Katalog

Birikimlerden damıtılmış yazılar "Kavram ve Slogan" yirmi yılı aşkın süredir kalemini onurlu bir biçimde oynatan Erendiz Atasü'nün, birikimlerinden damıtılarak yazılmış ve çeşitli dergilerde, gazetelerde yayımlanmış; sempozyumlarda sunulmuş, bir bütünlük yaratacak yazılarının bir araya getirilmesinden oluşmuş, düşündürücü etkiler, izler bırakan dolu dolu bir kitap. ışahin YILDIRIM azarların, olgunluk donemlerınde dunyaya yaşama, bılıme, felsefeye, sa nata ılışkın fıkırlerını ortaya koymala nnı, bakış açılarını gostermelennı hep onemsemışımdır Bıraydınolmasorumluluğuve bılıncı taşıyan her kışının hıçbır kaygı, hıçbır te cımsel erek gutmeden duzyazılannı bir kıtapta toplayıp okurun karşısına çıkmalarını ve 'Ey okur, ben buyum ışte'' demclennı her okuyucu nun takdırlc karşılaması gerektığını duşunurum Çunku dcneme, makale gıbı duzyazı turlerının bızde, ncdcnse okuyucusu pek a2dır Elbette nedenlerı vardır, her okuyan da kendınce bır mazerct koyabılır ortaya, kımsenın ıtıbar etme yeceğını de aklında tutarak ()yle /annedıyorum kı bu tur yazıları okunıak zordur dığer turlere go re Çunku duşunmı karşılaştırma ve yenıden urctme gıbı beyınscl bır etkınlık gcrektırır Bu et kınlıge jlışnıamış beyınlerın, kolaycılığı bır ?ekâ gosterısı sanan kımselenn yazarların bırıkımh yıllarından suzulup gelen goruşlerını algılaması, kavraması bunun uzerıne yenı uretım sııreçle rıne dahıl olması beklenemc? Hal boyle olun ca "Tıırkıyc gıbı okuma alışkanlığı gelışmemış bır ulkedı bııkaç bın basan bır kıtap ne ka dar'(s 19)yankılanabılırkı<J Işte, Kavram ve Slogan yırmı yılı aşkın sure dır kalemini onurlu bır bıçımde oynatan Eren dız Atasu'nun, o sozunu ettığım bırıkımlerın den damıtılarak ya/ılmış ve çeşıtlı dergilerde, ga zetelerde yayımlanmış sempozyumlarda sunul muş bır butunluk yaratacak yazılarının bır ara ya getırılmestnden oluşmuş, duşundurucu etkiler, ızler bırakan dolu dolu bır kıtap bırakılan yazılar acaba yetennce ızlendı, gereğı ) gıbı ıncelcndı mi' Gerıcı kalkışmayı korukleyen 1 her turlu yayım yenı baştan ırdelendı mı "Sı vas'ta akan kan denn bır sızı gıbı oymaktadır ko lektıfvıcdanı, kuşkunuz olmasın ' (s 12) Ya da belleğınm tazelemenız açısından, "Dunya uzerınde ABDhegemonyasuıın" (s 34) neakıl almaz sonuçlardoğurduğunu doğuraca ğını da duşunun Yaşadığımız gezegenın tek kutuplu olmaya ' gıtmesının korkunçluğu orta da "Sozde turfanda gerçektc yuzyıllarca ba yat 'Yenı Dunya Duzenı'nın bcbek yuzlu patro nu Wıllıam ( lınton ve afacan gorunuşlu başyar dımcısı Anthony Blaır (yazar Bıll ve Tony deme yı reddcdıyor) canıcc bır plan uygulayarak kom şumuz Irak halkını açlıga ve sefalete mahkum et tıler " (s 135) Bugun ıçın Clmton gıtmış ondan daha azılı Bush gelmıştır Dunyanın jandanna sı kcsılen bu adamların bır ınsanlık suçu ışledık lerı bunu yıneledıklerı hcrkesçe bılınıyor ama kımsenın elınden bır şey gelmıyor ( ? ) Avrupa'nın sozu geçerl •) ulkelen, Bırlcşmış