Katalog

1 4 Şııbat Dunya Sevgılılcr Cmnu ydu 2004'ten baş lanarak aynı /amandj Dunya Oykıı Cnınıı ola lak da kutlanacaktı 14 "jubat Turkıyc edebıyat orgutlcrının katkısıyla sağlanan bu kutlama azımsanmayacak başaıı kuşku sıi7 Nıtekım 14 Şubat Dunya Oykıı Cıunu'nun Turkıyc kutla ması Izmır'de geıçeklcştırıldı tum oykuculcnn katılımıyla Oykıı 14 "jubat'ta lzmır'dey dı Bu ncdcnle geçen hahayı oyku sanauna ayırmıştım "Kı taplar Adası"nda bu haftayı da aşka, sevgdderc ayırayım ıstıyo rum Afşar Tımuçın'ın Aşkın Diyalektiği (Bulut, 2002) adlı yapıtı nı okuduğumda yalnız sevınme dım otesınde bu tur duşuncele re bızı gırdırdığı ıçın dıışunce yaşamımız açısından bunun nc denlı onem taşıdığına da tanık lık yaptım bır gecıkmışlık dııy gus>uyla Tımuçın, kıtaba yazdığı "Onsoz "de, "Cınselhk apayrı bır et kınlık alanı olarak çokça ele alındı ama onun ıncelmış bır bı çımı olan aşkla ılgdı çokça çalış n u yapılmadı," dedıkten sonra sozu Aşkın Dıyalektığı ıçın bes lenebılecek bekJentılere getırı yor "Bu kıtap bılımsel bır çalışmanın urunu değd, sohbet top lantısı " Tımuçın, boyle soylese de, kı tap, bır deneme şolenı olarak alınabılır, hatta bır adım derı atılıp "aşk felsefesıne gırış" bıçı mındc de algıJanabılır Zaten kı tabı oluşturan ara bolumlerın başlıkları bıle yetıyor bu yonde kanıya varmak ıçın Bu kadarla da kalmıyor Afşar 'Iımuçın !jaırlığını yazarlığını, felsefecılığını yedeğıne takıp ne redeysc sanal bır "aşk ansıklo pedısı"nın saytaları arasına bu yur edıyor bızı Bunun ıçın baş ta şaırler olmak uzere bılgeleıın bu aıad ı romancı, oykucu oyun yazatı yerlı yabancı pek çok ıınlıı .ıdın tanıklığına başvu ruyor Onlııın yapıtlarından "aşk' konusıına o/gulenebde cek duşııncclerını derleyıp onıı mıızc dokııvor Sonra toplumla rın değcı yaıgılaıını yansıtıcı nı tclıktc ataso/lı rını çıkarıyor or taya dıllcrınc kıılturlerıne yan sıyan tııtııml.ırına dıkkatı çekı yor Yazar aşka yonelık yargı tum celerıylt susledlğı hcr yaştan okurun oku\dbılcceğı onemlı bır yapıt koyuyor ortaya Sonuç ta Aşkın Diyalektiği, kat kat zengın dokusu^la alanında Turkçcnm onemlı yapıtlarından bırı halıne gelıyor AŞK. VARDIR! Afşar Tımuçın, bır "var olan" olarak aşkı oıtaya koyuyor ılkın 'Ne olursa olsun aşk vardır, bır duş olarak, bır tasarım ola rak, bır aldanış olarak ya da du peduz bır gerçcklık olarak, ya şam koşulu olarak da vardır En azından bır yanılsama olarak vardır" (41) Aşk varsa, bunun alanını be lırlemek, bu alan ıçınde kendısı nı nasıl koyduğuna bakmak ge rekmıyor m u ' Oyleyse buyrun bır goz ata lım Tımuçın'ın duşuncelerıne Aşk bır gcrçeklıktır somut ınsan gerçeklığının ta kendısı dır " (9) "Aşk ıkı kışılıktır ancak ozellıkle sonuçları bakımından toplumsaldır oluştuğu andan ya M. şadık Aslankara Kitaplar Adası Aşklar, Şıklar... Afşar Timuçin, aşka yönelik yargı tümceleriyle süslediği, her yaştan okurun okuyabileceği önemli bir yapıt koyuyor ortaya. "Aşkın Diyalektiği", kat kat zengin dokusuyla, alanında Türkçenin önemli yapıtlarından biri haline geliyor. da sezddığı andan başlayarak başkalarına açılır ve boylece bır dızı dış engele çarpar " (7) "Aşk toplumsal duzeyde bır karşı çı kıştır " (9) "Aşk kendı ıçınde başeğmışlığı kendı dışında baş kaldırmayı one çıkarır " (11) Bu var olan, nasıl bır sona doğru cvrılıyor acaba^ " Aşk da bellı bır sureden sonra yormaya ya da daha doğ rusu yoruimaya başlar ( ) Aşk gerılımlerle surcrken ıçten ıçe çozulmeler başlar Âşık \d bır şcylerden yorulmuş ya da bır şeylere alışmıştır Kavuşamamış sa yorulmuş kavuşmuşsa alış mıştır " (15) Demek kı aşklar da her var olan gıbı bır surece bağlı olarak sururuyor Bır başlangıcı oldu ğu gıbı doruk tukenış dc yaşı yor Tımuçın'e kulak vermeyı surdurelım Bıtmış bır aşk bıtmış bır aşktır Bırdcrı eskı bır aşkı gerı getırmek ısteyebılır, ne var kı ol muş bır aşk yaşama gerı don mez " "Olağanustu olağana do nuşmuştur onu yenıden olağa nustu kılmak olası dcğıldır (16) "Aşkın olumıı audıt ama her olunı gıbı kendını çabuk uııut tuııır ' (17) Cıcnde doğumla olıım ara sında v.