Katalog

İlhan Lütem, Attila ilhan, Sezgin Kızılçelik, Emel Akal ve Şerafettin Turan yazmışlar Atatürk'le ilgili yeni kitaplar Bu yazımızda, Atatürk ve yaşamı ile ilgili olarak en son yayımlanan beş kitaptan söz edeceğiz. Bu kitaplar Atatürk kütüphanemiz için büyük katkıdır ve herbiri kaynak kitap olmak niteliğindedir. n Dr. Alev COŞKUN Prof. Dr.fchanLutem. Mustafa Kemal Atatürk (1) ğını etkıleyen olgulardan soz eddıyor Orneğın okııdukları, yazdıkları, konuşmaları ırdelenı yor Akdcdığı uzerınde duruluyor Bugune ka dar bellı çevrelerce tartışılan "dıktatorluk ko nusu" ele alınıyor lnsancıl tarafı, evlenmest, evlatlıkları, tutkuları, ozel yaşamı ve sofrası, sağlığı ele alınıp ıncelenıyor Kıtapta onu tanıyan ve sonra onun hakkın da kıtap yazan butun yabancıların kıtaplarına atıt yapdmıştır ABD buyukelçılerı Grew She rıll, Fransız buyukelçılerı Sarnaut ve Cahamb run, Sovyet Buyukelçısı Aralov, lngıttcre Buyu kelçısı Sır Percy Loraıne gıbı Avrasva Bır Vaktı tarafından yayımlanan bu ılk cılt, 330 sayfadır ve 592 adet dıpnot kullandmıştır Kıtabın kanımca en onemlı yanı (S 268 315) saytalar arasında yer alan 47 savfalık ek lusmıdır Bu bolumde kıtabın hazırlannusında yararlandan kaynakkr ele alınmiş vı bu kay nakların bılımsel nıtelıklerı ve ontmlerı ırde lenmıştır Bu bolum bır bakıma Atatürk kav nakçasının ırdelenmesıdır vc <,ok yararlıdır Ayrıca bu bolumde Fransızca ve lngıluce yazılıp henuz dılımıze çevrılmeyen 70 şe yakın eser ele alınmakta ve her bın kısaca tanıtdmak tadır "Kurtuluş" alt başlığını taşıyan 2 kıtap 388 sayfadan oluşmaktadır lurkıye'nın Bınncı Dunya Savaşı'na suruklenmesı, Ataturk'un Samsun'a ukışı, kongreler, tlk Meclıs ve Cum hıınyetın ılanına kadar surmektedır Bu cıltte dc 1 kıtapta olduğu gıbı butun ıç ve dış kay naklar kullanıJmıştır îkı cıldı yayımlanan kıtabın uçuncıi cıldı de hazırlanmaktadır \e Cumhurıyetın ılk yıUarın dan 1938 vılına kadar geçen 15 yıl ele alınacak tır Prof İlhan Lutem'ın bu ıkı cılt kıtabı kıış kusuz bır kaynak kıtap, bır başucu yapıtıdır Kıtabı yayımlayan ve bu eserı Atatürk kutuphanımı/e kazandıran değerlı hocamız ve dos tumıız Sayın Lutem ı ve Avras>a Bır Vakfı'nı ıçtenlıkle kuduyoruz Attila İlhan: "Allahın Süngüleri Reis Paşa" (2) ijaır romancı deneme ve eleştırı yazarı Attilâ İlhan ı anlatmaya ve onu tanıtmaya ge rek gormuyorum Ulusalcı duruşu olan yazarın kım olduğunu uzun uzun anlatmak gerekmez Attila tlhan bu kez I"BMM nın açılışı de du zcnlı ordunun kuruluşuna dek Ulusal Kurtu luş Sav aşı nın en sancdı bır buçuk vılını roman laştırdı Bır solukta okunan bu kıtap Bır Roman, bır senaryo, daha doğrusu goresl bır şur Muhakkak okunmalı, hele donekler ıkıncı t umhurıyetçder boluculer bu şıırsel, gorsel romanı okumalılar Nc bunalımlı gunlerden geçderek Ulusal Kurtuluş Savaş/nın kazanddı ğını anlamaldar Yd 1920 Gazı Mustafa Kemal, Anadolu'da haylı yol almış Ozellıklc Mart 1920'de tstan bul cla son Osmanlı Meclısı nın tngdızler tara fından basılnıası kımı mdletvekdfcrının Mal ta ya surgune gonderdmesınden sonra Ankara daha da onem kazanmış Kaçabden mılletve kıllerı Ankara da toplanmakta Yurdun dort bır yanında dırenışın ateşı yanıyor Ama kış kırtınalar ayaklanmalar ıhanctlerde ardı ardı nasuruvor Allahın Sungulen' "Reıs Paşa" ışte bu bu vuk dırenışın en zor donemını, 1920 1921 yd larmdakı oykusunıı anlatıvor Bu dırenışe katı lan ınsan resımlerı aıt arda sahneve gelıyor, hem resımlerı hcm kışılıklerı hem karakterlen çi/ılıyor Rcıs Paşa Mustata Kemal, tsmet tno nu Halıdc I dıp \ unııs Nadı Çerkes Ltem ve nıcelerı Iarıh kıtaplarında sonuk bırer resım den ıbarct olan bu tarıhı kışdıkler, bu romanda adeta canlanıyor okuyucuva hıtap edıyor, oku >ucu>la konuşuyor Roman gorsel olarak okuyucuyu o en hum malı gunlere goturuyor Allahın sungulen, Aynanın îçındekder dızı sının altıncı romanıdır Romanda okuyucu bu en buhranlı, en so rıınlu gunlerı sankı bır tdm ızler gıbı, kare ka re ızlemek olanağını bulmaktadır dazı Paşa'nın TBMM'dekı gızlı oturumun dakı konuşmaları genlımler Sovyetlerle dışkıler, Kafkas Settı'nın gerçekleşmesı, Anadolu dalcı ısyanlar, Çerkes Ethem'ın Gazı'ye suıkast P rof Dr tlhan Lutem, hukukçu, bdım adamı ve Bırleşmış Mdletler'de (BM) en ust noktalara kadar yukselmış vu zumuzu ağartan uluslararası bır bu rokrattır Prof Lutem, 1944 1960 arasında, Ankara Unıvcrsıtesı Hukuk Fakultesı'nde Devletler I Iukuku Kursusu oğretım uyesı ola rak çalıştı 1960'ta Dış Işlerı Bakanlığı kadro sutıcla uamşman olarak gorev yaptı 1962'de BM lnsan I lakları Komısyonuna Turk Dele gasyonu uyesı olarak seçıldı 1963'te BM tnsan 1 Lıklaı ı Daıresı'ne uluslararası burokrat ola rak BM (ıcncl Sekreterlığınce atandı BM (ıcnel Merkezındekı bu gorevler de 20 yd çalışarak 1982 ydında emeklı oldu BM dc bu gorevı sırasında Vıctnam a gonderılen BM heyetınde, lahran'da gerçekleştırden tnsan I lakları Konteransında, 1970'lerde tsrad'ın ış galı altında bulunan bolgelcrde tnsan hakları ıhlallerını ınceleyen heyette, 1980'de tran'da ABD rehıncler konusunu çozmekle gorevlı BM heyetmde bulundu BM Genel Kurulu'na bağlı lnsan Hakları Sosyal ve Kulturel Ko mısyonu nun genel sekreterlığını yaptı Prof Dr İlhan Lutem'ın uluslararası Hu kuk konularında ve o/ellıkle lnsan hakları ala nında bırçok eserı vardır Prof Lutem, bu kez Ataturk'u yazdı ve bu kıtabın ıkı cddı yayım landı 1 Kıtap "Mustafa Kemal Atatürk57 Ydın Oykusu Kendısı" 2 Kıtap ' Mustafa Kemal Atatürk Kurtu luş" adlarını taşıyor Uçuncu cdt beklenmekte dır Bu kitaplar, hukukçu bır bdım adamının, BM de uzun ydlar en ust duzeyde çalışmış bır Aydın'ın Ataturk'u ele ahşıdır Prof Lutem, Atatürk hakkında erışdebden Turk ve yabancı tum kaynaklan ınceleyerek bu esen yazmışur Atatürk hakkında Turkçe, tngdızce, Fransızca ve Almanca yazdmış butun kitaplar elden ge çırdmış, ıncelenmış ve yararlanılmıştır Bır bı Unı adamı tarafından yazddığı ıçın de kıtapta bılımsel metodolo)i kullandmış, her konuda dıpnot venlmıştır 330 sayfadan oluşan bınncı cdt da kısımdır Bırıncı kısım, "Askerhk Sanatını Seven Polıtı kacı" başlığını taşıyor Bu bolumde ılk ydlarından ıtıbaren Ata turk'un yaşamı ele alınıyor ve yendmeyen Turk komutanı betımlemesıne kadar suruyor Bınncı kısımda Ataturk'un dk yılları, gençlı ğı, ordu sıyaset dışkılerı, Trablugarpta geçırdı ğı bır yd, Çanakkale Savaşlan Do ğu Cephesı, 7 Ordu Komutanı olarak verdığı buyuk rapor, mare şal Falkenhayn'la çatışmaları anla tdır Bu bolum 'Yendmeyen tek komutan" beiımlemesıyle sonuçla nır Gerçckten 1 Dunya Savaşı'na gıren Osmanlı ordusunda yend meyen tek komutan Mustafa Ke mal'dır Bu bolum 112 sayfadan oluşuyor Kıtabın ıkıncı kısmının başlığı "Olağanustu Bır Kışılık" adını ta şıyor (S 113 260) Bu bolumde, Ataturk'un kışılı amacıyla Ankara Garı'ndakı konutu basma sı gerdım Butun burdar sankı bır tdm sey reder gıbı ızlenıyor Duzce ayaklanmasını ba şarı ılc bastıran Ethem Bev Salıhlı ( ephesı'ne doğru gıdıp Yunan askerının karşısındakı yerı ru almak ıstıyordu Adapazarı na gelmıştı Es kışehır uzerınden, bır kısım kuvvetlerını cep heye gondenncye