Mılletler neden * se, saklambaç oynayan kuçuk çocuklar gıbı sak lanıyor sobe olmamak ıçın yıne çocuk ağzıyla saklandığını gızlemeye calışıyor "Ben kapının arkasındadeğılım 1 dıyor Ama kendılerınm ço cukyanılsamalarının herkes.teolduğıınu sanmak gıbı bır yanılgı ıçındc olmaktan da gtrı dunnu yorlar Ya da ışlenne boyle gelıyor Bu gorunum karşısında dunya basını, ozcllıkle de I urk bası nı (Bu aymazlığın nedenını bılen bır adım ıleıı çıksın, lutfen) savasın o vahşı yuzıınu belleklen mızden sılıp atmak ıçın yırtınırcasına uğraşıp duımadılarmP "Savaşçığırtkanlığı, savaşaeğı lımlı şıddet yanlılannı cesaretlendınnekten baş kaneyeyara"dı' (s 137) Kıtapta, uzenne soz soylenen konular merke zc oturtulmus gıbı gorunse de gerçekte çok da ha kapsayıcı kokenler, dermbkler uzerıne gıden eleştınleryapılmıştır Sozgelımı oldurulen ga/e tecı Metın Goktepe ıle ılgilı yazıda Metın'den çokkurumlar değervargıları, ınsan govdesı ada let, tıp yaklaşım, suç gıbı kavramlar ırdelenu ck olayla bağıntı kurulmuştur Denılebılır kı yazı larda genel olarak zıhnıyetımızın sorgulanması yapılmıştır Y ama yaşam feLsefesı ulkenın sınır sıstemıne ışle mıştı(r) bır kere " * Kavramlar zamanla aşınabıhyor Hele bu kav ramlar slogan halıne geldıyse ıçı tamamen boşa lıyor Sloganlaşan kavramlar nc denlı ınsanı, ın sana ozgu, ınsan ıçın vazgeçılmez olursa olsun za manla ıçıne dcğıl dışına yanı, sesseJ o/ellığıne ta kılıp kalıyor aklımız Duşunun bır kere, spor karşilaşmalarında, herhangı bır yanşmada sıya sal gosterüerde, polıtıkada hemen nerkes aynı sozlen (sloganları) haykınp durur Acaba, o hay kıranlaı dan kaçı boğazını yırtan sozcuklerın an lam derınlıklerıne ınebılmıştır ınebılıyor5 Kav ram ve sloganı ayırt etmenın gereklılığı ortada BELLEClN BELLEGE USTUNLUCU Atasu bellek yoksunu sanatçılann yanıldıkla rını er geç anlayacaklannı, yanılgılannı hıç değıl se bırucnnın anımsatacağmı bu yapıtı ortaya koymakla bırebır anlatıyor, kanıtlıyor ü n l a n sılkeleyerek kendıne gctırmeye çalışıyor Bellek yıtımıne uğramışlara kendı belleğmı yoklayarak seslenıyor Bır bakıma belleğın belleğe ustunlu ğu Bunda ne kadar başanlı olacaktır zaman gostenr Sanatçılar avdınlar adına, kendısını de ıçıne katarak, bır ozeleştın yapıyor Bu kımlığı sa hıplenen her ınsanın bu ozeleştırıyı cesurca yap maya yanaşmaktan çekınmemesı korkmaması gerektığını "yaparak" gosterıyor Erendiz Atasu Toplumsal bellek yıtımı, bellek zayıflığı, ne yazık kı toplumlan aynı hataları yapmaya gotu ruyor Oylcyse "Şımdı bıraz belleğımızı zorlaya lım 1980 oncesınde, Cavıt Ornan lutcngıl, Umıt Kaftancıoğlu Bedrettın Comert gıbı bılım vesanat ınsanı olmaktanote bır suçu bulunma yan değerler, faşızan terore kurban edılırken, oğ rencı yurtlan ve kahveler makınelılerle taranır ken, bırakınız aydınlan ve sanatçılan, ortalama zekâsı ve duyarlığı olan herhang] bır yurttaşın omuz sılkıp"(s 14) bana ne, demesı beklenebılır mıydı? "198O'lı