Katalog

etmenın, ınsana venlen dcğcrın, tum bunla rın otesınde duygusal belleğın zengın dun yasında scvgılının yaşamla/olum arasmda gıdıp gelmesının melodranıatık oğelerle ola ğanustu bır ayrıntı zengınlığıyle anlatır "Bır organızmanm ılk gorevı yaşananlar değıl nııdır'" Kendı serabını yansıtır perdeye, sc raplar, yaşanan anıları okuyucuya ustaklda sunar Butun bu olağanustu çabalara rağ men olumun donukluğuna, vazgeçılmezlığı ne doğru gıden Fılız'ın hayata yenıdcn don dumlmesı içın gosterılen ozverı ve erdem "Lrdcm, ınsanın kendı varlığına gosterdığı sorumluluk değıl ınıdırr*" Benlığın ruhsal derınhklerıne ınen ınsanı her yonuyle psıko lo)ik (Psıkolojık ışlev Fılız karakterını çok ıyı tanıtır), lızyolojık ozellıldcrı ıçınde ınee leyen onemlı bır roman Aşk, sevgı, olum uçlemesı, zaman ve rnekân gibı ana temalar, bırbırlerıyle dcngclı bır butunluk ıçınde ış lenır Yazar boylece kendıne ozgu, değışık (janr da) atmosterde bır evrcn yaratır Fılı?, guzellığı, munıslığı, kendısı ıçın hıçbır şey ıstemeyen, yalnızca başkaları ıçın yaşayan, ozellıkle kocasını dcrınlıkJere kok salan "Sevılmektcn çok, sevmekten oluşan", "Yu nus gonullu" bır karakterdır Yırmı beş yılı aşkın "Scvgılenı yaratmaya" çalışır "Kocası nı sevmtk ancak boylc bır ıç kuvvetten kay naklandığı zaman bır trdetrTdır dıyor P I room Dığer bır deyışle "Bır ınsanı sev ınek demek ona ılgı gostennek, ona bak mak vc onun hayatından sorumlu olduğu nıuzu hıssetmek demektır" Işte bır kadın ve erkeğın yaşam perspektıilerının son bo lumunde belırlenen vurgulanan şey Insa nın en buyuk vc yuksek duygularının olanca gucuyle şoyle belırlenır " Insan hayatta yoluna devam etmclı yolunda yunırken, hem elem, heın haz duyrnalı, ama hıçbır L& man emellerı tukenmeınelı "(2) okuruyla paylaşmak îster Şımdıkj zamanın melodramatık sahnesıne donuş yapar "Bel lıydı bu, zaman', butun dolambaçlardan geçırecek, yureğımın aydınlığına ulaşılmaz dolambaçlarına sokacaktı benı Ve yureğı mın 'kara scvdalı eşı'nı (Netıp Fazıl Kısaku rck'ın bır benzetmesı) o dolambaçlarda ara yacaktım" (s 75) der Pılız, goz kamaştırıcı muhteşem bır dekor ıçınde 'masal prcnsesı' olarak ozdeşleştırılır Guzellığı, ıyılığı, ruh yucelığı dıllere dcstandır "Bınbır Gece Ma salları "ndan esınlenerek guzeiı arama, guze le ulaşma sahnesı o kadar guzel verılmıştır kı, buyuk bır coşkunluk heyecanla şunları dıle getırır "Kapıdan gırdım kendımı goz kamaştıran bır sarayın salonunda buidum Içerıde cn guzel ıncılere denk guzellıkte bır kız vardı Oyle guzeldı kı, onu gorur gor mez yureğımın kaygıları, huznu ve felaketı sılındı Ona baktun, dayanamadım, boylesı bır guzellığın yaratıcısı onunde du çok tum"(s 77) dıyerek Fılız'e karşı ıçındekı kor alevını, sevgı kazanının kaynadığını Oğ retmen/oğrencı ılışkısmın yarattığı engellen bır bır aşmak ıster Kendı kendıne sorar "Sevgı bu muydur'" Buysa, nıye yuzunu her gorduğumde ıçıme kırık duygular