Katalog

mu bir kez daha çeşitli sorunlarla karşı karşıya kaJır. Onların bir tür tanrı/kral isteğini şöyle yorumlayabiliriz. Tanrı bu isteği insanların ne olursa olsun sonuçta 'kusurlu' olduğunu kanıtlamak için kabul etmiştir. Nitekim kitabın ilerleyen sayfalarında yazar da bizimle aynı göriişü paylaşmaktadır. ".. ..zira hiçbir fani hatasız veya günahsız değildir." Tann özgündür, yaratıcıdır ve sonsuzdur. însanlar ise, sonludur. Yahudi dininin sosyal yapısında bu fark açıkça görülmektedir. Yahudilik ve Hristiyanlık arasındaki temel farklılık 'teslis' üzerine yoğunlaşır. Yahudilik'te 'BabaOğulKutsal Ruh' üçlemesi bu anlamda Tannnın birliğini dışlamak anlamında kabul edilir. Yahudiler de buna bağlı olarak kendilerini 'ikinci gelişte' kurtaracak bir mesih bcklentisi içinde olmadıklarını söylerler. Tora'da böyle bir beklenti de yoktur zaten. Sonradan bazı Talmud yorumculan (Midraş'da da) mesih düşüncesini eldediler. Bizim anladığımıza göre, mesih inancı yıllardır ezilcn Yahudi halkına yön verecek, yeni bir 'çıkış' yaratacak bir mucizenin soyut adıdır. Yoksa temelde insani bir bedende var olan bir canlının peygamberlik görünümü altında bu görevi üstenmesini biz de düşünmüyoruz. Hz. Isa 'ikince kez geldiğinde' dünyayı ve kendi toplumunu kurtaracaktır. Hristiyanlann temel inancı böyledir. Buna saygı duymakla birlikte, Yahudiler ise bu mucizenin 'hemen' gerçekleşmesini şart koşarlar. Tanrının oğlu olma problemi Yahudiler'de de vardır. Ezra'yı bazıları böyle görür. Kur'anda ise şöyle bir ayet vardır. "Yahudiler diyor ki: Ezra Tanrı'nın oğludur ve Hıristiyanlar der ki: Mesih Tanrı'nın oğludur. Bunu ağızlanyla söylerler, eski inaçsızların sözlerine benzer. Tanrı onlarla savaşsın çünkü onlar yalan söylüyor. s/4344" Hristiyanla biçimleri ve diğer kültürel gelişım ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır. Yahudilerin özel bir halk (kavim) olduğu düşüncesi hâlâ tartışılmakta, bu konuda geniş kavgal.ır olmaktadır. Kitabın içinde ise bu konu daha modern bir bakış ac,ısıyla ele alınmakta, başka toplıımlan incitmemeye özen göstercrek açıklanmaya çalışılmaktadır. Önce söz konusu kutsal sözlcri okuyalım. "Yeryüzündeki bütün halklar arasından yalnız sizi tanıdım; bu yüzden suçlarınızı karşılıksız bırkamayacağım. Amos. 3,2" "Siz tanrınız RAB için kutsal bir halksınız. Tanrınız RAB, öz halkı olmanız için, yeryüzündeki bütün halkların arasından sizi seçti. RAB'bin sizi sevmesinin ve scçmesinin nedeni öbür halklardan daha kalabalık olduğundan dcğil. Siz sayıca öbür halklardan azdınız. RAB size sevgisini göstermek ve atalannıza ant içerek verdiği sözü yerine getirmek için güçlü eliyle sizi Mısır'dan çıkardı; köle olduğu nuz ülkeden, Mısır Firavunu'nun elinden sizi kurtardı. Yasanın Tekran. 