yıllarda sıradan bır yaşamı sur durmenın ya da suruklemenın kahramanca ol mektenzoroldug\ınu" (s 16)o5renen,buoğren me suretıyle başkalarının acılanna duyarsızla şan ınsanlann yenıden harekcte gcçıp o boşal tılmış kavramların ıçını doldunnası gerekmez mi'' Ama ' Insan tekının evrensel ve ebedı so runlarınıdılegctırrneısteğıyletutuştıığıımuzza man ıse soyutlamalara" gıdcrız (s 17) Insan nı çın yapar bu soyutlamayı' Çunku "Kışmın du şunsel becenlerı gelıştıkçe, soyudama yetenefiı de gelışıyor Ancak temelde, beynımızın boyle İÇERİKTEN. Uç bolumden oluşan kıtabın bırıncı bolumu 'sıyası ya/ılar a ıkınu bolumu 'bdım ve felse fe'ye, son bolum ıse aramı/dan avrılan kımı top lumsal yaşamımı/da kımı dc yazann yaşamında derın ızleı bııakan aydınlara ayrılmış Kemalızm, laıklık eğıtım, kultur, Ataturk, ka dın demokrası cumhurıyet, duşunce ozgıırlu ğu hoşgoıu duyarlık, Mcncmen Olayı, "Maraş komşu kıyınıı', ıletışım teknolojısı, Amcrıkan sermayesı açlıkveseralet,21 yuzyılın yalanlan, ışçı sınıfının ışlevsızleştırılmesı, doğanın yok edı lışı, deprem, kureselleşme, kadercılık, sağlık 11 Eylul saldırısı, Cumhurbaşkanına ve Başbakana açık mektuplar, Turkçe, unıverMtelcr, oğrenım harcı, Sınan Çetın'ın fılmlennden Can Dun dar'ın belgesellenne kadar genış bır konu yelpa zesı var Kavram ve Slogan'm Bır de hıçbır gazetenın yayımlamadığı yazılar var kıtapta ünları okııyunca "nıçın" sorusunu soruyorsunıız, bu soı unıın yanıtı ne yazık kı yok rumhurbaşkanlanndan Turgııt Ozal'ın dra matık olumu uzerıne yazılmış yazı da haylı ıl gınç Koca Koşk'te Cumhurbaşkanı oluyor, ılk mudahale vasat bır saglık ocağı duzeyıne bıle ulaşamıyor Yazar açısmdan onun olumu kadar bırakrıkları da oncmlı Sonuçta "Asken darbe sıvılleşırken, ıplen elc geçıren kııtuk adam olmuş bır ışlevı olduğu ıçın soyutlama yapabılıyoruz Efsaneyı bılırsınız, mıtolojı kahramanı Narcıssus suda kendı yansısını gomr, anlamaz, ona âşık olur 1 Gerçekten anlamaz mı acaba1 Psıkolo|i vc psıkıyatn pek oyle duşunmuyor lnsanoğlu ve ınsankı/ı suda gorduğıı yansının kendı yuzu nun hayalı olduğunu keşfettıgı an soyııtlamayı da gerçekleştırmıştır I layatı sadece kendısıne do kunduğu olrude algılayabılen kışıde soyut du şunme ozellıgı yok değıldır, sadece uykuda dır "** Kavram ve Slogan bunu da anımsatma gorevını ustlenmış bır yapıt Belleğı ve sezgısı zayıf bın nasıl sanata olabı lır' "Se/gı Sanatsal bılımsel yaratıcılığın te mel taşı Bırcyın ıçsel dıınyasına kendı doğasıy la ılışkısıne ınebılen ve dışsal dunvasına, bıreyın toplumla ve varlığının dışındakı doöayla ılışkısı ne uzanabılcn sezgı '(s lDdenyoksunolansa natçıolamaz Bılınz kı "Hepımii'in, tam da dı lımızın ucunda deyıp de soyleyemedıklenmızı kağıda ruvale, hlm şendıne doken ınsandır sa natçı Vc sanat yapıtı bırevın ıçscl dunyasını, ora dakj tenıel ınsan duyarlıklarını ıletebddığı olçu deevrcnselleşecek, kalıcılık kazanacaktır" (s 12) Yazarın Bır Yaşdonumu Ruyası (Can