Katalog

I "f da yerlerde yuvarlanabılıyordum kadın larla Benı bol bol ışetmekten başka ışe ya ramayan ıçkıyı ıçip duıuyordum " Otc yandan Vıctor Hugo'nıın Scfıller'ını (Les Mıserables) de okuyor o gunlerdc Lıseyı bıtırır Aılesı yuksek oğrenım yap masını ıstıyor (Once hukuk fakultesıne gır meye karar verır, sonra duşııncesını değış tırıp Malıye BakanlığVnın memur suıavla rına hazırlanır Içkıye ıyıce alışmış Oğlu nun geleceğınden endışelcncn babası bır ış tutması ıçın onu bır sıgoıta şırkettne yer leştırır Daha sonra da Bcledıye Evlendır mc Burosu'nda gorev alıı Verlamc Işı ra hat, yazmaya bol bol zamaıı buluyor Dk şı ııı Bay Prudhomme (1) Gchs,ım Dergı sı'nde (Rcvue deProgres) çıkar Daha son ra (, ağdaş Parnasse'da (Parnasse Contem potame)Ormanlarda(2)veGeçmışOIa(l) "Ncvcrmore" adlı şurlerı >ayımlanır rubaı yazdım " Cahıt Sıtkı, Zıya Osman Saba'ya yazdığı mektuplarında sık sık soz eder Verla me'den Kıtap çıftcınsel Verlaıne ıle eşcınsel Rım baud arasında sankı gızlı bır bağlantı ku rar Nıtckun, Rımbaud gerek ılk şurlerın de, gerekse sonradan yazdığı duzyazı şur lerınde (Cehennemde Bır Mevsım tllumı natıons) ve kıtabın etkısıne rastlarız Arthur Rimbaud 17 yaşında Carjat nın cektigi fotoöraf "Gel buyuk nıh, senı çağı rıyoruz ve senı beklıyoruz " An a r ş ı s t Rımbaud'nun gtlışıyk Paul Verlaıne'ın aıle yaşamı çoker, ıkı şaır gecelerı zılzurna sarhoş doncrler eve Mat hılde temızlık vapnıa va kalksa uyııvan Rımba ud uyanacak dıve yureğı ye rındciı oynar Verlaıne ın karısına çikışır Bak oğlen oldıı hanım uyudıı çocuk nıhıım/ Yanaşnıa, gurultunden ııyanır kor kuvonım/ adımlaı kı ıığuldar garıplerın usunda Ba/cn dı uyuyan Rımbaud'nun çevre sındc dolanır ustııne eğılıp ona dıkkatle bakaı vc kendınden geçtr "Geldımbuak şam yatağına cğıldun/ Styrettım o tapıla sı bcdcnını/ Baktım dua edtn bır dervış gı bı/ Oy, guneş altında her şey boşmus de dım " Rımbaud yla Verlaıne sonunda Pans'ten kaçarlar Belçıka Ingıltere Ingıltere Belçı ka Ikı çılgının çılgın dosduğu başka turlu bıter mi') Verlauıe Bruksel'dekı bır otelde, kendısrnı bırakıp Fransa'ya donmek ıste yen Rımbaud'yu vurur îkı yıl Belçıka'dakı MonsCezaevı'ndeyatar Bırkulenın en us tunde hucresı Yalnızca gokyuzunu ve bu kesıt ıçındekı bırkaç dğ,dç dalını gorebılı yor " Bın ağaç ustunde damuı/Durgun ve mavı/ Bır Ağu, ustunde damuı/ Beşık mı salı " Karısı Verlaıne'ı boşaı Doğum yatağın dd karısinı dovcn, ona Jaç almak îçin ecza neye gıderken yoluna çıkan Runbaud'yla Belçıka lara Londra'larakaçankendısıde ğılmış gıbı Bırds In llıe Nıght şurınde ka rısını sııçlaı Sabırlı bır kadın olamaduıız ( )/ Qok gençsınız vurdumduymazlığı nız/ Bıından kışı uçarıdır o yaşta ' Şımdı bır saplama yapıp gezıye donelım Mathılde annesıyle bırlıkte kocası Paul Verlaıne ı Rımbaud dan kurtarmak ıçın son bır çabada bulunur Razı gorunur Ver laıne Brukscl dcn trene bınerler Uzun bır duduk sesı ve Quıevraın Cîumnık de netımı var Inerler Verlaıne kar suyu gıbı kayıplara karışır bırden Ana kız sağa sola koşturup damadı ararlar Son kampana Verlaıne'sız bınerler trene Pıstonlar ağır ağır çalışıyor, kalkıyor tren ' Çabuk ol Pa ul trenı kaçırıyorsun" dıye haykırıyor Mathılde El sallarken alayla haykırıyor Verlauıe "Evlere şenlık kadın, havuçlann pensı, fareler prensesı, tahtakurusu Senı ezıp bır kerede atmalı Çekmedığım kalmadı elınden Sonunda dostumun da kalbını kırdın " 1871 Komun Devrımı sırasında Pans Beledıyesı'nde gorev alan Paul Verla ıne devrımı bastıran burjuvazının te ror eylemleruıı kendı çıkarlan doğrul tusunda u stata kullanır Aslında amacı Rım baud'yla TATLI SARKI Besteu Charles Sıvry arkadaşı Verlaıne'ı, aılesı vc uvey kız kardeşı Mathılde Ma ute'yle tanıştırır Mathılde adı hıç de ya bancı değıl Verlaıne'e Çocukluk aşkı da bu ısmı taşıyordu îlerde karısı olacak Mathıl de'ı şoyle tanımlar "Kuçuktu, ınceydı Mı nık başını susleyen kestane rengı saçları vardı Yuzıı tatlı solgun ve yuvarlaktı Ha fıfçe yukarı kalkıktı bıırnıı Gulıımseyen dudakları belkı pembeden çok pcmbcmsı belkı kırmmdan çok ptmbtydı Go7İtrının altında guzel bır mavıye uzanıvordu teııı nın donıık rengı " Saplandığı bataklık vaşamdan meyh ı nelerdenevlenıncc kurtulacağmı sanır Fv lılık oneıısı olumlu karşılanır Şaırın uçun cu kıtabı latlı Şarkı sevı nın vt kurtuluş'un kıtabıdır Kendı kaldığı evle Mathılde ın evı arasında mckık dokur "Damlavan ça tılaı, ıslak duvarlar/ Delık asfalt ve kayan kaldırımlar/ scl suyu, ortalık kavga kıya met/ Işte yolum bu, ama ucunda cennet " Kıtaptaİu 21 şuruı hemen hepsınde Mat hılde var Metz'de, Arras kırlarında Çıy vurmuş çavdarlar arasında Buğdayları ısı tan, yaldızlayan tatlı guneş altında Bazen alaca tan'da "Bır hayal canlanıyor, sutbe yaz, ışık gıbı/ Parlayan ve şarkılar soyleyen bır hayal bu/ şaır ıken Hayat Arkadaşını " Bu kuçuk kız hem guzcldır, hem zekı "On altı yaşının parlakhğında/ Tepeden tırnağa değışık ınce/ Çocukların arınmış aklığın da ( )/ Guç dunımda kaldığı an zekâsı/ Soylu nıhunun yatdunuıa gelır/ Katışıksız dır tınsel oldıığu kadar/ Ne demışse gerck tığı ıçındır Nıkahın onune çeşıth engeller çıkar Mathılde hastalanır Âlmanya'yla rransa arasında savaş başlar Ama daha çok Mat hılde Maute nın aılesınde bu ıçkıte şaıre erkeklerle de tınsel ılışkıde bulunduğu soy lenen delıkanlıya karşı guvcnsızlık var