ışananlar kalıyoı dcnıek yalnızca (luzellıkkrı anımsa mak gıbı Bu guzcllıklerı yara tan aşıklar kımler pckı*' Nasıl ınsanlar bunlar' 1 Algdayış kav rayışları ne^ A$IK. CÖZE ALANDIR! Cok açık dılc getırmemeklc bırlıkte, Afşar Tımuçın, "âşık"ın aydın, dervış, serserı vb kahramanlarla aynı temel den çıktığı kanısında Bunların buluştuğu ortak nokta ıse "goze almak" "Aşk çllgınlık ıçınde dıışıın mektır" "ÇjJgınlık gerçek ınsan olmanın koşuludur ( ) Us sallığın toprağında aşk bıtmez âşıklar az da olsa delılere ben zerler' (17) Ardından sozu bakın nerelere getırıyor Atşar Tımuçın " Aşkta ınsan bır gozden çıka rıcıdır cn başta kendını go/den çıkarır Tchlıkelere atar Aşk ınsanı olağan toplumsal yaşamın dışına duşurduğu ıçın tehldtelı dır, her koşulda alışılmışın dışı na çıkınayı gerektırır " "Aşk ser serılıktır kendını vermedır, adanmaktır Aşka aday kışı kor kuların otesıne geçer Serserılık bu noktada anlam kazanır ( ) Gerçek adanış yalnızca aşkta vardır Aşktakı adanış koşulsuz adanıştır Aşkta her şey kendı nı ve kendındekı her şeyı rahat ça verebılmcye dayanır " (33) Tımuçın, "Aşk bır yoldan çıkmadır, goreneklerın hatta alişkıların çızdığı çerçevclerın dışına çıkmadır,' deyıp eklı yor ' Âşık daha baştan aykırıdır, daha baştan kuraüaıa dldırma mayı ongormuş adamdır Bu yuzdcn ofke uyandırır ' Uygun koşullarda aşk oluı mu'1 Olmaz clbette ( ) Serserı ya da aşık hep usdışı ışler yapar ' "Serserı goze alabden adamdır Başına bela almakta ustadır o " ' Serse rı bdgcdır, onda ınsan saygısı vardır onu o/ellıklı kılan arayışı ve adanışıdıı Aşkı da bır aıayış ve adanış alanı olarak kendme yakın duyar Nc vaı kı dunya serserılık edemeyecek kadaı boş ve yureksı/ ınsanlaıla doluduı Oyle ya çıkaılaımı duşıınmtvc alışmış bır kışınm aşkla nc dgısı olabıhı' (34 v d ) Ardından noktayı şoyle koyu yor lımuçın "Belkı de aşk'm kavramı va da fıkrıdır gu?el olan belkı aş kın kendısı dıyc bıı şcy yoktıır aşk belkı de duşten başka bır şey değddır tnsanın uyanıkken gorduğu bır yuceye ulaşma du şu " (41) AŞIKLAR. DtYALEKTİK OLARAK BÜTÜNDÜR! Afşar Tımuçın, aşk deneyle rınden yola çıkarak oruntulemı yor yapıtını, tersıne aşkı, "aşkın aşk tan da "cınselhk"ten de ayırarak dıdıklıyor Onu bolenlen ne, çarpanlanna oyle ayınyor, sonra da lıf lıf oyle açıyor kı, ta dıplerıne dek ınıyor konunun Yanlış olmayacaksa eğer aşkın cenın halınden başlayıp kadav raya donuşmesıne dek geçen su reu neşterlıyor Bu surecın dıya lektdc ışleyışını gozden geçırı yor, bunu yaparken kanıtlar derı suruyor, tanddddara başvuru yor, enıkonu yargdara ulaşıyor Yazar, "Aşkın diyalektiği sonu pek bellı olmayan bır oluşumun dıyalektığıdır," (17) derken, bı ze bunları sczdırıyor Aşkın var edıcısı kadınla er kek, bır yandan karşıt varlddar olarak kendderını koyarlarken, ote yandan dıyalektık açıdan bır butunlenıneye de yonelîyorlar Oyleyse aşkta diyalektiği kadın la erkcğın butunluğu oluşturu yor Aşkın dıyalektığını kavraya bılmek ıçın kadınla erkek var Lkların bu ılışkdenış î'incınnde kı dıyalektık duruşlarını, ko numlarını yerlı yerıne oturtmak