Katalog

masın Rıce'ın vampırlcrı de gerçekten mu azzam yeteneklere ve olağanustu guçlere de sahıpler gerçı (Buffy'dekı vampırlerden çok ustunler) Bunları sıralamak çok ycr tıı tacağı ıçın hıç gırmıyorum I akat ote yan dan mesela yarasa kurt ya da gargoyl (ka natlı ıfrıt) şeklıne vc "buhar kutlesı" şeklıne burunemıyor ve anahtar delıklerınden, çat laklardan sızamıyorlar Fırtına, yağmur, şımşek oluşturamıyorlar Aynada goruntulerı ve ışıkta golgelerı yansıyor C unku ne de olsa somut Dedenlerı var Ustelık, bedenı bır olçude olu olsa da, kalbı atıyor, soluk alıyor, beynı dc canlı Tabıı kısır olduğun dan çouık yapamıyor Gerçı ıljtıyarlamıyor, hastalaıımıyor, doğal yollardan olmuyorlar, ancak ozel yollarla (guneş ışığı, ateşle yanıp kul olma, ba^ı kesılıp kalma) olebılıyorlar tabu Anne Rıce vampırlere daır fılmlerde gorduğumuz bırçok saçmaJığı ve folklonk ınanışlardakı abcs yanları burus,turup çop luğe atmi!;, çok da ıyı etmış Ona "bravo doğrusu" dıyorum (Gerçi vampırlerın gele neksel hıkâyelerdekı bırtakım ozellıklen de o uç saçmalık hanç bır fantezı olarak hoş sayılabılır, onun ycn de ayrıdır) 2) Ilaveten, Anne Rıce 'Vampırle Ko nuşma" romanının I urkçe basımının (Rem zı Kıtabevı) arka kapağındakı kısa tanıtım da geçen şu pasajda belırtıldığı gıbı "Vam pırlerı ve vampırlığı kaba bır metafor olarak değerlendırme kolaycılığına duşmcden, ya rattığı karakterlerın derın ıç dunyalan ve sağlam çizılmış nortrelen sayesınde, ınsanlı ğın en eskı varoluş sorunlarına ustaca eğıl me başarısını gosterırken, bır yanıyla sente tık, bır yanıyla klasık bır tat yakalıyor" Evet, yazar bu romanlarınd4, ınsan ılışkıle rı, etık ve felsefe ıle yakından ılgılenıyor, esas olarak bunlar uzerınde duruyor (Anla tıtısı bır vampır olduğu halde ve eksenya vampırler arasında geçtığınde bıle, aslında ınsan ılıskılerıdır bunlar Etık ve felsefe der ken de Tanrı, dın'ler, ınanç ınançsızlık, gu nah suçsuzluk sorumluluk, ınsan yaşamının değerı, ahlak ahlaksızlık ve lyüık kotııluk kavramları uzerıne çeşıtlı goruşler ve beyan lar bu romanlarının dahdınde ) Kı bu da haylı onemlı bır nıtelık, Rıce'ın vampırlı ro manlarına daha bır cıddıyet, olgunluk ve edebı değtr kazandırıyor TARİH VE DUNYA CEZİNTİSİ 3) Ayrıca, Anne Rıce ın vampırlık olgu sunun geçmısını araştırır ve ıncclcrken, okuru ılgınç bır Tarıh ve Dunya gezıntısıne çıkannası da romanlarına ayrı bır 'tat" katı yor (O/ellıkle "Vampırın Şarkısı/Vampır Lestat' romanında boyle Bır olçude "Vam pırle Konuşma" vc Vampır Vıttorıo " ro manlarında da var) 18 yy'ın Fransa kırsa lından ve (1700'lerın) Parıs kentınden, 19 yy başı Pransız kolonı Louısıana'sına, 19 yy ortası Doğu Orta Avrııpa (Macarıstan vb ) vc Balkanlar a (ozl Transılvanya) 15 yy Italyasında Geç Ortaçağ Ronesans donemı nın Horansa vc Venedık'ınden, ta antıkçağ lara Augustus Sczar donemındekı (MO 63 MS 14) Eskı Roma'ya Galya da Keltler'ın Durıdler'ıne, Mısırda tskenderıye'ye, hep sınden ote kadım Mısır uygarlığının ta 6 bın yıl oncekı kurulus, donemıne (ılk vam pır olan rıravun Fnkıl ve esı Akaşa'ya) ka dar (Bu arada kısa kısa Fskı Yunan'a, Pers'e