Katalog

R&B ile Jamaika'nın mento gibi yerel müziklerini karıştırma denemeleri sonucunda Jaınaika popüler müziğinin başlangıcı olan ska doğdu. Bir süre sonra Jamaikalılar ses sistcmlcrinin hoparlörlerindcn duyulmaya başlayan ska Ue dansetmeyc başladılar. Ska'nın ardından daha yavaş ve rahat bir ritme sahıp olan, üflemeli aletlerin yerini pıyano ve gitarın aldığı rockstcady ortaya çıktı. Rocksteady'nin yavaş ritmi dans edenlerc rahatlık sağlıyordu. Ritmindeki rahatlığa rağmen bu tarzın şarkı sözleri ciddi sosyal eleştiriler içeriyordu. Temponun daha da düşürülüp basa ağırlık verilmesiyle dc Kcggac doğdu. Bu andan sonra bu ritim ve yoğun bas Jamaika pop müziğiyle aynı anlanıa gelmcye başladı. Bob Marlcy, Lee "Scratch" Perry, Toots and the Maytals gibi müzisyenler bu yeni tınıyı içeren parçalar yapmaya başladılar. Bir başka deneme de DJ'lerin parçala rın enstrümental versiyonlarının üzerıne konuşmasıydı (toasting). Bir süre sonra DJ'ler yanlarına "toaster" dcnilen kişileri alarak parça üzerine konuşma işinı onlara bıraktılar. Bu da daha sonra 80lerin başında hiphop'un doguşuyla ortaya çıkan DJRapper/M(. takımlarının prototıpiydi. SON SÖZ: Dick Hebdige kes yapıştır mantığına paralel olarak kitabını üç ana böliimc ayımıış: ürijinal Mıx Dub Uyarlaması Club Mıx. Orijinal mix kıtabın ilk halıni kapsıyor ve kölelik günlerinin başından itibaren Karayipler'deki pop müziğinin ve tabii ki rcggae'nin kaynaklannı, ortaya çıkışını ve gclişimini anlatıyor. Dub uyarlaması ise 80'lerin başında Ingiltere'de patlayan ikinci ska dalgasının üzerine yazılmış olup kitabın yeni baslusına eklenmiş. Burada da ska vc reggae'nin dönemin müziğiyle, punk vc ırkçı skinhead'lerle olan ilişkileri inceleniyor. (^lub mix elektroniğin olanaklarıyla müzikte yeni arayışların yaşandığı 80'lcrin sonunda yazılmış. Bu bölümde ise, o dönemde ortaya çıkan hiphop gibi yeni türlerin ve hayat tarzlarındaki yeni oluşumların reggae'yi dcğiştirmesi, temposunu hızlandırması ele alınmış. Aynı zamanda siyah sanatçıların kendi kökleri karşındaki yeni tavırları ve dönemin yeni müziklerinin marka ve moda oluşumundald etkileri irdelenmiş. Kes yapıştır popüler Jamaika müziğini sadece bir müzik türü olarak değil de sosyal bir olgu olarak da ele alan bir ki tap. Kitap sayesinde onun sadece bugü nün müziğine değil ortak kültüre ve gündelik yaşama gctirdilderinin izini de sürebiliyoruz. Bu ise kitaba müzikle ilgilensek de ilgilenmesek de gündelik yaşamda sürekli bombardımanına maruz kaldığımız imge ve olgulann yapbozunda bazı parçalan yerine oturtmamıza yarayacak bir kılavuz niteliği kazandınyor. artık 'Ingiltere' dıye bir $cy yok.Hındhtaria boş geldın kardeşlenm Burası Karaytpler!... Nijerya! . Ingıltere yok adatnım İ^te bızı bekleycn bu. Balsall Heath kaynama noktasımn merkezı, çünkü dışart çıklığımda sadece yarı Arap, yart Pakistanlt, yarı Jatnaıkalı, yarı tskoç, yarı îrlandalılan görüyorum. Bılıyorum çünkü ben de öyleyım \yan îskoç, yarı îrlandalı]...ben kimim?...Söyleyin, ben nereye atdint? Beni eleştmyor şu görkemlı kadttn Ingıltere. Pekâlâ, ben nereye aıdim?...Ben bir parça hepsiyim. Dünya bana ait.Jamaıka'da doğmadtk... 