onem taşıyor Tımuçın, ışın başında şu be lırlemeyı getırıyor "Insan salt doğadakı varlıİc olarak kalsaydı kadın ve erkck nıtelıklerının olumsuz ozelldderı bızım ıçın oluşmuş olmayacaktı Her şey ıçgudusel yaşamın kalın ve ko rııyucu ortulerı altında olup ge çecektı (28) Kımdır kadınla erkek varlık bıına bakmanın sırası gclmedı mı' Kadın erkek ayrıbğı gunde lık yaşamda kadın erkek karşıt lığını doğuruyor, hatta kadın er kek ınatlaşmasını doğuruyor, gı derek kadını erkeğe ve erkeğı kadına duşman kılıyor Kadın ve erkek dedığımız zaman alabıldı ğıne çatışan ya da hatta yarışan ıkı varlığı anlıyoruz " (20) 'Kadınla erkek arasında pek çok sorun var (Bunların) kay nağında da tınslcrın bırbırlerını tanımakta eksık kalışı var (22) Kadınla erkek aşkın duygusal, cınsel boyııtunda nasıl ılışkılenı yorlar deısınız? Kabaca baktığımızda kadı nın bırleştırmeu crkeğın ayrış tırmacı olduğunu kadının uz laştıncı erkeğın kavgacı olduğu nu goruyoıuz " (21) Ne yazık kı "cınsler bırbırlerını yeterınce tanımadan aşk yaşıyor vc bırbır lerını yeterınLe tanımadan evle nıyoılar Kadın erkeğın cınsel koşullarının neler olduğunu bıl mıyor, erkek de kadının cınsel koşullarının neler oldıığunu bıl mıyor Kadın erkeğı ve erkek kadını ıyı tanısaydı ıkı cıns ara sında çatışkdar bu kadar drama tık olmayacaktı " (22) Oysa "ka dınla erkek en çok bu araya gel mesı gereken yerde de, cınsel ış levlerını yerıne getırırken de bırbırıne yabancıdır Kadın er kekle ve erkek kadınla sorunlu dur " "Cınsel hazzın temel ama cını boşalmada goren erkelde cınsellığı uzun sureçler boyunca bedensel duygusal duzeyde ya şanılması gereken bır ıçtenlık alanı olarak goren kadın arasın da ıyı bır uyumun kurulabılmesı ancak ve ancak erkeğın kadına gore ve kadının erkeğe gore ruhsal bır yukumlenme ıçıne gırmeyı goze almasıyla olasıdır ( ) Cınsel ılışkıde başarı değd uyum onemlıdır, bedenlerın bır hktelığı kadar ruhların ortaklaş ması onemlıdır " (23, 24) " Kadın ve erkek bıze tek bır gerçeğı, ınsanlaşma yolunda eksdt kalmışhk gerçeğını duyu rur " (29) Afşar Tımuçın, kadınla erkek varlığın daha sonra dıyalektık olarak nasd bırhktelık kurabde ceğıne de goz atıyor "Bdınç yuksek bıçımlennde kadın erkek ayrdığının olumsuz ozelüklerını gıderır, kadını erkek rııhundan anlayan, erkeğı de ka dın rııhundan anlayan varlıklar durumuna getırır ( ) Evrensel dc erımemış ben ya da yetkınleş memış ben tam bır oburdur Bdınçlı ınsanların dunyasında herkes kendınındır, kımse kım senın değddır " (25) "Her yuce ınsanı değer gıbı aşk da ozgur bdınçlerın ışıdır " (31) Bu nedenle, "kendı çok ozel koşullarını yaratamamış olan dışkıye aşk dıyemezsınız Her aşk kendıne gore bır yapıttır Heı yapıt gıbı onda da butun bır ınsardığı bulursunuz " (44) Goruyorsunuz değıl mı* Âşık olmak, aşk yaşamak pek oyle kolay değd 1 Aşkı var edebdmek ıçın ılkın go?e alacaksınız, ar dından karşınızdakını "kendısı' olarak benımseyıp onunla bu tunleneceksınız Bunu gerçekleştırdığınızde " Aşk(tn) bır kavrama bıçımı, ın san yaşamını aydınlatan guçlu bır ışık, doğru kavrayabdmenın baş JcoşuJu" oldııgunu, 'onsuz hıçbır msan etkınlığı(nın) tam guçlu olamayaca(ğını)" (33) go receksınız Yurutebdıyorsanız ne âlâ bu nu, yurutemıyorsanız kısa yol dan donup anılarınıza dalacak, bıınunla avunacaksınız Ister yola çıkmış olun ıster do nup yığdmış olun, Aşkın Diyalektıği'nı bır kdavu7 olarak yanı nıza almayı unutmayın ama • K İ T A P Afşar Tlmuçln blr toplantıda Mehmet Akkaya nın sorularını yanıtlıyor SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T SAYI 73