Katalog

UYKU S abahattın Ah'nın o guze hm (iy£«(1939)hıkâyesı hak ettığı kadar tanınmış bır hıkâye değıl, bu, bır, Sabahattın AJı'nın en sevdığım hıkâyesı, bu, ıki, Sabahattın Alı yaşasaydı, bclkı Uyku doğrultu sunda yenı bır çızgıde, çok daha guzel hıkâyclcı yazacaktı, ama yaşatmadılar, 1907'dedoğan Sabahattın Alı'yı 1948'de41 ya şında, Kırklarelı'ndc oldurdu ler Ne anlatıyor Uyku'dd Saba hattın Alı» "Yıldızelı'nden Sı vas'a gıtmek ıçın" trenı bekle mektensc sık sık geçen kamyon lardan bırıne atlamayı yeğlcyen ıkı arkadaşın bır gece yolculu ğunu şofoııı, şofot muavınını, şcker çuvalları u/crınde yolcu luk eden uç kadını EMEKTAR KAMYON "Orta yaşlı bır yuk beygırı ka dar mazısı olan emektar kam yon, uç gıın evvel Lıbaa dan kalkıp Turhal'a yuk getırmış ve oıada Sıvas'a gelecek şeker ha mulesı bularak yolıınu bıııaya kadar uzatıvermış " Şofor, ıkı gcccdır uykusuz dur, şofor muavını (anasının gozu, bıçkın ' go/lerınde yor gun fakat hıçbır sebcplc kay bolmayacakmış hıssı veren ke yıflı bıı ıfade ) ıkı arkadaşa "bu akşam uçııncu gccc olacak" der Anlatıcı şofore ' Başka muşterın vaı mı<)' dıyc sorar Şofor, bırkaç dakıkalık bır su kuttan sonra, 'Kadın var Çu vallaıın ustundc yatıyoılar " der Şofor muavını, 'ycılcia rastladık ne nıal oldukları bellı değıl Parayı peşın verdıklerı ıçın aldık " Şok ı, bır ıkı dakıka çaktır madan kestırebılmek ıçın, e/be ıe bıldığı yolda su almabılecek IILI yeıdc kamyonu duıdıııarak mudvınc makıneyesıı koy1" dtı Şofoı muavını nıal mudııru nun karısının bır kazada oluşu nıı, havalaıın guzel ya da kotıı olu^undan soz edılır gıbı anlatır Şofor muavını tam kışılığıne uygıın konuşur 'Koeası da ka rısına yangınmış Şoforlere "Şunu bu hendeğe yuvarlayıp benı kıırtaramadını/1 " dermış Bu aratla kamyon bırkaç hızlı sarsıntı geçınyor, muavın gurler gıbı bır sesle 'Usta'" dıye bağı rıyor Gozlcrı hemcn şofore do nuyor, şofor telaşla yerınden kı mıldıyor, bır elıyle gozlerını ovuştururken otekı elıyle sımsı kı dıreksıyonu kavrıyor Muavın ıkı arkadaşa açıklı yor "tkı gecedır uykusuA bu akşam uçuntu gece olacak Arasıra kendınden geçıverıyor " Ve eklıyor "Başımıza bır ış aç masin Anafordan gumlerız vallahı1 Pek dalarsa sız durtuk lcyıvcnn " tkı arkadaş, bırbırıne bakıyor ama bır şey anlamadan değıl, luzumundan fazla şeyler anlayarak Kamyon bırdenbırc duruyor Fenerler bırkaç metre ılerıde bır çeşmeyı aydınlatıyor Şofor, yayvan, uyku sersemı bır sesle muavınebağıtlyor "Rahmı1 Koş, makıneye su koy ' Rahmı, çeşmeden doldurduktan sonra radyatore boşaltıyor, "Oldu usta'" dıye seslenıyor Bır ara dııeksıyonun uzerıne kapanarak bır muddet kestırdı ğı anlaşılan şofor yerınden sıçrı Hikâye Eleştirileri Fethi Naci'den Sabahattin Ali yor "Ha ? Oldu mu 5 Kapağı ıyıce kapadın mı?" Muavın, "Hepsı tamam usta1" dıyor Şo for, "Bır daha bak'" dıyor Gece ılerledıkçe şoforun uy ku lle mucadelesı artıyor tkı arkadaştan bırı, doğrudan doğruya bır şey soylemeyerek, "Bu yolda sık sık ka/a olur mu'" yolunda kınayelere baş vuruyor Şoforun yılışık sesı "Hcr zaman olmaz1 ' O zamana kadar