Antık Brıtanya ve Ku?ey Avmpa'ya (Barbar kavımler) Antık Yakındoğu'yla (Asur Babıl vb ) Antık Hındıstan'a (Vcd dalar), Kuzey Doğu Afrıka Kopt'larına (Nubye vb ), cangıl kavımlcrınc oralardakı çok eskı harabclerc 15 yy Rııs "mujık" ko ylerıne vs ılışkın de bazı sozlcr eklemeyı ıh mal etmedcn ) "Karşılaştırmalı Mıtolo )i"den yararlanan yorumları da çok ılgınç Ayrıca cklcyclım Anne Rice'ın romanları nın csas karakterler konumundakı başvam pırlerı hcp gayct yakışıklı ve romantık cen tılmenlcr Kı bu da çok hoş doğrusu (keyıf le okunuyor) Bunlara bır "erotum" sosu da eklenıyor tabıı Her neyse Bu uç maddeyı (ya da sonra kıyle dort) toparlarsak dıyebılırız lu, en azından "Vampır Edcbıyatı" sozkonusu ol duğunda, en buyuk vazar kesınlıkle Anne Rıce'dır Hatta ıddıa edıyorum, bu yazar Vampır Fdebıyatı'nın "duayen'ıdır 1 (Gerçı ben ancak 11 tanc vampırlı kıtap 8'ı başka yazarlann okudum ama bu anlaşılıyor Ay nca yazarın başka konulardakı romanları CUMHURİYET KİTAP SAYI gıdenlebıleceğını soyluyor "Vampırın Şar kısı" romanmın "gırış 'ınde, Lestat'ın ağzın dan (sayfa 5 19) "ZAMANE'DEN YAKINIŞ Bu pek hayret vencı Ustelık yazar boyle ce kendısıylc de çelışmış oluyor, çunku dı ğer romanlarında hatta bu romanının da bazı satırlarında bır şekılde "zamane"den yakınış da var, "nostaljı" ve "geçmışın gu zellıklen" ısc zaten (bu roman dahı]) ro manlannın buyuk bır kısmını dolduruyor Anne Rıce, "Vampırın Şarkısı" romanında kı bu "aykırı" kısımla aslında şunu amaçla mış olabılır Gunumuzun "zamane" yaşam tarzını ve egemen kulturunu olduğu gıbı benımseyen msanları (burjuvalar dahj ozel lıkle) onlann hoşlanacakları bır "seslen me"yle ve yumuşak, uzlaşıci bır tarzla "çe kebılmek" ve boylece nostalııye, geçmışın guzellıklenne ve eskı, soylu kultur sanata ıl gı duymalannı kolaylaştırmak Arıstokrat Bır vampır olan "Lestat de Lıoncourt"un (vaktıyle, şato ve buyuk toprak sahıbı, kok lu bır Fransız aılesının, "Markı" unvanb bır kırsal senyor soylunun oğlu, fakat vampır olduktan sonra o şatoda yorede artık yaşa madı, hep (kent kent, ulke ulke, kıta kıta) dıyar dıyar dolaştı farklı kımlıklerle) ro mandakı yaklaşık 250 yıl suren muazzam maceralannı ve oğrendığı bılgılen anlattık tan sonra, onu getırıp en sonunda gunu muzde bır rock grubunda star yapması bence bıraz abes kaçtı (Her ne kadar bu nun da baska koşullarda ayrı bır "tadı" ol makla beraber Ve gerçı Lestat'ın daha ılk konsennde sahneye çıkışmda bu macera şıddetlı ve garıp bıçımde sona erdıyse de ) Sanırım Anne Rjce'ın bununla nıyetı, zama ne burjuva gençlerını ve yoz altkulturlerın gençlerını de "çekebılmek"tı Lakın bunda kullandığı yontem tartısmalı Şu var kı, Batı dunyasının bugunune daır o yanlış değer lenaırmelen satırlarda hıç yer almasa ıyı olurdu Ayrıca yazarın, romanın bazı satır aralarında, Batı karşısında Doğu dunyasını ınceden aşağılaması ve hafıften bır ırkçılığı da onyargılı bır yaklaşım Gerçı Anne Rıce, adı geçen romanını '80'h yıllarda yazmış Şımdı yazacak olsaydı (sıstemın kotuluğu daha bılınır olduğu ve Batı'da da muhalıf hareketler ve kıtlesel protestoİAt yükselışte olduğu