Sonunda Mathılde ın uvey abısı bestetı Sıvry nın çabalarıyla engeller ortadan kal kar, duğun tarılıı kararlaştırıhr Şaır delı kanlı mutlu "Demek bır yaz gunu olacak duğun/ Vurdukça ıpeklı, atlas gıysuıe/ Gu zelîık katacak guzellığuıc/ Kıvancımın sııı sııç ortağı koca gun " ZÜHAL 5HRLERİ Çukın dclıkaıılı en buyuk ılgıyı kendısın deıı sckı/ yaş bııyıık tev/t kı/ı, evll Flısa Maltombe dan goruyoıdu ürmanlarda, I cclıuc kırlarında dusjeı ıçınde dolaşıp geçmış gunlcrdcn tskı amlardan so? edcr ler "Anılar ne ıstıyorsunıız benden anı lar'1/ Uçuruyordu ardıçkuslarını sonbahar/ Sararmış ormanlaıda eserken delı ruzgâr/ Altın mızraklar gıbıydı tekduze ışıklar / ( ) Ah1 Ilk sevda çıçeklerı burcu burcu ko kan,/ ılk "evet" dedığı an tatlı bır fısıltıyla/ Sevgılı dudakların sunduğu ılk armağan " Bazen de suskun tıtreyen kamışların uğultusunu, kurbağalann ve cırcırbocekle rının sesını dınlıyorlar Şaırın tek şur kıtabı Zuhal Şıırlerı'nın ba şına koyduğu şıırden de anlaşıldığı uzre Zuhal Burtu acılann burcudur "O eskı bılgelere gore Zuhal Bureu'nda/ Faleılann gozdesı vahşf, hırçın avıında/ Mutsuzluk tur, aeıdır, ofke, hıddet nasıbın ( )" Eüsa gebe bebek bekhyor SancıJarını dındırmck ıçın hekını aiyon hapları venr Çok saneılı bır anında bu haplaıdan ust us tcbırkaçtaneyutar elısa Ağrıları dıner Pı yanosunun başına oturur Huzunlu ve hul yalı gozlerı dalgın şarkı soylerken buden fenalaşıp duşer 1 um çabalara rağmen kur tarılamaz Daha once babasını yıtıren Ver laıne'ın yaşamı Elısa'nın olumuyle bıısbıı tıın karararak ' Işte y.ıpavalnızım, urkek ve yapavalııız/ Umutsu/ garıp bıı oksıız mısalı ablasi7,/ Daha çok uşuyorum ak saç lı bır adamdan / Sen ey bızı ısıtan nazlı sev da kadını/ latlı duşuncelı esmer ve asla şaşmayan/ Ve bazen bır çocuk gıbı oper al nımızı " Kıtabın Melankolya ve Huzunlu Goru numler bolumlerındekı şurler Elısa'ya du yulan derın sevgıyı dıle getırır ÇAPKIN TÖRENLER Llısa'yı kaybeden Verlaıne'ın lıse arkadaşı Lucıen Vıottı'ye karşı tutkusu alevlenır Bu delıkanlı îçin " Yırmı yaşının ınce varlı ğı, sevımlı başı, gıysılerı altındakı ergen bedenının o nann çızgılerıyle gozyaşlanmın arasında belınverdı usulca" dıyor anılann da Bruksel'de yayımlanan ve Fransa'ya gırmesı yasaklanan, altı şıırlı Dost Kadınlar (Les Âmıes) adlı lezbıyen broşuru saymaz sak, Verlaıne yırmı dort yaşında, ıkıncı şur kıtabı Çapkın Torenler'ı (Les Fetes Galen tes) çıkarır Kıtap ozanın sanat anlayışındakı yenılık çabasının bır orneğıdır Delıkan lı Rımbaud'yu çok etkıler bu kıtap Paul Demeny'ye yazdığı mektupta, "Parnasse denen yenı edebıyat okulunun ıkı peygam berı, ıkı gorunmezı gorenı var Alber Me rat