Katalog

B U L M A CA İLKER MUMCUOĞLU Türkçe Cunlükleri Feyza Hepçilingirler 5 Temmuz, Pazartesi imi zaman çeviri Türkçesine, kimi zaman şarkı sözlerine takılıp kalıyorum. Şu sıralarda reklarnlara "kafayı takmış" durıımdayım. Ülker'in dondurmasının ilk reklamlarında, çizgi kahramanın, daha sonra "Golf" olarak düzeltilecek adı, "Golfettin" diye sunulduğunda kulaklarıma inanamamıştım. Gülünç olsun diye söylenen bu adın, "golfeddin", "dinin golfu" (?) gibi bir anlama gelmesi gerekiyor; Ulkercilerin de böyle bir reklamı kabul etmemesi... Işin içine para girince değerler değişiyor anlaşılan. Ben Ülker'in "Cola Turka" reklamlarının da hiçbirini sevmemiştim. Ne Müslüman , Türklere oruç açma zamanını "Sabııur! Sabır!" diye hatırlatan küstah Amerikalıyı, ne yapış yapış kolanın parfüm niyetine bileklerc, kulak arkalarına sıkılmasını, ne içenleri Türkleştiren, sokaklarda patates soğan sattıran, "Bey, ne olacak bu Amerika'nın hali?" diye dertlendiren, bıyıksız Anıerikalıyı bıyıklı Türk yapan reklamları, hiçbirini sevmemiştim. Biitün reklamlara burun kıvırmıyorum böyle. Beğendiklerim de var. Mehmet Aslantuğ'lu "Benim Param" reklamı çok hoş mesela. "My Money" değil de "benim param" olmasıyla çok hoş, Mehmet Aslantuğ'la çok hoş. ü reklamın sloganı "my money" olsaydı, daha etkili olmazdı. Ne olur anlasalar bunu. Türkiye de yaşayan ve Tiirkçe konuşan insanlara lngilizce seslenerek bir şeyler satmaya çalışmak çok anlamsız. Türkiye'de yaşayan ınsana Tiirkçe seslenın artık. Bu hoytarılığa ne gerek var? Cumhuriyet'ın önceki giinkü "Bilim Teknık" ekındekı haber ilginçti: Bir köpeğe 200 sözcük öğretmeyi başarmışlar. Biitün yaşamını 200250 sözcükle sürdüren ınsanımız çok. Reklamlarla bu kadar sözcük öğretilemez; okullarımızda 200 sözcüğü zor öğretiyoruz. Diyelim, siz de markalarla, tabelalarla 50 sözcük öğrettiniz. Türkiye'de yaşayan herkes 50 tane lngilizce sözcüğü sular seller gibi ezberledi. Ne olur? Ne öğretenlere bir şey kazandırır 40 50 sözcük, ne öğrenenlere.. .Insanı kendi dilinde kckeme yapmaktan, dahası aptallaştırmaktan başka işe yaramaz. "Avea" buluşunu da çok sevdim. " Aria" gibi nece olduğu belli olmayan bir ad ile " Aycell" gibi, herhangi bir dilde bulunduğunu sanmadığım hilkat garibcsi bir sözcükten, ikisinin de 'd ile başladığı hesabıyla böyle bir buluş geliştirilmesi çok güzel. Yine ne idüğü belirsiz bir ad bulmaktansa hem "Türkçe gibi olan", hem de pek arzu edildiği üzcre "Tiirkçe gibi olmayan" bir ad. Beğenmediklerim beğendikleründen çok galiba. Hep onlar geliyor aklıma. Sana'ya ne oluyor mesela? Türkçenin en güzel sözcüİderinden biri olan "günaydın"ın yerine, neden "bonjour"u yeğleyerek, "Creme Bonjour"u çıkardı? Ustclik topyekun bir lngilizce seferberliği varken, inadına Fransızcava yönelerek yaptı bunu. Ayrıca, bir kıışak bu margarinle büyiimüşken, kadınlar pasta börek tariflerinı "bir büyük Sana, yarım kuçük Sana," uzerınden verırlerken... Herhalde bir bıldikleri vardı; ama bu son reklam sloganıyla ayıp ediyor. "Sa K Önce aşağıda tanımlan verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktann. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Hera Şiir Kitaplığı'nca yayımlanan Tamer ÖncüTün şiir kitabının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şiir kitabından bir alıntı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcüklerinlz: A."Sevinç..." ("Zor", "Bizim Diyar" ve "Ağustos Başağı" adlı romanları da oln yazar). 