Katalog

Nina Kandinsky'nin anıları Sanata büyük bağlanan kadın Nina Kandinsky'nin, vvassily Kandinsky ile geçirdiği yirmiyedi yıllık hayat arkadaşlığı ve ölünceye kadar tablolarının korunması, sergilenmesi ve izlenmesi için gösterdiği olağanüstü çabalar övgüye değer... Bu sorumluluk onun sanatçıya ve sanata bağlılığını ve sevgisini gösterir. Nina, değişik ve ortak birçok konuyla uyumlu bir dostluğun, sevginin ve aşkın öyküsünü anlatır. n SeneröZTOP ÖNDEYIŞ "Munıre've ina Andrecvsky ılgınç bır last lantı sonucunda Sanatçının ya pıdarından oluşacak bır sergıyle ılgılı mesajı ıletmcklc bırlıkte ge lışen tanışma ve yakınlaşma olur Nina, Kandınsky'le nasıl karşılaştığını, onunla hc yecanlı, çarpıcı gonul çelen yakınlaşması nın bır gununu de şoyle anlatır " bırbırı mızı uzun yıllar tanıyormuşçasına çok ola ğan bır şekılde el sıkıştık Guçlu kışılığı benı asla rahatsi7 ctmedı ve ılışkımızın ılk gunlennde benı ençok bu duygum şaşırt t ı " (1) Her şeyı etkıleyıcı bır şekılde arîlat maya uğraşırken bana sankı hepsının res mını yapıyormuş gıbı gelıyordu (2) ( ) Gunbatımının ve şehrın guzcllığının tadı nı çıkardık Kandınsky benden çok yaşlı olmasına karşın ruhu, şaşırtıcı bır şekılde hcyccan duyma yeteneğını korumuştu ve butun taşkınlığını yenıden buJdu "(3) MhaKandmfcy Kandinsky ve Ben N Karar vadısınde tek bır yurek, tek bır ne fcs gıbı mutlu bır karar aşamasını da Nina •jtıyle anlatır "Kandinsky olabılecek en kı sa surede evlcnmemı/ ıçın ısrar edıyordu Anncm buna karşıydı, aramızdakı buyuk yaş farkından tasalanıyordu Fakat aşkımız annemın karşı koymasından çok daha guç luydu" (4) dıyen çok genç (henuz on do kuz yaşına dayken) bır oğrencı olan Nina Andreevsky ıle Wassıly Kandinsky 1917'de evlenır Nina bu cvlılığı "mutlu bır rastlan tı" olarak algılar Kandınsky ılk evlılığını sonradan boşan dığı kuzcnı Anıa ıle yapmış ve uzu yıllar bır lıkte yaşadığı Gabrıelle Mıınter'den de ay rılır Sanatçının yaşamına değışık bır renk, SAYFA 16 değışık yaşam bıçımı getıren Nina Kan dınsky, butun gucuyle sanatçıya destek çı kar Yapıtlarının oluşmasında ve olumun den sonra da yapıtlarını çeşıtlı mekânlarda sergıleme, katalog ve kıtap yayımlama fa alıyetlerınde yoğunlaşır Tum bu gırışımle rınde yer yer engeller haksızlıklar ya da bı lınen bırtakım ayakoyunlarına ve yararcı lara karşı vargucu ıle mucadeleedcr "Her ıkımu de bır yıldırım aşkının kurbanlarıy dık," dıyen, bu zckı, sanata vc ozcllıkle Kandmsky'ye buyuk bır aşkla bağlanan Nı na Kandinsky aılc bağlarının sağlamlığını şoylc dıle getırır "Ilıçbır zaman ayrı yol tuluk etmedık ve asla ayrı yaşamadık (6) îşte yırmı yedı yıl (1917 1944) bırlıkte ge çen mutlu ve mucadelelı bır hayatın ardın dan soylenen anlamlı bır soz Nina Kandinsky aşkı ve sevgı bağlarını, mutlu bır evhlığın ılk yıllarını henuz yaşar ken kcndısını bır kaos cchcnncmındc bu lur I DunyaSavaşı'nınolumvekorkugun lerının soğuk yu/unu actmasızlığını, 1917 Lkım Devrımrnın ncdcn olduğu buhranlı gunlerını, surgun yıllarını, ezgın ve bezgın acılı bır kuşağın ınsanlık dramını sanatçı cşıylc bırlıkte yaşar Bu trajık durum 2 Dunya Savaşı'nda da gorulecek ve yaşana taktır Nina Kandinsky sanata gıden yolda Wassıly Kandinsky ıle bırlıkte bır omıır bo yunca geçırdıklerı ozel yaşamlarını, Bauha us'un kuruluş ve dağılış oykusunu, sanat çılar arasındakı dayanışma ve rekabetı, do nemın ıdeolojık gelışmelerının sanata mu dahalesını ve butun bunlann dışında kal maya çalışarak salt sanatına yoğunlaşmak ısteyen kendıne