Yay), UçufBılgı Yay, Can Yay), Taş Ustune Gul Oy ması(Bıigı Yay) ve Dagın Otekı Yuzu (Bılgı Yay )adlı yapıtları okunduğunda burada soyle dıklennın daha derınlemesıne kavrandığı goru leıcktır Bır sanatsal yaratı ıçsel dunyadan, bel Iektcn sezgıden belgeden, tanıklıklardan yok sun kaldığında ortaya çıkan urun sakat olur Belleksızlığımızın nedenlennı ırdelemeye, bu na ılışkın, yanıtlannı da az çok ıçındc banndıran sorular sormaya, ınsanlan bu konuda aydınlat mak ıçın elınden gelenı yapmaya calışıyor Eren dız Atasu Belleksızlığımızın temel nedenlenn den bın olarak, "bılımsel duşunceyc ve davranışa yabancdığımız"ı gostenyor ATATURK . TUM DUSLERİN SİMCESİ însanunız doğnıyu pratığe(eyleme) çevırme yoksuludur Kayıp, tam da bu noktadan başlıyor Işte, Ataturk'un bıraktığı doğrularda da aynı şe yı yaşamaktayız Onun neyı sımgcledığını kavra makta guçluk çekıyoruz Ulusumu7un Mustafa Kemal'ın sadece gerçekleşmış toplumsal dusle nmızın değıl, aynı zamanda ' henuz gerçekleş memış toplumsal duşlerımızı sımgeledığının bı lıncıne varması" gerekır (s40) Bunun gerçek leşmesıne yardımcı olacaklar da yıne bu ulusun avdınlandır I akat son yırmı yıldafbunu ısteyen daha genye goturebdır) ıktıdara gelenlerc şoyle bır bakınca, "kıtlesel bılınçsızlığın dışavuru mu"nu(s43) gormemek olası değıl Hangı aday(lar) var kı, ıçı bos kavramlarla, sloganlarla vaatlerle seslenmeyıp bııyuk çoğunluğun oyunu almış' Bu durum bılınçsızlıkte bunalan ınsanı mıza aydınlarımızın pek de yardımcı olmadığı nı gostermıyor m u 5 Bu konuda sıyaset bdımcı lenne, polıtıkacılara da sorumluluklar duşmek tedır O vuzden yazar sıyası partılerle, sıyasetçı lerle ılgıü duşuncelennı, oradakı sorunlara ılış kın çozum onenlennı de anlatmış yazılannda YAZILARDA CUNCELLİK Kavram ve Slogan'ın en eskı yazısı 1985 yılı na, en yenısı de 2003 yılına aıt Şımdı, "Çapsız, sorumsuz yonetıcılerın elınde (ıse) dın duygula nnın bağnazlığa ulusçuluğun şoven ırkçilığa, sosyal devletçılığın 'kârperesdığe' kayması, Ata turkçuluğun yozlaşması çok kolay, nercdeyse ka çınılmaz" (s 44)satırlarını okuyıınca 1994 yılma aıt bır yazı olduğunu ıddıa etmekte kını zorlan maz'1 Pekı "Mustafa Kemal Ataturk'un o/enle kurduğu laık yapılanmanın ılnıek ılmek çozul duğune tanık olmaktayız Once eğıtım bırlığıne mudahale edılerek gcnç kuşakları yctıştırme gu cu ve geleceğın potansıyelı dıncı eğıtım kurıım K İ T A P ANIMSATMALAR VE ZİHNİYET SORGULAMASI Belleğımızın zayıf olduğu noktasında yazara hak vermemek elde değıl "2 Temmuz Sıvas şe rıatçı avaklanmasmı'(Sıvas olmalıydı) kaçımız temmuz ayı gclnıeden anımsıyorıız'' Kaç polıtı kacıya, sıyaset adamına dcrs oldu bu gerıcı ayak lanma veya kını ne kadar ders çıkardı bundan kcndınc' O ateşten (Sıvas kıyımı) bırkac gun once ve ateş gunu Sıvas'ın yerel televızyon kana lı SRT nın yorumlan haberlen, soyleşılerı, yerel gazetelenn haberlen ve posta kutularına elden SAYFA 10 C U M H U R I Y E T S AYI 7 44