Katalog

Turk şıırı ıçınde akla, zıhne dayalı şıır ya zılmtş ama, benıtn felsefı şıır dedığım şıırın bır oncusu yok Bununla bırlıkte, tek tek or nckJcr vermek olanaklı Yahya Kemal'ın Atık Valde'den tnen Sokakta adlı şıırı mesela, C a hıt Kulebı'nın Tokata Doğru şıırı, Sezaı Ka rakoç'un rIızırla Kırk Saat'ın ıkıncı bolumu Yıne, Ahmel Oktay'ın Bırahanc Longa, Is met Ozel'ın Munatat, Mehmet I'aner'ın Ku ru Ayazda Bıraktın Benı, Şavkar AJtınel'ın Şımdı Burada Değılım, Istanbullu Ermenı şaır Zahrad'ın Kurban, Gecebekcısı, Un Çu valı adlı şurlerı, farklı poetık anlayışlarla ya şılmış olmalarına rağmen, benım felsefı şur olarak gorduğum şıırın rastlantısal ornekle rı olarak dcğerlendırılcbılır Ama bunlar te kıl ornekler, dolayısıyla bır oncudcn soz et mem pek olanaklı değıl Btr ek%tırmen de olarak, bugun Turkı ye'de jitr elejttmıntn geldıg'ı nokta konutun da ıytm\er olup olmadığıntzı sormak ıstıyo rum Ben ıyımserlık kelımesınden bır şey an lamıyorum Olup bıtenın ne olduğunu ta nunlayabılırız, ama, olup bıtenın bugun ıçer medığı bır nıtelığı gelecekte kazanacağı var sayımı hakkında konuşmaya yeteneklı değı lım Bugun, I urk şıır eleştmsının ıkı temel problemle yuz yuzc olduğu kanısındayım yaratıcilık ve bır probleme sahıp olmak Ya raticılık başkasının tcrım ve yargılarını kul lanarak gelışen bır şey olmadığı gıbı eğıtım ve oğretımle de kazandan bır şey değddır Bır probleme sahıp olmak da, kışının oyle kım seye bulaşmadan herkesten uzakta kazanılan bır nıtelık değıl Ancak hıçbır problcmı ol mayan, heıkcsle ıyıdır veya ıyı geçınebılır Sız de bılırsınız kı, ben geçımsızhğı bır so run olarak gormcm Turk şıır eleştırısının dıyalektığı, henuz 2 Yenı şurındcn 6O'lı yıl lara geçcmedt Bertolt Brecht'ın Sezuan'ın Iyı Insanı dıye bır oyunu vardır Brecht, ora da bazen bır ınsan bıle dunyayı kurtarabı lır, gıbı bır mesa) verır Orhan Koçak boyle dır Onemlı bır duruma daha ışaret etmek ıs terım Bılıyorsunuz, Turk şıırınde, ozellıkle 5O'lı yıllardan sonra guçlu bır şaır eleştırmen kuşağı yetışmıştı Ben, bugun, yenı kuşakta bunun çok guçlu bır devamının da oluştuğu kanısındayım Haydar Ergulen MahmutTc mızyurek, Orhan Kahyaoğlu, Osnıan Çak makçı, Mehmet ( a n Doğan Mehmet Sars maz, Cıhan Oğuz Buraya kendımı de ekle yebılırım Bugunku yazılandan hareketle, geçmışe bakarsanız, orneğın bır 15 yıl once yazılanın bugun yazılanın karşısında ne ka dar ılkel kaldığını gorursunuz Bıı nıtelık de ğışımının dıyalektığıne, ıkı kışının, farklı ne denlerle ıkı kışının, Mehmet H Doğan ve Orhan Koçak'ın sebep olduğu kanısında yım Son soruyu tekrar \ıxın şıırınıze donerek yoncltmek tstıyorum tkı kıtabınmn da kur gu ıttbarıyla ılgınç btr yaptu var Her kttabın ıçınde uç farklı kıtap Ve daha da ılgınç olan bu kıtap ıçındekı kıtaplann sondan başa sıra lanması llk kıtapta i 2 ve 1 kıtaplar yenı sınde 6,5 ve 4 kıtaplar Ama bu durum kı tapları sondan başa okumak ozt l tarıbı tt n ten yazmak" anlamına da gelmıyor liu kur guyu hangı nedensellık ya da ıspırının mnu LU oluşturdug'unuzu merak edıyoruz Kendı ne aıt bır manttğı var mı •* Yokta bu /ç kıtap