doluyor du' (s 82) Aşk ve sevgının goz kamaştıncı gızemlılığınde hlozofı bır duşunceye dalar "Hayat gıbı, hangı sahnenın okuyucusu ol duğumuzun bılıncine vaımadan, o sahne den bu sahneye koşuşturup dunıyorduk" (s 92) der medım Uzun uzun ay ışıklı yuzune bak tım " (s 160) Otel odasında huznun, yalnız lığın hukum surduğu kasvetlı bırortamda yatakta kımıldamadan yatan Hız'ın soluk alışını seyreder "Ağlamaklı bır sesle, bakış larımın sesınc uyanaıı sevgılım, şımdı gurul tuler uyandınnıyor senı' dıye ınleyerek çıktım " (s 160) Yazar, kışılerın, nesnelerın betımlemesınde ayrıntılara buyuk onem ve rır Ayrıntıdan butune gıder Yaşayarak edındığı anılar toplamını, başka bır deyışle, "hayat dramı"nı çok anlamlı sahnelerle bes ler Bu aşamada Rılke, "huzun"e ınsanı olgunlaştıran eğıtıu bır gorev yukler "Umu dun tukenışı her ıkısını umutsuzluğa doğru surukler " îçım gurbetın zından karanlığı sardı Bayan Renncr ın, umalım, tumor lcnf lere sıçramamış olsun' sozunu anımsayınca umudun kandılı sondu ıçımde "(s 201) "Yalnızlığın yaşanmaz karanlığına o gun bır kez daha gırmıştım" dıyen yazar "Olurn, au çekmenın son aşamasıdır Bır anlık olum korkusu ınsana yaşam boyu ne ler çektmyor1" (s 212) Odak fıgur, anlatıcı yazar, ıçe bakışla kendını nesnelleştınne F ılız vc çevresınde oluşan olaylar zıncırını oznelleştırme olarak gonıyor Roman kurgusunda ncsncllığı yok samadan tempoyu duşurmeden yer yer ser pıştınlen ozgun benzetmeler ımajlarla bır kkte kendını sorgulayan bır yazar karşımız da Roman dokusu ıçınde Fılız, bır hasta nın hastalığmı yenmesı ıçın butun tıbbı ve bıtkısel tedavılerın dencndığı bır roman kahramanıdır 1 ılız anlatılırken estetık kaygı goz onune alınır, sozgelımı " Gecelığı, ya tak çarşafları yastık kılıh Her şey kar be yazdı Peruğunu çıkarmışlar, başına başlık takmışlardı ()lum guzellığı vurmuş yuzu ne' dcrlerdı Ağıtçı kadınlar gıbı, 'Olum gu zellığı mı bıi''' dedım ıçımden Tuzlu gozya şımdan amelıyatlı gozume acı doldu" (s 216) der "( ) Kafa fılmınde, kansenn bey ne sıçradığı goruldu Hayatımrzın olumden beter surecı başlıyordu Var oluşla yok oluş arasındakı 'zaman', duvann bır yuzu ıle obur yuzu arasındakı kadar, yakındı bırbın ne Duvar gıttıkçc kalınlaşiyordu, artık 'umut', 'sevınç' gıbı kavramlar, gıderek ya şam duvarının otc yuzunde kalacaktı " (s 218)der Tukenişe doğru Fılız, artık yaşamakla/yaşamamak arasın da umutsuz bır tukenışın labırentlerındc kendınden geçmış ruya bır âlemınde Dunyayı sadccc halsız, fersı? gozlcnyle al gılamaya çalışır "Gozlerındc umarsızlığın rengı bırbınne karıştı Çaylağın kanat vu rup govdesınde onulmaz yaralar açtığı bır serçe kuşu kadar guçsuzdu " (s 227) de mekten kendını alamaz anlatıcı Çırpıntılar, urpertiler ve tukenışın belır sız sessızlığınde Fılız, yazara şunlan soyler "Benı hıç yalnız bırakmadın sen, ben senı yalnız koyup gıdeceğım Bcnsızlığe nasıl dayanırsın'' ( ) Sen oluden