varlıklarını bellı etmeyen kadınlardan bırı orta Anadolu şıvesıyle soruyor "Geçen gun mal mudurunun karısı nerede olduydu'" Muavın, "Geçtık galıba1" dı yor Şofor, uykusunun arasında, "Daha gelmedık ulan " dıye duzeltıyor Anlatıci, merakla soruyor "Ne oldu^ Bır kadın mı oldu?" Anlatıci, bu sorularla şoforun Anlatıci 'Canım, kaza nasıl olmuş •J" dıye soze karışıyor Muavın anlatıyor "Kamyonla Sıvas'tan donuyorlarmış Kocası da berabermış Kamyon, bızım Kose'nın arabası on bır yaşın da Bır gun evvel yolda sağ te kerleğın rondu fırlamış telle bağlamışlar Sıvas'ta tamır ettı rıp yolcu alıp gerı donmuşler " Anlatıci "Beledjye, arabaları muayene etmez mı?" dıyor Muavın cevap vermıyor Şoforu yan gozle suzerek "Beledı ye maaş verecek parası kalma yınca, ceza yazmak ıçın şoforle re yapışır Başka zaman rahat bırakır1" Şofor genc uyuyor, muavın hıkâyesını surduruyor "Karının yınc sınırı tutmuş, yolda makı neyı bırkaç kere durdurmuş Galıba ışte bır sakatlık olduğu bu sefer fukaraya malum olu vermış Neyse, kocasıyla beramış tutacak yerı kalmamış " dıyor Yolcu kadınlardan bm "Ko cası ustune ceketını ortmuş de durmadan ağlarmış Koyluîer dıyıverdılcr " Muavırı ıtıraz edıyor " Yok canım Ertesı gun herıfı parkta gordum Kafayı çekmış, gulup duruyordu1" Şofor, anlayışlı bır tavırla ba şını sallıyor "Olsun Hem ağ lar, hem guler Karı bu Ol duğune ağlarsın, yakanı kurtar dığına sevınırsın " "Uzun zaman hıçbırımız ağzı mızı açmadık " dıyor anlatıci Kamyon çalkalana çalkalana ılerlıyor Bır ara karanlığa karı şıyorlar "Bır anda kendımızı bu karanlığın tam dıbınde bul duk ' Muavın, "Aman1" dıye bağırarak dıreksıyona sarılıyor, şofor "Ha 1 " dıyerek uykusun dan uyanıp fren yapıyor Sonra, dıyor, arkadaşı daha tecrubelı "Olmaz Bır uyursa yarın oğle den evvel uyanmaz, zorla uyan dırırsak busbutun sersemler ve başımıza ış açar Uyutmayız ve yolumuza gıderı?1" Makıne bırdenbıre duruyor, şoforun sesı duyuluyor "Rah mı makıneye su koy'" Gerçekten kenarda sıcım gıbı akan bır çeşme vardı Gecenın sessızlığıne ınce ve urpertıcı bır şırıltı yayılıyordu Şoforun başı dıreksıyona duşmuş, hareketsız kalmıştı Aynı şey ıkı uç kılometredc bır tekrara başladı Adamın uy kusuz ve yan kapalı gozlcrı yo lun sağında veya solıındakı en kuçuk bır çcşmeyı bıle kaçırmı yordu Makıne zınk dıye duru yor ve o sarhos ses benzın ko kusuna ve to? bulutlarına karı şarak ' Rahmı1 " dıye gecenın duvarlarında çarpıyor, akisler yapıyordu Şofor kendısını her uyandırı şımızda o yalvaran bakışlarıvla, "Musaade edın, beş dakıka uyuyuvercyım'" cumlesını tek rar edıyordu Bır aralık duruyorlar Bıhn meyen yerden hafıf bır su şırıltı sı gchyor "Rjhmı makıneye su koy'" / "Demın koyduk ya usta'" / "Sus be vol fena motor kı/ı yor'" Uykusuz adam ıkı uç da kıka kestırebılmek ıçın bu basıt yalana başvuracak kadar harab haldeydı Şofor bu sefer uyanacağa benzemıyordu Kasketının al tından fırlayan, tozdan bembe yaz olmuş saçları dıreksıyonun uzerıne serılmıştı Kafasına odun ycmış gıbı bırı tamamıyla kendınden geçmıştı Muavın tekrar ettı "Hadı usta, ta