'Ingıltere'de doğmadtk. Burada doğduk, adamım Burası bizım. Ben böyle görüyorum. Olanlan bu sekılde ele alıyorum " • Kes Yapıştır Kültür, Kimlik ve Kara onul Kıvılcım aşkın parçalarını birleştiren öyküler... YÜKSELİS: Bu arada başka bir adada, Ingiltere'de Jamaika'dan göçnıüş birkaç girişimci, Batı Hint Adaları göçmenlcrinin yaşadığı Londra mahallclerinde pazarlamak üzere reggae plakları basıp ve dağıtmaya başlamışlardı. Ancak bu plaklar kimsenin aklına gelmeyen beyazlardan uluşan bir pazar daha bulmııştu: Skinhead'ler. Kendilerinden önce gelen Mod kuşağının dinlediği Soul ve türevleri hayatın acı gerçekleriyle karşı karşıya kalan skinhead'lere fazla yumuşak, duygusal ve gerçeklerdcn uzak geliyordu. Reggae'nin yoğun bası vc ağır toplumsal eleştiriler içeren sözleri onlara çok cazip gelmişti. Yalnız bu dönemin skinhead'lerini 80'lerde aşın ırkçı bir renge bürünen ve kendine yinc Jamaika kökenli bir tarz olan ska'yı yalun bulan skinhead'lerle karıştırmamak gerekir. Bu yenipazann da verdiği itkiyle reggae 6O'lı yıflann sonlarından itibaren yaygın bir popülerlik kazanmaya başladı. Dönemin beyaz müzisyenleri parlamaya başlayan bu yeni türe sağır kalamadılar. Eric Clapton gibi kimi ünlü müzisyenler reggae parçaJannı yorumlayıp repertuvarlarına abrken diğer bazı müzisyenler reggae'yi başka türlerle kanştırıp kendilerine özgü yepyeni tarzlar yarattılar. Reggae'nin taptaze enerjisi birçok sanatçının müziğine farklı yollar açtı. "Yeryüzüyle gökyüzü arasında hiçbir şey yok. Kadından ve erkekten başka. Ve varsayımlardan. Bayan Gözyaşı ile Bay Hissiz. Yaprakların kavga ettiği bir gün çıkıyorlar yola. Mevsimlerden sonbahar. Yani hüzün zamanı." DUB: Jamaika'da ise Lee Perry gibi müzisyenler ellerindeki yeni malzemeyle denemeler yapmaya devam ettiler. Parçaların ritimleri üzerinde, o dönemin teknolojisi düşünüldüğünde inanılmaz yaratıcı teknilder kullanarak, oynayıp kaydırmalar yaparak, hipnotize edici bir etki yaratan dub versiyonlarını ürettiler. Birçok parça piyasaya dub versiyonuyla birlikte sürülürken, bazı sanatçılann tekniklerini geliştirmesiyle dub da tamamen bağımsız bir tarza dönüştü. Dub tekniği ve mantığı bugün, özellikle de elektronik ortamda yaratılan müzik tarzlarında, kendini hâlâ göstermektedir. ip Müziği/ Dıck Hebdige/ Çev.. Çağatay Gülabıoğlu/ Ayrtntı Yayınları, 2003 Reggae 60'h yıllann sonlanndan İtibaren populerllk kazanmaya başladı Dönemin beyaz müzisyenlerf bu yeni türe sağır kalamadılar Ertc Clapton gibi kimi ünlü müzisyenler reggae parcalannı yorumlayıp repertuvarlanna alırken dlğer bazı müzisyenler reggae'yi baska türlerle Kanstınpkendlierlnedzgü yepyeni tarzlar yarattılar. Dick Hebdige, Kes Yapıştır Kültur, Klmllk ve Karayip Müziği adlı kltabında bu öyküyü gazete llanlanndan, muzlsyenlerie yapılan söylesllerden ve sarkı sozlertnden de örnekler vererek anlatıyor. "Okuyunca. kosabanın kdbusunu, (oj/ojm/j ılışkılerı, sevgısız karı koca hayalını, dedıkoducu. çıkış kapısı arayan. süreklt kapıları ruhuyla. bedenıyle. ansellığıyle zorlayanlann öykülennı gerçekten başanlı buldum. GönUI Kıvıleım'ın, ıçınde gızlı bir ıronı taşıyan dıhnde Tomns Uyar ustalığını sezdım." Dojan Hızlan (Kasaba ve Yalanlar hakkında) "Aşağıdakılenn hayatlonnı anlatan romonlara uzak kolmışhğın. aslında bıldık bir dunyo ile edebıya karşılajmanın yorattığı jojkınlığın etkısı var Jllet Sinan'ı severek okumamda " A. ömer Türfcej fjılet Sınan hakkında) EVERE§T w w w . e v e r e s t y a y i n l a r i . c o m SAYFA 13 CUMHURİYET KİTAP SAYI 756