korkarsın, be nım olu bedenımden korkma ellcrını uze rımde gczdır, benı op yurcğım dudaklan nın, ellennın sıtaklığını duyacaktır" (s 228) der Ve Fılız'ın son sozu vc guluşu bu sahne olur Doktor "Olum sız kapıdan çıkarkcn de olabılır aylar sonra da ' demış, odada bu lunmamın ona bır yararı olmayacağını soy lemıştı (s 230) "Yururken gozyaşımı tuta mıyordum Halımı gorcLekler dıye otobu se bınmedım Avrupa, bıze duygulara gem vurmayl oğretmış olsa da, ağıtımı ıçımde gızleyemıyordum " (s 231) Yururken kulçeleşen ayaklarımı kaldı rımlarda suruklerken, bedenım Berlın so kaklannın ıssızlığında ıdı, duygularını (,o rum'un bozkır kokulu odalarında " (s 232) Fılız, duşsel evrende "ruhun olumsuzlu ğunu" şoyle dılc getırır "Guzel oluler ruh lannı ellerınde gotururler Olum, bir ruh uçuşması " değıl mı dır? "Her şey geçıcıdır Başlar ve bıter " 'Huznun Sarkısı" Baudelaıre, "Parıs Süuntısı' adlı yapıtın da şoyle der " Gecenın donuk derınlığın den kopup gelmış Altın ve gumuş yıldız lar gecenın derın yası altında yanan duş gu cunun ateşlerını yansıtıp sımgelıyorlar"der Aynı durumda gonlu kınk, kaos ıçmden çı karabıldığı umut ışıklarından bır şeyler bek leyen yazar, ışık ve golge kontrastlan ıçınde bulutların ıçmde ayı şoyle betımhyor "Gokte tekerlek gıbı bır ay vardı Ayın ışığı yuzune vurdu (Fılız'ın Ş O ) Perdelen çek "...biz, acıyı bazen tutkuya varan bir sevgiyle severfz." Kendı ıç dunyasına dalan yazar, Fılız'ın ruhsal dunyasına gırer Duyguculuğu, başka bır deyışle ınsan ruhunun dennlıklennı an latır Okura "ıçe" ve "dışa" yonelık yoğun laşmanın (konzcntratıon) duygulannı yan sıtır üekılen bunca acıların nedenlennı bır bır çozer kendı kafasında Ama hep şunu sorar kendısınc "Gerçeğın uzucu olup ol madığını nereden bılebılırız'j"der Buyuk bır aşkla sevdığı Fılız'ın gunbegun enyıp/ gıtmesı onu bezgın hale getırır Artık Fılız, yavaş yavaş yıtıp olen bır kadındır Ve bu tun bunlar, Fılız'ın yaşantısını dolduran bır zamandır Geçen ve yıtmış olan zamanın o mutlu gunlerın anımsanmasından, yenıden yaşanmastndan, canlandırılmasından artık bır eser yoktur ortada Şaınn dızelerınde soyledığı gıbı "Tenımle, kapatıldım kendı me/ Ateşle dağla, kulunk dağla ku lunk dağ lale "(3) Yazar, mıstıkbırduy gu selıyle hayat sıralannın ta gozbebeğının ıçıne bakıyor " Fılız, kâğıt mendılle goz yaşımı sılerken Fılız'ın kana bulanmış ak memelen geldı gozumun onune " (s 174) ( ) "Acı çekenın karşısında duştuğumuz çaresızlığı Fılız'ın acı yırtılmasına uğrayan bakışlarında goımuştum (s 174) Anlatıcı, Fılız'ın hayat hıkâyesını, ozellıkle dramatık bolumlen "kendı kalbıyle", "duygusuyla" anlatır O hayatını anlatır ü hayatını anla tan, acı, huzun, şefkat ve beşerı sonsuzluğa çare arayan bır ınsandır Romanın vermek ıstedığı ıletı de burada gızlıdır Bır bakıma ınanç, ırade, sabır ruhun olumladığı oğeler dır "Olumun Cıolgesı Yok" da gorsel mo tıfler, zaman ve mekân, ınsan ve olay