başlamıştı Batı Cephesı'nden telaşlı telgraflar yağıyor du Mdne Hattı'nda mevzılenen Yunan Oıdu su, uluslararası kabul edden dkelcrı ıhlal etmıs Bursa ve Uşak yonunde saklınya gecmıştır Ilk haberler kotuydu Bırgun ıçınde Akhısar, Saıı gol, Kırkağaç, Salıhlı ve Alaşehır, Soma ve Sul tanhısar duşmuştu (279) Bu sırada Yozgat'takı Çapanoğiu ısyanı baş lar (244 245) Ethem Bey Lskışehır'dekı kuv vetlennı Salıhlı'ye nakletmek uzereydı Bır ta raftan Batıda Yunan taaruzu aynı anda Yo^ gatta Çopanoğlu ısyanı Bu ısyan bastırdamaz sa, "muhtemel bır Yozgat mağlubıyetı henuz tesıse gayret ettığımız TBMM'nınde Hııku metının de ıtıbarını hak de yeksan edecektır (s245) Batı Cephesı'nden oraya asker gonderemı yorlar Cephe dağdacak Ethem'ın Ankara va çağırılıp ıkna eddmesı gerekıyor (245 252) "Elımızde mevcut, çevık ve muessır tek kuv vet, odur 1 ' 594 saytakk bu gerçeklere davalı şı ırsel ancak belgeh yapıt muhakkak okunma lı O zor gunler nasıl gegrdmış ancak boylc ozumsenebdır 35 yaşında genç bır bılım adamı olan Prot Dr Kızdçelık, halen Sıvas ( umhurıyet Unıver sıtesı Sosyolojı Bolumu'nde oğretım uycsıdır Ataturk'u Doğru Anlamak adını taşıyan kıtabı 2 bolumden oluşuyor son soz vc kaynakçavla bırlıkte 624 sayfadır 146 savfadan oluşan 1 bolum Atatürk u Doğru Anlamak başlığını taşı>or Bu bolumde Atatürk un kapıtalızm ve emperyalızme karşı olduğunu, Atatürk un hıçbır zaman ddttatorce eğdımler taşunadığını, onun donemı olan tek partdı donemın totalıter bır donem olaıak dc ğerlcndırdemcyeceğını ozelldde yabancı kay naklar ve dığer yazarlardan alıntdar yaparak anlatdmaktadır Ataturk'un oykunmecı değd, den goruşlen olduğunu belırtdmektedır Bu bolumde ayrıca Atatürk e gorc Furk or dusunun nıtehklerı anlatdmıştır Ataturk'un her kesun tarafından Turkıye'de en çok somu rulen kışı olduğu, Atatürk un ne yazdt kı Tur kıye'de sureklı oır bıamde duşmanca tavırlara ve saldırdara maruz kaldığı ornekler verılerek anlatdmaktadır Kıtabın 2 bolumu (80 sayfa), Kureselleşme ve AB'ye ayrdmıştır Kureselleşme "Kapıtalız mın ve emperyalızmın" yenı bıçımı olarak ta nımlanmaktaaır 3 bolumde (142 sayfa), Turkıye Avrupa Bırlığı tlışkderı ıncelenmekte ve bu bolumun sonunda Avrupa Bırlığının Turkıye'yı tam uye lığe almasının ımkansızlığı uzerınde durulmak tadır 4 bolumde (84 sayfa), kureselleşmeye karşı yenıden Kuvayı Mdlıye, yeruden ulusal bağun sızhk tezlerının ortaya çdanası gerektığı uzc rınde durulmaktadır Batı Emperyalızmı karşı sında ulusal bağımsızlıkçdann tezlen ozetlen mektedır 5 bolumde (50 sayfa), bır oncekı bolumun devamı nıtelığınde olup, ekonomdc bağımsız hk ve yenıden kalkınma ıçın, devletçdık u«;rın de durulmaktadır 6 Bolumde (72 sayfa) Kureselleşmeye karsı mazlum mdletlerın bırleşmesı ve mazlum md letler bloku ınşa etmenın gereklerı uzerınde durulmaktadır Kıtabın son sozunde yazar duşuncelerını ozetlemektcdır Sosyolo|i bdım dalı oğretım uyesı olan Prof Kızdçelık, yenı den gelışen ulusal sol duruşun ve Kuvayı Mdlıye duşuncesının fıkır ureten bır yazarı nıtelığını taşıyor MUSTâMKIMJa Bu yapıt, bır butun olarak kure İTfİIIMIMAKKİ selleşme ıdeolo|isıne ABD ve AB polıtıkalarına karşı yenıden Ku «••OiflVİZM vayı Mdlıye duşuncesının gclış tmtlMMİ mesı gereksınmesını ortaya koy maktadır Kıtapta, bılımsel yon temler ve bdımsel mctodolojı be nımsenmış, 1134 adet dıpnot kıd landmış ve kıtabın sonunda 24 sayfa tutan genış bır kaynak<,a vc C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA Yl 744 Prof. Dr Sezgin Kızılçelik. Ataturk'u Doğru Anlamak (3) SAYFA 20