Katalog

Simon Kuper farklı bir tarih araştırması sunuyor bize Ajax Hollandalılar ve Sava: le de şehrin nüfusunun yüzde onunu oluşturan 104 bin Yahudinin (şehirdeki Yahudi toplumunun yüzde sekseni) toplama kamplarına götürülüp katledildiği II. Dünya Savaşı ydlannda. Hollanda toplumunda derin izler bırakan bu savaş hakkında, savaşı izleyen ilk yıllarda, Hollandaüların büyük çoğunluğunun 'goed' yani 'iyi' olduğu, Nazilere karşı nasıl yiğitçe direndiği (silahlı mücadele sadece ük üç gün sürmüş, BCraliçe ve hükümet çoktan Londra'ya kaçmıştır) ve Yahudileri sakladığı konusunda oldukça çok şey söylenip yazılmıştı. Bunlan yazan tanhçilerin hepsi savaşın içinde yaşamış, soylurıma tanıkhk etmiş ve kıtlığa göğüs germış insanlardı. Onlara inanmak gerekirdi. Ancak yetmişli yıllarda refah toplumu içinde büyümüş, savaştan sonraki ikinci kuşak tanhçilerin bulguları daha önceki bilinenlerle çelişiyordu. Seksenli yıllarda yavaş yavaş gerçeğin hiç de öyle olmadığını dillendirmeye başladılar. Hcr zaman dengeli ve soğukkanlı olan Hollandalılar, yeni bir denge kurana kadar, sarsılmışlardı. O yıllar tam da benim Amsterdam yıllanmdır. FUTBOL HASTASI TARİHÇİ Benim gibi ömrünün önemli bir bölümünü (ilk gençliğini) Hollanda'da geçirmiş olan yazar Simon Kuper'in Yahudilerin Hollanda'daki geçmişini, alternatif bir tarih okuması sayılabüecek olan, futbol sahalannda araştırması ilk bakışta garip gelebilir. Ancak futbolun ve özcllikle de Ajax'ın Hollanda (Amsterdam olarak okuyun) için ne anlam ifade ettiğini bilen birisi olarak Kuper'in bu iş için biçilmiş kaftan olduğunu söyleyebilirim. O yalııızca futbol hastası bir tarihçi değil aynı zamanda bir Yahudi. Belediye başkanınm her zaman Yahudi olmak zonında olduğu Amsterdam'da Yahudi olmak bir ayrıcalıktır. Öncelikle kentin varlıklı kesiminde ikamet eden bir aileye mensup olduğunuz, koruma altuıda ve geleceğinizin güvenccde olduğu bilinir. Bütün bıınlar, dış dünyaya anlatıldığı kadarıyla, ikinci dünya savaşında yaşananlann bir kez daha tekrarlanmaması içindir. Ya da, Simon Kuper'in yazdıklarına göre ise, I lollanda toplumunun yaşananlardan dolayı size karşı taşıdığı suçluluk duygusunu hafifletmek için. Seksenli yıllar Hollanda için göreceli olarak refahın toplum içinde henüz yaygın olduğu yıllardı. HoOanda bütün dünyaya örnek gösterilen yabancılara karşı hoşgörülü, ırkçılığa geçit Simon Kuper, yaşamının önemli bir bölümünü Hollanda'da geçirmiş. Yahudilerin Hollandadaki geçmişini futbol sahasından bakarak anlatmış. a Burhan KUM A slında başka bir kitap almak için girmiştim Beyoğlu'ndakı kitapçıya. Müşteriyi karşdayan bankonun üzerindc diğer kıtap kümeJeriyle birlikte, o da okurun kendisini alacağı anı bekliyordu. Kitabın kapağında 12 punto kırmızı kapital harflcrle yazılmış o büyülü sözcüğü görünce ürpcrdim. O sözcük beni o anda bulıınduğum zaman ve mekândan soyutlayıp gençliğime götümıeye yctmişti. Usulca kitabı aldım, adına ve yazarına baktım, sayfalarını çevirdim. Geri dönüş yoktu. Kitabı alacaktınv AJAX, I lollandalılar ve Savaş Benim gıbi gençliğinin on yılını (19851995) Amsterdam'dj ressanılık yaparak ve amatör futbol ovnayarak geçıren biri için Ajax sözcüğü estetik (jan Mulder: Futbol sanattır), birIiktelik, ayncalık, zirve, disıplin, küstahlık gibı birçok sözcüğü çağrıştırır. Eğer kendinizi Amsterdamlı hissedjyorsanız, yolunuz birgün mııtlaka bir Ajax koııvoyuyla kesişmiştir. Çünkü bu şehirde herkes, hep birlikte Ajax'ı oluştıırıır. I lal böyleyken geride bıraktığımız 20. yüzyıl içinde Amsterdam'da hiçbir olay yoktur ki, günümüzde yüzyılı aşan bir gcçmiji olan Ajax'la bir sekildı1 bağlantlll olmaMiı O^rilik SAYFA 12 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 754