ozgu bır sanat felsefesı olan ozgun bır ressamın hayat sahnelennı "Kandinsky ve Ben" adlı yapıtında anlatır Kendını bııtunuyle eşıne adayan Nina Kandinsky, sanatsal ve duşunsel gelışımını hayat arkadaşı bu buyuk sanatçıdan alır Onu, yakından tanıdıkça ona olan guvenı artar Izleyen yıllarda sanatçıya olan sarsıl maz ınancını sevgısını olunccye kadar sur durur Nina Kandinsky tutkulu ve odun vermez ıdealıst entelcktuel bır kadındır Sanatçiyla yaşadıkları hayat bırlıktelığı on ları mucadelccı, yaratıcı kıldı Sanat dun yası ıçın kalıcı ve ız bırakan başarılaıa eser lere bırlıkte ımza atarlar Olayı bu açıdan baktığımızda sanatta yaraticilıgın gız dolu dunyasında Sanatta venmlıLğı artııan ta sarım, yapılandırma bıleşım (sentez)desa natçıyı hedere goturcn aşamalarda Nı na'nın rolu ve onemı yadsınamaz lşte bu aşamalaıın sonucunda Kandinsky nın ha yatını ve sanatını verımlı kılan ve kolaylaş tıran başka bır deyışle onun "ılham perı sı" veya ' yapıcı bır guç sımgesı" hıç şup hesız Nina Kandinsky olmuştur Nina Kandinsky, sanat dunyasına ve so yut sanatın oncusu unlıı ressam Kandinsky hakkında bılınmeyenlerı ve sanatçının sa nat seruvenını gun ışığına çıkarmakla sa natseverlere, ınsanlığa gorevını yapmış olu yor Şımdı bıyografık anı turunun onemlı orneğı olan "Kandinsky ve Ben" adlı yapı tın dcğcrlcndırmesıne geçelım "Sanatta guzel her yerde var olduğunu gosterdığımız ıç değer ılkesıne gore aran malıdır " Nuıa Kandinsky, Kandinsky und ıch" (Kandinsky ve Ben) adlı kıtabını 1976 yı lında yayımlar Bu onemlı eserı yıllardan sonra rransızcadan Gulncr Oney'ın çevı rısıyle dılımıze kazandırılır Nina Kan dınsky ben ' anlatıcı olarak sanatçı ıle bır lıktc geçırdığı hayat kesıtlerını donemı, olayları, ınsanları ya da konuyu kışısel algı layışının çerçevesınde okura aktarır Nina sanat çevresını, olayları ve ınsanları anlatır ken olay orgusu bakımından surukleyıcı, hayat sahnelerı tablolar yonunden zengın, anlatım yalan ve ıçten Anlatıcı yer yer 'dıştan ıçe' "ıçten dışa"bakışaçısıylado nemın panoramasını gozlcr onune serer ' Anlatım tutumu' nesnel, eleştırel, ba zen yan fıgurlcrlc (sanatçının oğrencilerı) odak lıgur Kandinsky çeşitlı cephelerıyle anlatılır Soz gelışı Jean Leppıen'ın Kan dınsky'nın oğretısı konusunda anıları ılgı çekıcıdır Sanatçının Weımar veDessaau'da Baau haus Mımarlık ve Uygulamalı Sanat Oku lu nda 1922 1933yıllanarasındageçenoğ retım uyelığındekı zaman ve makânı ' Geç mış şıındı gelecek" doğrultusunda ışleyen 7aman kategorılerı yaşanmışı hatırlama, al gılama ve algılamanın yansıtılmasını Nina Kandinsky sanatçının oğrencılen Gunta Szolzl Herebert Bayer Re Soupault ve Jc An Leppıcn tarafından odak fıgur' ' ben anlatıyla' başarılı bır bıçımde yansıtılır Mı mar Walter Gropıus tarahndan kurulan soz konusu okulda Klee Kandinsky Mo tot uygulanabıleceğını anlatır" (7) "Kandinsky bıçım ve renk uzerıne vcr dığı bır dızı kursla Bauhaus'un temel ılke sıne kcsın bır katkı getırır ' (8) Herbcrt Ba yer gıbı Re Soupault da Kandinsky nın bu tun oğrencılerıyle, çok yakın bır ıİışlu ıçın de olduğunu duşunuyordu ama oykunme nın her turu yasaktır Rc Soupault bu ko nuda şunları dıle getırır "Oğrencılcrı tara lından kopye edılen tum orneklerını gerı çcvırdığınden hıç kuşkum yok"der (9) Nina Kandinsky, araya gırerek şu onem lı saptamayı yapar " Kandinsky, Wcımar'da oğrencılerıne ıkı sorunu anlatmaya çalışı yordu Bıçım ve renk 1926'da bıtırdığıça lışması "Nokta, Çızgı, Alan" adlı yapıtın da bu araştırmalardan