Katalog

Kevser Ruhiden çarpıcı öyküler epeyte ozumsemış bır oykuuı olarak du ruyor karşımızda OYKULERDEKIİMGELER Oykulcrın kurgu ve ızlek yonunden de ğerlendırmesıne geçmeden once, bu kıta bın başarısında bence en onemlı rolu oy nayan 'ımgeler evrenı' uzennde durmak ıs tıyorum Elbctte sanat, yalnızca yaşamın ve gerçeklığın bır yansıması ya da kopyası değıl, aynı zamanda sanatçının ımgelerle var ettığı bır yapılanmadır îmgelerle yapı tın ıçerığıne, ozune yaptığımız yolculukta yonumuz yazann seçımlerıne de bağlıdır bır yandan Bır yazann ımgelen, dıle yuk ledığı anlamlar ve yorumlar bır başka ya zarınkıne benzemez Dıyebılınz kı yazann bıçemını oluşturan da onun (yazann) ımge evrenıdır o evrenden yaşama suzulenler dır Okurun duşunce ve ımge evrenını de genışleten oğelerdır bunlar Kevser Ruhı kendı ımgelerını yalnızca "ımge olsun" dı ye değıl oykuye derınlık kazandırmak ıçın kullanıyor Bır ımge yığılmasından çok ımge voğun anlatımı var dıyebılırız bu nedenle Bunlar Kevser Runı'nın yapıtma dıl zengınlığının yanı sıra duşsellık, şiirsel lık ve masalsı bır atmosfer de kazandırı yor Anlamlan çoğaltarak dıle bır buyu nun gızemını katıyor fum oykulenn dokusuna ustaca sındınlen bu ımgeler, okurun kendı ıç dunyasında bırçok çağrişımın sonsuza açılan kapısını rark etmesını sağlıyor ve onu yenı anlamsal yaratmalara yonlendınyor Bu anlatımlar aynca yazann dıle katkılan olarak one çıkıyor "Kartal bakışlı delıkanMar doru atlar sırtında nızgârla yarıştı Suna boylu kız lar bıllur sesîerıyle turkulere gırdıler Sonra kadınlar, omurlerı kehnbar ka dınlar, yureklerı yakut guluşlen ıncı ka dınlar Sahıden yaşadılar mı *1 sorusu dallarda asılı kaldı" (s 10) Bu satırlarda hem bır oykunun geçmış zaman atmosferı oluşturuluyor hem de eğ retıkmelcrın ve dığer so? sanatlarının ya rattığı dıl estetlğinın yanı sıra gorsel ışıtsel dokunsal çağrışımlarla ımgelerın ozgur ka pılan açılıyor Kevser Ruhı'nın lımanlan da başka lımanlar keder yukleyıp huzun boşaltı yordu " (s 11) "Elındekı asa btr kırlangıç olup otelerde bağdadı koy evının kıremıt çatısına kondu Bak dedı, şurası Hunnaz'rn gelın geldığı ev " Bır sanatçıdan başka kım duşunebılır, bır bastonun kuş mısalı uçup bır evın çatı sına konabıldığıniı' Bır yerı ımleme sahnesı antak bu denlı canlı ve hareketlı anlatıla bılır "Kımsesızlık, yaşh ınctnn dallannda bı nke bırıke barakanm uzenne yığılı yor "(s 15) derken dılın anlamlannı çoğaltan yazar bırkaç sayfa sonra, "Çeyızınde kedı merdıvenlerıylc gelın olan her genç kız Nazmıye Abla'nın duşlerını de nazar boncuklu bohçalara sanp goturmuştu far kında olmadan " (s 19) dıyerek "bohçala ra sarılan duşler'den okurun yureğıne de bır parça bırakıyor sankı Aşkın gızemını duyumsatan satırlar yu reklere ulaşıyor "Bu kısacık bakışmada, bızden once yaşanmış tum aşklann soyluluğu, bızım çocuk sevdamız bızden sonra yaşanacaklann bılınmezlığındekı gızem, o anın potasında erır, bır sıcak mavı nehır sokağa akardı " (s28) Aşağıdakı sozcuklcr bır şurın dızelennı oluşturur gıbı Gozlerı ustume dokuldu masmavı kesıldım Dılımın anlatamadıkla rı cllcrımı tutuşturdu avucumdakı yangın la tııttum elımı( ) Sustu Sustu Yıne sustu Bakışlarındakı soruları çığlık çığlık havalanırken duvdum " (s 30) vısı gozlerındekı bulutlan dağıtamayacağı nı bıle bıle onu susturmak ıstedı " (s 52) Bır resımsel gorunum daha (sokak çeş mesı) " unutulmuş aşklar gıbı huzunlu ve umarsız, suluboya resım uçuculuğunda akıyor" (s 31) Yılların yorgunluğunun anlatımı "Mus tabey seksen sekız yıllık omrunun yorgun