ıçın) sısterne belkı bıraz olsun eleştı rel bakabılırdı Her neyse Her şeye rağ mcn, Anne Rıce'ın bu kusurunu goz ardı edebılırız Bıından oncckı maddeierde so zunu ettığım, eserlerının guzel yanlarının ve "Vampır Edebıyatı"na olan buyuk, onemlı katkılarının hatırına Şımdı, bu yazıyı okuyup da bıraz olsun ıl gılerını çeken tum okurlardan, kıtap merak lılarından, hararetlı rıcam Bu gıbı edebıyat turlenyle (gerılım, tantastık, gızem vs ) bı raz olsun ılgılenen ya da ılgılenebılecek bu tun yayınevlennden Anne Rıce'ın tum eser lerını (başta vampır romanlan olmak uzere) yayımlamalannı bırer mektupla notla ya da telefonla ıstemelen (Ben bırkaçında denedım ama tek kışının bunu ıstedığını soylemesı yetmıyor) Boylece, butun o yayı nevlermın, bu yazar gıbı "talep yok" baha nelerı de kalmaz (Gerçı talep oluşturmA da yayınevlennın ışıdır ya ) Son dave olarak Anne Rıcc'la ılgılı değıl se dc konumuz dahılınde şunları da not duşeyım barı Vampır Ldebıyatı aslında ılk onemlı çıkışını 19 yy da yapmış (Bram Sto kcr'ın romanı "Dracula" onlann en unlusu Ve "edebı" açıdan da gayet guzel bır eser Shendan La Fanu'nun "Carmılla"sı da on ların unlulennden ve edebı açıdan fena de ğü tkısı de ulkemızde pıyasada ve okudum Yalnız tek kusurları, folklonk ınanışları ol duğu gıbı kabullenmelerı Belkı de kusur değıl, tercıh meselesı) 19 yy'ın dığer unlu vampırlı romanlan şunlarmış adlannı bıldt ğımKadarıyla "Dr Gıovannı Polıdon" (Ya zan Poludorir1) "Vampır Varney ya da Kan Şolenı" (Yazan Rymer ya da Prestı1), Sır Francıs Varney'ın vampırlı korku romanla n (Baron George Gordon) Lord Byron'ın vampırlı oykulerı('1) "Bela Lugosı"(•>), "La mıa"('<) (Yazar ve eser adlanndakı eksıkle rımı bılenler tamamlasın ) Bunlar da edebı yat tarıhınde unlenmış ve arşıvlık değer ta ^ıyorlar, ulkemızde de yayımlamrsa çok ıyı olur» SAYFA 19 nın'da guzel olduğunu tahmın edıyorum ) 4) Anne Rıce'ın romanlarında "nostaljı" ve "geçmışın guzellıklen" ozellıkle Avnıpa bağlamında ve Avrupa kokenlı ortam ya şam kulrur sanat bağlamında en canlı nalıy le kendını gosterıyor Anstokrat kulturun olıımlu yanlarını (centılmenlık, şovaJyelık, hanrmefendılık, romantıklık) ve kendıne oz gu (olumlu olsun olmasın) yanlarını (şato lar kırsal senyorluk kentlı asılzadelık, soy luluk unvanları) sergılıyor Oncelıkle de arıstokratık sanat uzennde duruyor, her alanda her dalıyla, her yonuyle Mıman, lç mımarı, Dekorasyon, Mobılya, Resırn, Hey kel, Vıtray, Susleme sanatları, El sanatları, Peyzaj, Gıyım kuşam, Muzık Sanatı ozel lıkle Klasık Muzık, Opera, Bale, Balo, Vals Şur, Tıyatro, Edebıyat vs hepsı daha zıyaret arıstokrasının beğenılerını yansıtarak ve gorkemlı şekılde sergılenıyor (Arıstokrası derken, Avrupalı soylular sınıfı ve tabakala rını kastedıyorum) Eğer arıstokrasmın olumlu yanı sadece bır tek ıse (kaldı kı tek değıl) buydu Sanat'a olan tutkusu Este tık'e vurgun ve GuzeUık'lere duşkun olma sı tkamet ettığı, kullandığı, sahıp olduğu ıştıgal ettığı her şeyde bunu araması ve ıste mesı, keza sanatçüarı, usta yetencklerı, de haları koruması, destcklemesı vc sanat eser lerıne, objelerıne urunlerıne buyuk ılgı gos termesı ve kıymet vermesı Rıce'ın sozunu ettığı "nostaljı" ve ' geçmışın guzellıklen" bağlamında ayrıca o zamanlar bugunku ka dar tahrıp edılmemış bır tabıat yeşıl alan lar, yaygın kırsal yaşam vc ferah şehırler de (makınelesmeden hava lurlılığınden ve be ton yoğunluğundan uzak olan) romanların dakı tabloyu tamamlıyor Yazar ustelık yerı geldığınde (yaşı ılerı bazı vampırlerın ağ?