ve deneyımlerden elde ettığı sonuçlan tanıttı"der Ve hıç çc kınmeden, doğallıkla şu yargıya vanr "Bu yapıt bana gore kesınİıkle bunu duşunen yalnızca ben değılım daha once yazmış ol duğu kıtabı Sanatta Tinsellık Uzerıne'nın yazı sıra modern sanatın en onemlı el kıtap larından bırıdır" (10) Kandinsky'nin serbest resım dersıne her onune gelen gıremez Bu konuda yukarıda da sozunu ettığımız oğrencısı Jean Leppı en şunları soyler "Kandinsky haftada bır gun kendı resım atolyesıne çok az sayıda oğrencı kabul ederdı ( ) Bıze nasıl resım yapılacağını değıl, sonuçlandırdığımız ış ler konusunda duşuneelerını soylerdı Kan dınsky hıçbır zaman kuçuk Kandinsky'ler yetıştırmek ıstemıyordu Bu onun ozel derslennın en olumlu yanıydı Oğrencıle rın getırdığı çalışmalar, olası butun sanat akımlannı yansıtıyordu " (11) SANAT ONUN TUTKUSUYDU VE HİÇBİR ŞEY ONU CERİYE DÖNOUREMEZOİ Nina Kandinsky, sanatçı ıçın şu onemh tespıtı yapar "Resım yapmak onun ıçın he r gun mekânık bır şekılde bıtırmesı gere ken bır ev odevı değıldır, resım yapmak onun ıçın bır ıç gereksınmeydı " (12) Bır sa natçının yalnızca yeteneğı ve hatta dchaya sahıp olması onun ıçın yeterh değıldır Ay nı zamanda karaktere vc kışılığe de sahıp olmalıdır Bır meslektaşını eleştırmek ıçın kullandığı kelımelerı hâlâ duyar gıbtyım ' Çok lyı bır sanatçı ama cıddı değıl " Ge nellıkle bu meslektaş onun ıçın var olamaz dı ve daha sonra onunla ılışkıye gırmekten kaçınırdı "(13) Bu ncdenle kendını yalnız hıssedıyordu, çok az dostu vardı vc butu nuyle kendı ıçın yaşıyordu " meslektaş larının çoğu onu fazla 'renkh' olmakla suç luyor ve acımasızca 'manzara ressamı' dıye tanımlıyorlardı Bu acımasız tepkıler onu korkutuyordu ama, dığer yandan da bu cleştırılerı cıddıye alıyor, yapıtlarındakı yanlışları ve zayıf noktalan bulmaya çalışı yordu Descnlcrıne gelınce kendı ozeleştı nsını yapıyor ve ıstedığı yetkınlığe ulaşama dığının ayrımına varıyordu Bu katı ve acı masız eleştırıler karşısında oz değerını yı tırmemeyı onemsıyordu "(14) Sanatçı sa nat yollarında buyuk bır ozven ıle var ol manın hesaplarmı yapıyor başarılı olnıanın yollannı anyordu O bır arayış, buluş ve du şunme erdemının sonsuzluğunu ıçınde duymak ısteyen genç bır sanatçıdır rranz von Stuck Almanya'nın en lyı desen ressa mıydı, Kandinsky 1889'da onu buldu Stuck, Kandinsky'nin renklerını 'çok aşın' buldu vc ona bıçınıı oğrcnınccyc kadar yal nız ve yalnız sıyah ve beyaz resım yapması nıoğutledı " (15) Kandinsky, Stuck hakkın da şunları soyler " her şeyden once bana bır sanatçının oz dısıplınını kanıtlamak zo runda olduğunu oğrettı' (16) holy Nagy, remınger, Schlcmber, ÂJbers VE DUŞÜNCE DUNYASI KANDİNSKY NİN SANAT gıbı unlu sanatçılarla burada çağdaş sanat derslen verırler Sanatçıya profesorluk go revı vcrılır Kandinsky kendısının de sevdığı resmın uygulamasında çok kuramsal yonunu op, retır ' 1926'da Kandinsky Bauhaus dergı sınde resmın kuramsal oğretısı hakkında bır yazı yayımladı Resım oğretlsı konusun da bu ık makaledt kcndı aralarında tekrar değışık ıkı buyuk bolume ayrılan, ıkı me "Sanatta gereklı olan en onemlı şeylcr den bırı de ıçtenlıktır L VENTURI Nina Kandısky anılannda sanatçının ebebî dunyasını anlatırken şunlaıı şoylcr "Akşamları, gcnellıklt yazardı Muınler uzerındeçalışmaya devam edıyoıdu Gun duzancakçokgereklıyseyazardı (17) ( ) Kıtaplığında bukınan belh başlı onemlı ya pıtlar arasında ( harles Dıckens ın kıtap lan vardı Gogol, Dostoyevskı ve Tolso K İ T A P S AYI 731 C U M H U R İ Y E T