luğunu salondakı kanepeye bıraktı" (s52) Aşkın rengını de anyor yazar "Aşkın rengı varsa asla beyaz değıldı Aşk, Musta fa'ya yalaz yalaz geldı, kırmızıydı Çavlan lardan duştu, sularda oynaştı, mavı yeşıldı Durulur gıbı oldu, sarıya geçtı Aşk donu şumdu Ebrulıde karar kıldı, aşk nayattı" (s57) ' Dolunay bakışlı bzım Zevnep Dıla'ya" sozlerıyle yazann kızına adadığı kıtap da ha bu ılk sozcuklerle duşsel bır ımge ev renının kapısını aralıyor ÖYKULERİN KONU VE YAPI BAKIMINDAN ÖZELLİKLERİ Kıtaba adını veren "Kehrıbar Kadın lar"da masal dağı Kafkaslar çcvrcsınde ya şayan ınsanların dunyasına yol alıyoruz Goç yollanndakı acılarını, geldıklen yer lerde ıçlerını sızlatan dışlanmışlıklarını, yalnızlıklarını, dıl bılmez'lıklennı, anlatıcı nın yaşlı teyzesının konuşmasından oğrenı yoruz Oykude zaman geçışlen başarılı Koydekı yaşlı teyze eskı gunlerı anlatır "noktasız vırgulsuz " Geldığı yore ve Kaf kaslar hep dılınde, anlattığı soylencelerde dır Çocuğu olmavan, acıları bıtmeyen tey ze kırklı yaşlannda dul kalır Çocuk sahıbı olamayışını takıntı dunununa getırır Yaş landıkça aklını yıtırır ve "karnımda çocuk var" dıye dıye bu dunyayı terk eder Anla tıcı, yıllar sonra doğduğu koye donduğun de "aşk bozgunu duş kırgını"dır Içı hu zunle doludur Anlatıcı, ıçındekı ayrılık acısı ve duşlerının yıtımı nedenıyle kendı sını teyzesıyle ozdeşleştını O da yazgısı kahır kadınlara kehnbar kadınlara karıştı ğını' soyler Bu oykude yazar Kafkaslar'dan bır soy lenceyle oykuyıı zengınleştırıyor Ayrıca ya şanan guncel gerçeklığe yonelık bazı gon dergeler de okurun ılgısını çekecek nıtelık te " bu dunya tek kabadayılı koca bır mahalleye donuştu Yeryuzu o pervasız ka badayının sağa sola sauşmalanyla çalkala nıp duruyor" (s 14) "Kedı Merdıvenı", "Fesleğenler Kok muyor Artık", "Sızı", "Duşbozumu", "Akasya Kokulu Sokakta Şıır Bıttı"nın ay n ayn oykuler olmasına rağmen, esınlen aynı kaynaktan gıbı geldı bana, yazann çocukluk ve ılk gençkğını geçırdığı kuçuk bır kasabadakı yaşantılardan "Kedı Merdıvenı"nde "Her mahalleye bır kuyu, bır delı, her bahçeye bır tulumbanın eşıt pay edıldığı kasabada, Nazmıye Ablanın payına bır koca duşmez " Her genç kızın çeyızıne dantel (kedı merdıvenı) orer Boy lece muduluk duşlerını geleceğe, başka ya şantılara taşıyarak yaşamına bır anlam ka zandırmaya çalışır "Sen" (2 tekıl kışı) an latunıyla oykuyu sunan anlatıcı, kasabada kı yaşamı yakından tanıyan bınne (kendısı ne) seslenır gıbı Geçmıştekı kasabayı ve ınsanlannı betımlerken, oyku zamanına aıt durumlan da ortaya koyuyor "Şımdı senın belleğınde yetmış uç senesının soka ğınızdakı ızduşumu, fıstık çamlarının gam ii yalnızlığına tanık olduğun bomboş mey danda, gozlenn o barakayı anyor Akasya lar esıyor bır ınur, dallannı kırıyor" (s 19) "Fesleğenler Kokmuyor Artık" 1970'lerdekı kargaşanın anlatımlarıyla dolu bır oyku O gunlerde anıden tutukla nan ve suçsuz olduğu halde altı yıl hapıste kalan Ercan'ın, yaşadığı acilar nedenıyle dılının tutulması, konuşamaz hale gelişı oyku zamanı ıçtnde gerıye donuşlerle verı lıyor Ya^adıkları yuzunden "hrcan ın yu zundekı guneş batmıştır babası dılsızlı ğıne çare bulamaz bır turlu trcan'ın kasa badakı can arkadaşı Alı dc mutsuzdur okulu bırakmış bakkallık yapmaktadır Ercan ıçerıde yaşadıklarını sayfa sayfa ya zıya dokmcktcdır Alı ona kağıt kalemı pa rasız vererek kendı ıçını lahatlatmaya ça lışmakta, suya sabuna dokunmadığı ıçın K İ T A P Şiirsel anlatımı ve imgeleriyle sözcüklere yeni tatlar ve anlamlar kazandırıyor anlamı çoğaltarak dili