rüzigar yolda yolcum var benim." Yazar Halil Atılgan sabırlı ve titiz bir araştırma yapmış ve bu türküler içinde onlan yaralayan noktaları saptayıp ortaya çıkarmış. Bu çerçevede Anadolu'nun çeşidı yörelerinde/ Sen benim derdime deva bilmezsın/ Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın Yaram yürektedir sarabilmezsin." döıtlüğü bir başka yörede, "Cevretme scvdiğim var gjt yoluna/ Sen benim derdimden çare bilmezsin/ Sen nasıl tabipsin yoktur merhemin/ Yaram yürektedir sarabılmezsin." şeklinde yansıyor. Kimi kez de başta Karacaoğlan olmak üzere Anadolu'nun yetiştirdigi güçlü ozanlann dörtlüklerini kendılerine mal edenleri görüyoruz: Bunlardan biri Kırşehirü şık Said'dir. Bir bozlağın Karacaoğlan'a ait olan dörtlüğü: "Ka kollartn sala sala yürüyen/ Nasıl getireyim seni ele ben/ Ben bir şahin olsam sen bir balaban/ Alsam cırnağuna çıksam yola ben." Kırşehirlı şık Said'de "Ak elleri sala sala gelen yar/ Nasıl getireyim seni ele ben/ Ya bir şahin olsam ya bir balaban/ Taksam cıynağıma gitsem yola ben" (s. 101) biçimıne dönüştürülmüştür. Halil Atılgan kitabının sonuç bölümünde şunlan söylüyor: "Göriilüyor ki türkülerimızdeki söz sakatlıklanndan, yanlışlıklardan herkes rahatsız. Araştırmacılar bu rahatsızhğı, de ğişik zamanlarda dile getirmelenne ragmen konuyla ilgilı çalışmalar kişisel olmaktan öteye gitmemiş. Yetkili kurum ve kuruluşların dikkatini çekmek, türkülere olan minnet borcumuzu ödemek, türkü sevdalılannın sevdamıza ortak olmalannı sağlamak amacıyla yola çıktık." (s. 544) Yüregi türkü sevgisiyle dolu olan Atılgan'ın halk müziğimizin yapılanması için attığı bu adım, elden ele ulaştınlacak bir bayrak gibi değerlendirilmelidir. • Türkülerin İsyanı/ Halil Atılgan/ Akçağ Yayınlan/2003/552 s. [email protected] | www.noktakitap.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 761 www.noktakitap SAYFA 15