54 41 64 75 7 H. Franz Kafka'nın ünlii öyküsü. 67 10 69 53 58 56 63 I. En yüce yer. 59 16 34 B. "Arthur..." (1975'te teklerde Wimbledon ve Dünya Şampiyonluğu kupalarını kazanan, 1993 yılında AÎDS hastalığından ölen, ABD'li zencı tcnisçi). 15 40 14 48 J. Howard Fast'ın bir yapıtı. de'lisi çıktı." deniyorhani! "Peynirli, domatesli, biberli" vb olur; ama "sadeli" olur mu? "Sade", öze yönelik bir ad; niteliğin kendi adı çünkü. Tıpkı "doğal, yapay, güzel, iyi, hakiki" sözcükleri gibi. "Doğallı" denir mi mesela? "Yapaylı, güzelli, çirkinli, hakikili" ? Aynı reklamda bir Türkçe ihaneti daha var. Daha önce "sopsoğansız" biçimiyle başka bir reklamda denenmiş bir ihanet. "Burger King" miydi o? "Ateş seni çağırıyor" diye, ecelimiz bir yangın olarak bizi bekliyormuş gibi bir çağrı çıkarıyordu. "Alevde ızgara" denirken de bir yanıltmaca yapılıyordu aslında. Mangal yakanlar bilir, kor oluşmadan, alev varken mangala koyduğunuz şey kararır, is kokar, yenmcz; ama konumuz o değil. "Seçme özgürlüğü"nü kullanan genç kız, "sopsoğansız" bir hamburger istiyordu o reklamda. "Sopsoğansız"... Bunlar pekiştirme sözcükleri. Pespembe, masmavi sözcükleri "çok, en" anlamları kazandırarak pekiştirme yapar; "sız" eki ise, bilindiği gibi, "bir şeyi olmayan, bir şeyi eksik" anlamındadır. Bir sözcüğün başına artı anlamı kazandıran bir pekiştirme hecesi, sonuna eksı anlamı taşıyan bir olumsuzluk eki getirilebilir mi? Niyetiniz Türkçenin o güzelim mantığını yaralamaksa evet. Bu yol açıldı ya, Sana da yapıyor aynı şeyi. "Pcspeynirli" ne demek? Ötcki kadar kötü dcğil bu; ama güzel de değil. 74 46 27 57 29 23 43 28 47 9 Temmuz, Cuma edat Günyol ölmüş, öylc mi.'' Oğlıım haber verdı O da tanımıştı Vedat Ciünyol'ıı çünkıı. (îeçen yılki TUYAP Kitap F'iıarında epey keyifli bir sohbetleri olmuştu. Neden hiç ölmeyeceğini düşünüriiz kimi yazarların? Kimilerinin gerçek anlamda hiç ya şamadığını düşünürken üstelik. Vedat Günyol, yalnız aydınlanmanın değil, aydınlık yaşamanın doğal bir parçası olarak benimsenen yazarlarımızdandı. Güneşin hep doğacak olması gibi, Vedat Günyol'u da hep yaşayacak sanmamız bundan. Oysa, onlar da ölüyor işte. Birer birer giderek, eksiltiyorlar yaşamımızı. C. Kiıçük körfez 39 24 42 K. "bu kadını sevmiştim: Koptu gitti dünyamdan, / sönmüş fer. Bu kadını da : Doyamadığım/ Bir de onu: Yanıbaşımda fırtına gibi yaşayan, / ... gibi ölen." (Enis Batur) 1 65 33 V D. "Gideceksin... çalkantısında/ Balıklar çıkacak yoluna karşıcı/ Sevineceksin." (O. V. Kanık) 30 73 E. "... Schneider" (Unutulmaz aktris). 20 2 21 60 31 35 3 51 17 4 22 L. Dağcılık 38 61 M. "Bernarda Alba'nın Evi", "Cyrano de Bergerac" ve "Günden Geceye" adlı oyunlarda da rol alan, iinlü tiyatro ve sinema sanatçımızı simgeleyen harfler. 25 49 71 36 70 11 12 76 [email protected] [email protected] F. Ayla Kutlu'nun bir romanı. 32 50 26 13 37 5 6 9 62 66 G. Çapulculuk eden, yağmacı. 44 68 52 45 19 55 N. Uluslararası Çalışma Örgütü 8 18 72 751. sayının çözümü A. Sıddık, B. Ağrıyınca, C. Badı Hazan, D. Reddetme, E. Işçileri, F. Anna Karenina, G. Limni, H. 'l'övbe, I. IMF, J. Nd, K. Eğilmez, L. Ludingirra. Şiir: "nemi dudağımda çağlayandı gecenin kibirli bir zafer narasının maviden hiddetler takınmış gözleri" C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 753 SAYFA 31