ların" adlart da şıırın btrparçau mt1 Şıır kıtabının bolumlenmesını onemlı bulurum Bazı şıır kıtaplannın neden bo lumlendığını de çoğu zaman anlayamamı şımdır Benım yaptığım bolumlemede ıkı bağlamdan soz edılebılır Bırınusı, suregı den bır devamlılığı temsıl edıyor denılebılır Suregıden bır devamlılık ama, duz çizgısel bır tarzda değıl, helezon şeklındc bır suregı dışten soz cdıyorum Orneğın uçııncukıta bımı oluşturan şıırler de, 9 8 ve 7 dıye bo lumlenetek Bolumlemeleı, zamansal bağ lamların farklılığına ışaret edıyorlar tkıncı olarak da, Hegel'ın dıyalektık kavramından etkılendığımı ıtıraf etmelıyım bolumlemeler poetık devamlılığın da uğraklarıdır Zaten, bır şaınn butun kıtapları, aslında onun so nuçta tumel olarak ortaya koyduğu ana ya pıtıntn "ıç kıtaplan" değıl mıdır'» öıt'dk 1 Mahmut TEMİZYUREK ecmıye Alpay, Hayalıne Fırar Ede mcyenlerın Afsunu'nu değerlendı ren yazısında, (Alarm, Vırgul 4, 1998) Yucel Kayıran'ın şurının bu tunu ıçın şu belırlemeyı yapmıştı "Groteske varan bır şıırsozden dışarıya taşan azap " Alpay groteks bclırlemesını şu sozlerle te mellendırıyordu "Grotesk dedığım, terbıye cdılmemış bır şursoz, ayıklanmarruş uyaklar, yınelemcler, şur dunyasının eskımış dış hal kalaıına denk duşen (Genç Werther'ı çağnş tıran) seslcr ve unlemler ("Inan'"), son anda sonsuzluğa doğru fırlatılmış dueler olmasa duzyazıda kalacak bolumler, aklın alanına aıt sozcuklerın pervasızca araya gırışı Tıpkı hıçbır ycre ayak basamayan, ustelık sık sık bır cama toslayan şııı kışısı gıbı anlatım da hu zursuzluk ctkısını guçlendırıyor (Bu ozellığın neredeyse doğrudan bır savunusunu "estetı ze cdılmış adlı şurdc buluyoruz ) Ama etkı yı alarma vardıran, en çok ılkı Şur kişisının ruh halı " (a g v) Bu yazı şu cumlelerlc bıtı yordu "Evet akıl sık sık soz alıyor ancak, gı zıllıktcn ote bır bağlantı noktası bulmaya ye tecek gıbı değıl Neyle bağlantı • Başkalarıy > lavcıuamla Kcndını hıçbır yerde kendı ıçın dede dışındada 'huzurveguven'ıçındebu lamayan bulanları suruye dahıl' sayan şıır Rouault ve Vlamınck resmı kadar tovıst, So utıne resmı kadar da rahata kaçış yolu yap mayan, bırakmayan bır şıır " OZGUR YAYINLARI Halid Ziya U$aklıgil N Alpay'ın dcyımıyle "şur kışısı", bu yazıda sık sık geçcceğı halıyle şaır benlık" kendı sını herhangı bır bıçunde saklamayan, daha sı olabıldığınce dışa vurmayı dencyen, bunu yeğleyen bır benlık O benlık şurde kendısı nı şoyle temsd edıyor Kendını saklıyor go runduğunde, aslında bır kayıpta ya da bır boşlukta, bır anlam coğrafyası kurduğunda aslında bır anlamsızlıktadır "Benı hıç gore mezstn" dıyerek, bu onermcyı kesm bır çıkış gıbı sunduğunda, aslında bır çıkışsızlıkta, du rumunu kesuı soztuklerle belırlcrken, bır be lırsızlıkte ya da yıkıcı bır duygusal çırpınışta dır Saray ve Otesi IKRAI \H (Hıkâyeler) BENLİK OUYGUSU Ikı kıtap arasında organık bır bağ var Ikı kıtabın tematık benzerlığı, bıçımde de ko runmuş Hayalıne Fırar Edemeyenlerın Ai sunu (HTEA), bırınu, ıkıncı, uçuncu dıye sı ralanmış uç kıtaptan oluşuyornu ve şur sıra laması sondan başa doğruydu BHGdeuçkı taptan oluşuyor ve