varsıllaştırıyor Kevser Ruhi. Sözcükleri güzelleştirirken dile bilinçle katkıda bulunuyor. Ayrıca, kurmacayı kavramış, öykü tekniklerini epeyce özümsemiş bir öykücü olarak duruyor karşımızda. "I HÜIya SOYŞEKERCİ chrıbar Kadınlar" Kevser Ruhı nın ılk oyku kıtabının adı Kıtaptakı butun oy . kulerde kadınlar yer alıyor, acıları, sevınçlerı ve çaresızlıklerıyle top lumun kıskacindakı kadınlar Bır yandan toplumun kendılerıne dayattığı rollen, so rumlulukları çoğaltırken, ote yandan ya şamlanna yenı bır anlam katmaya çalışı yorlar Bu arayışta çoğu zaman bır kırılma nın ve huznun umarsızlığını ıçselleştınyorlar Gerçekte de yaşam boyu surduru len bır seruven bu kadın olma'nın zorlu seruvenı Her şeyden once kıtabının adıyla, bır ozgunluğun vurgusunu yapıyor Kevser Ruhı "Kehrıbar" ve ' kadın" sozcuklerı nın buluşması okuıun son derece ılgınç ve zengın bır ımgclcr evrenınc açıkmını sağlıyor Bırbırıyle ılgisi yok gıbı gonınen bu ıkı sozcuk bır tamlama oluştıırarak okurun zıhnınde bır ımgeler yolculuğu başlatıyor Bılgı kaynaklarında kehrıbar soyu tu kenmış bır çam turunde bulunan fosılleş mış reçıne olarak tanımlanıyor Daha çok SAYFA 20 1 Kafkasya bolgesınde bulunan kehnbar dan bılındığı gıbı çejjitlı sus eşyaları yapı lıyor tçınde fosılleş,mış bocck de olabılı yor, yanı kehrıbar bır canlı varlığın olusu nu ıçınde barındırabdıyor Bu durumda değerı ıyıce artıyorTaş gıbı soğuk değıl kehnbar tnsanın ıçını ısıtıp çevreye sıcak lık yayıyor (, ok yumuş,ak vc çok hafıf olan kehnbar ısıtıldığında elektrıksel ve man yetık ozcllıklerını ortaya çıkarıyor Yunanca'dakı adı' electron" Durgun (statık) elektrık taşıyor Elektrık sozcuğu de elec ron dan (kehrıbar'dan) gelıyor Eskı Yu nan kulturunde onemlı bır kışı olan Elect ra da ' parıldayan dışı" anlamında Kehn bar sozcuğu Farsça "kehrubâ"nın dılımız de değışıme uğramış bıçımı Kehrubâ, sa man kapan demek Durgun elektrık yukle nınce samanı kendıne çektığınden olsa ge rek Kehrıbarın uğuruna da ınanılıyordu eskılerde Zehırlerı etkısız kıldığı, doğur ganlığı ve cınsel gucu artırdığı ınancı var dı Yukarıdakıler dıkkate alındığında "kehrıbar kadınlar" anlatımının okurda bırçok ımgeyı uyandırdığı goruluyor de ğerlılık sus yurnuşaklık, sıcaklık, hafiflık, ıçıne alma koruma, sıcaklık yayma çekım gucu (çekıcılık) elektnk (sevgı) yayma, pa rıldama dışılık doğurganlık kotuluğu yok etme olumlu bır ortam yaratma ve daha sayamadığımız bırçok kavramın okurda bıraktığı etkı ve kehrıbarın bırçok ozel lığınm kadına yuklenebılırlığı Kıtaptakı oykulerde daha çok kadın kahramanların yer alması, "Kehnbar Ka dınlar"ın yalnızca kadın ızleğınde yazılmış bır oykuler toplamı olduğu anlamına gel mıyor "Kehrıbar Kadınlar' her şeyden once oyku sanatının başarılı orneklerıyle dolu kısa vc ozlu oykulerden oluşan usta ıs,ı bır kıtap Değerlı yazar Peyza Hepçı lıngırler ın de belırttığı gıbı " hiç ılk kı tap gıbı değıl Usta bır anlatıu Kevser Ru hı "(1) "jıırsel anlatımı ve imgeleriyle sozcuklere ycnı tatlar ve anlamlar kazandırıyor anla mı çoğaltarak dılı varsıllaştırıyor Sozcuk len güzelleştirirken dıle bılınçle katkıda bulunan bır ya?ar Kevser Ruhı Ayrıca kurmacayı kavramış, oyku tekniklerini Yıldızları gozune umudu kalbıne koydu ' (s 39) Torbaları bırakırdım sana yukum azalmazdı, dunyanın derdı omzumda eve donerdım " (s 44) anlatımı oyku kışısının yanı sıra ınsanımızın gerçeğı aynı zaman da Mavının bıldığımız tonlarına Kevser Ruhı bır tane daha eklıyor so/cuklerle re sım yaparak Ayla babasının Rumelı ma C U M H U R İ Y E T S AY I 7 64