7: 68" Bu sözleri önce biz yorumlayalım, sonra da yazara söz hakkı verelim. Bildiğimiz kadanyla günümüzden beş bin yıl kadar önce tektann inancı yoktu. Toplumlar ilkel bir biçimde yaşıyordu. Güç kimin elinde ise, diğer toplumlar üzerinde hak iddia edebiliyordu. Gücün ve baskının egemen olduğu bir dünyada Yahudi halkı gözle görünmeyen, duyulmayan bir tannya inanıyordu. Diğer toplumlardan tamamen dışlamldılar ve kendi içlerine döndüler. Bu da onlan güçlü, ayaklan üzerinde durabilen, komşularına ihtiyacı olma nn düşüncesinin aksine Yahudiler gelecek olan olası mesihi çok farklı yorumlar. Onun hemen işe başlayacağını, kendilerini fazla bckletmeden kurtaracağına inanmaktadır. Buna 'mesafeli* bakan çok sayıda Yahudi vardır. Yahudilerin tarih boyunca dağılma ve yeniden toparlanma sürecini kitabın içinde ayrıntılı olarak buluyoruz. Birinci ve ikinci tapınağın yıkılması, Roma istilası, çeşitli baskılar ve günümüze kadar geliş. Kitabın önemli bir bölümünün Yahudiliği anlamak/anlatmak üzerine kurulduğunu söyleycbiliriz. Kurgu ve temel amaç bu kulvar üzerine yoğunlaşıyor. Yahudilerce önemli ve kutsal görülen gelenekler, tarihsel olaylar, yemekler, yaşam yan bir konuma yükseltti. Çok çalışmanın, başanlı olmanın, ileriyi görmenin, coğrafi koşullan iyi değerlendirmenin mükafatını da gördüler. Tann inancından ileri geldiğine inandıkları 'güç', 'bolluk' ve 'bereket' aslında kendi başarılarından başka bir şey değildi. Yahudiler diğer pagan dinlerin ilkel ve sönük yaşamlannı önemsemediler. Tek tanrı inancı sayesinde günlük yaşama, dünyaya, yaşadıîdanna daha çok önem verdıler. Yazann görüşleri de şöyledir. "Yahudiler dünyadaki yegane tektanncı halk iken diğer halklardan ayrı kalmak, yüzyıllar boyunca Yahudi külrürünün bir parçası haline geldi. s/106". Açıkça görülüyor ki, Yahudi halkı tanrı inancını kendi içine yönelterek başanlı oldu. Diğer ilkel dinlerden arındınlmış, daha sade, daha anlamlı bir yaşamı başanyla içlerine sindirdiler. 'Yahudiliği Anlamak' adlı kitap bir banş çağnsı yapıyor. Binlerce yıldır varlığını sürdüren din farklılığını iyi niyetle aşmaya, diğer dinlerle yakınlaşmaya çalışiyor. Reuven Fireztone, Yahudilik üzerine günlük yaşamdan felsefeye, îsrail'in kuruluşundan Tora'ya kadar çok geniş bir yelpazeye yaydığı düşüncelerini 'keskinleştirmeden' okurlanyla paylaşıyor. Yahudiüğini temel yapısını, felsefesini, diğer dinlerle kısa özetlcr halinde sunulan ilişkisini, günlük yaşamdaki sosyal gelişimini öğrenmek isteyenler için iyi bir kaynak kitap olduğunu söyleyebiliriz. Yazımızı yazardan yaptığımız anlamlı bir alıntı ile noktalayalım. "Üç kutsal kitabın insanları arasındaki ilişkiye yeni bir düşünce tarzı gereklidir ve bu da ancak birbirimizin dinsel öğretileri ve gelenekleri haklunda daha fazla bilgi sahibi olursak gerçekleşebilir."* am'ın Çocukları/ Reuven Firestone/ Gözlem Gazetealık Basın ve Yayın A.ŞJ 2004/ 255 s. Yahudiliği Anlamak tbrahim'inAvra Nicolas Michel, bu ismi öğrenmeniz lazım! Nicolas Michel Yaz sonunda bir gece. Rüzgâr başladı, ama Korsika açıklannda deniz ayna gibi dümdüz. Emilie akıntıyla sürükleniyor. Mehtap yüzünü maviye boyuyor. Yolculuğun sonuna yaklaştı. Yakında dipte, kumdan yatağında dinleniyor olacak. Yıldızlara, dalgalara gülümsüyor. Oradan çok uzakta L6o uyumuyor. Yıldızları seyrediyor. Bir daha kimse onu uçarken göremeyecek. DOĞAIM KİTAP www.dogankitap.com.tr C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 764 SAYFA 29