ın dan) butun bunların (bu paragrafta sırala dıklarımın) 19 yy sonlarından ben artan ol çudt ortadan kalkmasından ve unutulma smdan hayatın çok tazla değışmesınden "zamane' den yakındığı oluyor (Ozellıkle "Vampırk Konu!(ma"da ) Bunda haksı? da sayılm az 5) Fakat ote yandan, Anne Rıce'ın maale sef olumsu? bır yanı da var, ust sınıf bakış açısından kendını alamaması Gerek arıs tokrasmın gerekse burjuvazmın somurucu luğunu, kotuluklerını goz ardı etmesı (Bı reylennı kastetmıyorum, onlann ıyılen de vardır elbet Ote yandan, burjuvazı aslında anstokrasıden daha kotudur Çunku soz konusu yonunu son derece nyakâr bır de magojı bombardımanıyla ortbas ederek, kendı sınıfını ve yonetımını aklıyor Hem anstokrasının hıç değılse bazı mezıyetlen de vardı Ve o geçmış devırlerın de gunu muze nazaran bazı guzel yanlan vardı Bu gunku sıstem Kapıtalızm, bırçok yonden, anstokratık devırlerın ortamından daha ko tudur Orneğın, modern "vandalızmı" getırmesı, boylece Tabıat'ın ve Sanat'ın olduru luyor olması yanı doğal guzellıklere karşı "çevre kıyımı" ve ınsan urunu estetığe karşı da banallık yozlaşma Dahası, Batılı dcvlet lerın ve kartellerın bugunku emperyalısdığı, boylece dunyadakı açlıktan olumlere sebep olmaları kendılenne bağımlı ulkelerdekı fa şızan re]imlerın "demokratıktır, demokra tıkleşıyor" dıyerek sırtını sıvazlamaları ve teror re)imlerını destcklemelen, ama ote yandan hıç arlanmadan demokrası ozgur luk adalet ınsan haklan getırmek ıddıasıyla, zayıf olan muhalıf ulkelere ve muhalıf top luluklara karşı haksız ve kırlı savaşlar a^d rak ulkelere ışgal halklara katlıam tutsak lara ı^kence yapmaları terorı?m kavramını lamamen tcrsyuz etmelerı ve çıfte standart çılıklan ABI) başta gelısmış Batılı ulkeler de halen mevcut mılvonlarca yoksul ve cv sız ınsan yabancı goçmenlere ve multecıle re baskılar cmekçilenn ka/anımlarının bu danmaya çalışılması bu vu/den Batılı ulke lerde de donem donem kıtlesel protestolar, muhalıt hareketler olması vs ) Anne Rıce butun bunları gonnezden gelerek 20 yy sonlarına doğru Batı'da nıhayet buyuk ol çudc adalet e^ıtlık ozgurluk ve refah sağla yan bır toplıım duzenı kumlduğunu mev cut olumsuzluklarınsa sıstem ıçınde çabayla Anne Rıce'ın vamplrll romanlarının, şımdlye kadarkı tum "Vampir Edebıyatı" ıçınde ustun mumtazblr yeri var Çunku her seyden önce Rıce ın dısındaki vampır öykulerınin, romanlarının buyuk çoğunluğuna vampırlı fılmlerın. dızılerın hemen hepsıne hatta vampırlere ilışkın folklonk ınanışların da çoğuna kıyasla. bu yazar kesinlıkle en mantıkı vampir tanımını yapıyor yanı vampirlere ılışkın özellıklerın nıspeten akla, mantığa en uygun tanımını yapıyor zan Lord Ruthven)," Fhc Vampıre" (Ya 756