altıncı kıtaptan başlayıp, bcş, dort sıralamasıyla devam edıyor Neden boyle bır sıralama yapmış olabılır Kayıran1 Bu ısrarda bır ışarct olmalı O ışa rct şaır benlığın poetık ısrandıı Bcnlığın kendı ııstune donmedLkı, kendı kılulının anahtarını bulmadakı, buJdukJarını sorguJa madakı ısrandır, denebılır Çocukluğundan kalan duygu tortularına da soran, ("Llımde bır fotoğraf, çocukluğumun/gozlcrıne bakıyorıım bır tanrıya/bakar gıbı bakan gozlerı me") arkadaşların hayatlarına yayılmış bır arayışın da ısrarını taşıyan, bu dcmek başka yaşantılarla kımı ozdeşlıklerde de bır yanıt arayan bır sorgulam.ı Bclleğının ı/ını surme çabasında ('hah/adır'/btnım aklıma bela dır "),sorununotekınde değıl kendılıkdıırumunda olduğunu derınden hıssedışı guçlu ıçgorusu sorgulamayı daha da acıması/ kılı yor Bunlardan yola çıkarak kıışkulanmadan soylcyebılınz Kcndısını apaçık otekJcstircn bırşursel benlık var Kayıran'ın şıırınde Ote kınde sanılan cehenncmı kendınde bulan ("beklemezsın boyle bır kara1/ duymak ıste mezsın"), o cchennemını geçmışten bugune taşıyan bu halıyle gelecek aramayan bır şur sel benlık tkı kıtaba da yayılan bu benlık duygusunun temsülerını ıçenyor her bır şur Son yazılan şıırı, kıtabın başına aldığına gore, şaınn şıırsel zamanının ' şımdı"sıyle başlamış oluyoruz Bu zaman, oncesıne doğ K İ T A P S AY I 7 44 "Istıbdat" dıye anılan II. Abdulhamid doneminden sonra gelcn ve buyuk umıtlerle beklenen o/gurluk ortamında gchşen olayları, beklentılerın boşa çıkmasından doğan hayal kırıkhklarını, saray ınsanlarını bir edebıyatçının kalemınden okumak ayrı bır zevk olacaktır En az romanları kadar başarılı olmasına rağmen bugune kadar derınlıklı bılgıye sahıp olmadıv ımız Halıd Zıya Uşaklıgıl'ın hıâyclerı gerek turun yolunu açması gereksc gelecek kuşaklara yenı bır cdebıyat /evkı aşılaması bakımından buyuk bır oneme sahıphr Kuçuk Fıkralar, edebıyatımızda romantı kımlığıyle tanınan yazarın yıllar sonra "hıkâyecı" kımlığıyle ve yenıden genı^ ükuyucu kıtlesıyle buluştuğu, /evkle okunacak bır eserdır f Aııkaiii Ciici 31 45 Cugaloglu tstanbul Telofon: (0212) 52Ö 13 30 526 25 13 526 35 01 Fax: (0212) 527 57 78 www.ozgutyiiyinUui.com infoiı^ozguryuy inlari.com SAYFA 16 Kayıran'ın Benı Hıç Goremezsın adlı ıkın cı kıtabı Alpay'ın yargılarını doğrulayan yenı ornekler ıçenyor Ba/ı farklılaşmalaıla bırlık te Alpay, sozunu ettığı renklerın taşkınlık ha lındc dışa vurmasını azabın dışavuı umu ola rak da okumamızı onermıştı llk kıtap ıçın bu kusursuz onerı ıkıncı kıtap ıçın kısmen ge çerlı sayılabılır Benı Hıç Goremezsın (Bl IG) ılk kıtaba kıyasla dışarlak sesın daha çok ge rıye çekıldığı ya da daha çok denetlendığı, çatışmanın az çok ıçte tutulduğu sozcukle rın belkı bu ncdenle daha dakık seçıldığı, benlık konusunun doğrudan sorunsal halle rıyle ışlendığı ve belkı dc bu nedenle yapının da sıkılaştığı bır kıtap Değışmeyen çok şey var aynı oznenuı asla bıtmeyecek gorunen ıç sel ve dışsal çatışması ıçınden çıkılamayan o ağır keder içeııyle dışarı ya da tersıne o hu zur vermeyen gerılım, aynı ıçsel ağrı ve o ruh sal azap C U M H U R İ Y E T