yerlı yerıne oturtuluyor Ve okuduğumuz ozya şamoykusel de olsa roman tadında, genış bır panorama ıçınde yazarın ve "onulmaz hastalığı" yakalanan karısı Fılız'ın yaşam se ruvenlcrı anlatılır Roman ıçınde yer alan fı gurlerın Ana fıgur, yardımu fıgur hıç lark etmıyor, aynı değer çızgısınde tıtızlıkle verı lıyor Şoyle kı, " Anamın eteklerıne yapı şıp, 'Nıye ağlıyorsun'' dıye soramazdım Onun duvarda asdı vışneçuruğu renklı ıpek gıysısıne burnumu gomer kumaşa sınmış tenının kokusunu alırdım Veya "Sokak lambasınınışığı otobusun ıçıne vurunta gordum, yuzundekı huzun pembelığını gozlerının mat bıılanıklığını (s 71) Anla tıu yaralı gonlunu duygu ve duşuncelerını SONDEYİŞ "Her zamansallık duygusalltkla yofcru lur" RegısDEBRAY Çağdaş Turk edebıyatında bır yazann karısını romanının başkışısı olarak ele aldı ğına ılk kez tanık oluyorum Yazar, karısına karşı duyduğu aşkı, gosterdığı sevgıyı dışa vurumcu ve ışlevsel yaratıcılıkla venyor Var olan guzellıkle, sanattAı guzellık bır bınnı dengelıyor, bır konsept ıçınde sıınu luyor Unlu Rus ressamı Ivan Loubcnnı kov'un soyledığı gıbı, "Sanatçıda zaten her zaman konseptuel bakış vardır Eğer bır sanatçı zekıyse konsept kaybolmaz" dıyor Yazar, yaşanmışhğın bır anlatıcısıdır Ro man dokusu ıçınde anlatıcı fıgurun (yaza nn) anlatım durumu oznel, anlatım rutu mu da olumlayıcıdır Anlatım açısı ıçe ba kıştır Başka bır deyışle, yaşanan "an"ın, ve/ veya yoğun olarak yaşananlar Aşk, sev gı, vuslat, sevınç, mutluluk, tutku, ozlem, ıstırap, kaygı, elem, acı, umut/ umutsuz luk, tukenış vb gıbı kavramlara vurgu ya pıyor Bır kaos ıçınde yaşanan belırsızlık'ı, gerçeklık'ı yaşayan her ıkısıdır Ama tek farkla, butun bu yaşanmışlıklann odak noktası, ana fıguru Fılız'aır Tanık olan <\A yazardır Adnan Bınyazar, eşıyle yaşananları ımge sel bır zengınlıkle ınsarun var olma gucu nu, dırencını, sarsılmaz ınancım veyenıl mesı gereken guçluklere karşı ınsandan ya na çozumler ureten duygusal ve duşunsel atmosferı çok ıyı yakalamış Aynca duş gucunu, olayîarı gerıye donuşler ıçınde be tımler Karakterler yaşam sıcıklığında ınandıncı ıçten, gerçekçı Yazar, drama tık gerçeldık anlayışıyla bır "tutkunun be lırleyıcı gucu"nu, ınsanlık durumunun tra jedderınden bın olan "olum"u ve Fılız ka raktennı olumsuz]qtınnıştır> (11 Brassaı Pıcasso ıle Kcınuşmdl ıt ( I 9 Î 9 1962) (,cv Yakııp ^dlıan dı Yav Ist 1985 s III (2)Cı(Xtht I aııst (^cv Sadı Irmak (Ikınulıas kı) Ist 197i s 521 (3) Osnıan H a k m A SLyjtıal Ilenıen Vaılık Yay Kt ,2001,s 19 Adnan Binyazar ın bizl alıp göturduğu $ey bir insanı sevmenın onu ıdeallze etmenin insana verilen değerin tum bunların otesınde duygusal belleğın zengln dunyasında sevgılının ya$amla/ölum arasında gidip gelmesının melodramatik ögelerle olaganustü bır aynntı zenginllğlyle aniatılması 756 Olumun Golgesi Yok/ Adnan Btnyazar/ C an Yayınlanl htanbul2004, 292 s SAYFA 17 C U M H U R İ Y E T KİTAP S AYI