mam'" UYKUNUN DAYANILMAZLIĞI Bunun d<\ vaıamatlığını go runce ışı anlatıci kanştı şoloru duıttıı Hadı bakdlım uyan AL kaldı' ' Şoforun başı kalktı "(Tidcmeyttcğım beyım1' dedı ve o baş tekrar onune duştu1 Aıkadaşına bakıyor, vuzunde hıç ınsaf yoktu Sert bır sesle 'Gıdemeyeceğım olmaz Kalk, yuzune bıraz su vur, açılırsın ' dedı Şofor kımıldamadı, yanındakj kapıyı açtı Ayakları mevcut ol mayan taşlara talulaıak hende ğın kenarına kadar sendeledı Sonunda yavaşça olduğu yere çoktu, elıyle bıze doğru bır ışa ret yaparak "Musaade buyurun beyım beş dakıka uyuyayım'" dedı ve oraya tozların ıçıne boy lu boyunca uzandı "Ne kadar sureceğını bıleme dığımı? bu bekleyışten bızı, kar şı tepelerden bırdenbıre belıren ıkı projektorle bır motor gurul tusu kurtardı " dıyor anlatıci Sonra anlatıci, "Haydı, Sıvas gorundu Başımıza bır ış gelmeden ınıp yayan gıdelım " dıyor Kapıyı açıp aşağıya atlıyorlar Anlatıci cebınden bır lıra çıkarı yor, şofore "Al paranı1" dıyor Şoforden ses gelmeyınce anlatı cı, şoforu durtuyor "Alsan a yahu Para vermeden gıderım ha'" dıyor Şofor elını uzatarak parayı alıyor ' Sız sağ olıın be yım' ' dıyor Başını tekrar dırck sıyona yerleştırırken avucunda kı yeşıl banknotun ayaklarının ucuna duştuğunu gordum, ya vaşça kapıyı kapadım " • K İ T A P S A YI 73 1 1907dedoöansabahattin All'yi 1908de41 ya$ında, Kırklarellndeöldurduler ılgısını çekerek uykusunu aç mak ıstıyor Şofor, "Karı zaten sınırhnın bırıydı Başına boyle bır ış ge leceğı bellıydı'" dıyor Muavın, atılıyor "Kocası da karıdan yangınmış Şoforlcre şunu bır hendeğe yuvarlayıp benı kurtaramadınız'" dermış Şofor, "Onu bılmcm Bır kere Sıvas'a goturdum, o zaman 'te nezzuh' kuilanıyordum Yolda kırk defa arabayı durdurdu Yuz adım gıderız, bağırır Şofor dur' Mantomu çıkaratağım' Şofor dur1 Pudra çalacağım1 Şofor dur1 Çok sarsılıyorum, başım dondu, azıuk bekleyelım Bır daha tovbe ettım arabama almaya1 ber şoforun yanında oturuyor larmış Işte boyle sızın gıbı Ka rı kapının yanındaymış Makıne ufak bır guıultu yapsa, aman şofor dur1 dıye bağırırmış Bu sefer sahıden arkada bır çatırtı olmuş ve kadın kapıyı açtığı gı bı kendını aşağı atmış ' Anla tıcı "Tekerlek altına mı gıt mış^" dıye bağırıyor Muavın "Hayır, daha beter Arka tekerlcğın rondu sahıden fırlamış Araba yuklu olduğu ıçın bu sefer lastık de patlamış Karı makınenın yanında nereye kaçacağını bılmeyıp dururken araba sağa kaymış, karıyı çamur luğuna takıp hendeğe atmış, kendı de ustune devrılmış Muavın, "dakıkasında gıt "Vıraja gelmışu be'" dıye ho murdanıyor Anlatıci, kendını tutamaya rak, "Kendıne gel yahu1 Ara bayı devırecektın'" dıye bağırı yor Şofor, kabahatım bıldığı ıçın, hafıf ve ozur dıleyen bır sesle, "Bır şey olmaz " dıyor Bundan sonra uyku, şofor ve makıne arasında muthış bır mu cadele başlar Zavallı şofor, uy kusuz geceyı de yarılamak uze rcydı, dıreksıyondakı ellerı tıtrı yordu O zaman yalvaran goz lcrle yuzlerıne bakarak, "Musa ade edın, şurada durup on da kıka uyuyayım Sonra gıde rız1" dedı Anlatıci, "Ben razı oldum " SAYFA 8 C U M H U R İ Y E T