ve gerçek bır şaır olan Paul Verlaıne" dıyor Bızım şaırlenmızın de dıkkatınden kaç mamış Çapkın Torenler Edebıyata Daır adlı kıtapta toplanan yazılarında Yahya Ke mal şunları soyler "Eskı tarzdagazel yazar ken, yenıye gıtmış son ellı sene ıçındekı şa uleruTiızın zıddına olarak ben yenı tarzdan eskıye geçmış gıbı gorundum Parıs'te Pa ul Verlaıne'ın Çapkın Torenler kıtabını ha raretle okudum ( ) Şaır orda eskıyı dıle getınr Aynı şeyı ben de kendı edebıyatımız da denemek ıstedım Ve yuz kadar gazel ve CUMHURİYET KİTAP SAYI Bırkaç ay mutlu ve dengelı bır evlılık ya şamı Sonra Charlevılle'den, kansı Matİul de'le aynı yaşlardakı, belkı ondan da kuçuk bır şarr'den, Arthur Runbaud'dan bır mek tup alır Ve mektuba tlıştırılmış şurler Ga rıpler, Çomelmeler, Oturanlar Taşralı de lıkanlı şaır Parıs'e gelmek ıstıyor ve edebı yat çevrelerınde artık adı olan Zuhal Şur İerı, Çapkın Torenler ve Tadı Şarkı şaınnden yardım beklı SÖZSUZ ROMANSLAR yaşamak olduğu halde evınden ve Fran sa'dan kaçışma aranan bır devnmcının ka çişı havasını verır Rımbaud'yla bırlıkte geldığı Londra'da daha once buraya kaç mış olan gerçek Komun devnmcdcnnın buyuk yardımını gorur Artık Londra kazan onlar kepçe Thames kıyıları, doklar, kenar mahalleler, Hyde Park, Cıty, Ulusal Galerı, tıyatrolar, konfe ranslar, sergıler ama Ingılız pobsının gozu de ustlerınde Aranan Komun aevnmcılen oldukları ıçuı değd, eşeın sel ılışkılerı yuzunden Ikı şaınn Londra seruvenı kavgayla sonuçlanır Geçımı ustlenen Verlaıne Lvuıden para getırtıyor, Fransızea dersler venyor Runbaud gezıp tozuyor Akşamla rıysa zevkle acı arasında ha/ın saa tler yaşa tıyor Verlaıne'e O gunleı ı Serserıler adlı şı ırındeşoyleanlatır Rımbaud 'Nıceaeıma sız akşamları boiçlu olduğum zavallı kar 1 deş Dalga geçıvordıım guçsuzlıığuvle ( ) Saçma sapan erdemler buluyordıı bende ve garıp nedenler sıralıyordu Bu şeyştansl bıl guıı alayla y.uutlayıp peneeı enın onune atı yordum kendunı ve ıçınden ender muzık şerıtlerı geçen kınn otcleıınde gelecektekı bır gece şolenuıın hayaletlerını yaratıyor dum ( )" Huysuzluklanyla, alaylarıyla, tembellı ğıyle çekılmez olur Rımbaud Bıçak kemı ğe dayanır Verlauıe Londra yı ve huysuz dostunu terk edıp Bruksel'de bır otele yer leşır Verlaıne'ın gıyısdennı ve kıtaplarını sa tarak Londra'da bır sure daha kalan Run baud butun parasal olanaklar bıonce Bruk sel'dekı Verlauıe'e ağlamaklı, ıçlı mektup lar yollar, bağışlanmasuıı ıster Olumlu ya nıt aünca da Verlauie'uı annesıyle bırlıkte kaldığı Lıegoıs Otelı'nde soluğu alır Bırkaç mutlu saatten sonra aralannda yuıe tartış ma başlar Rımbaud ılle de Fransa'ya don mek ıstıyor Ofkelı sınırlı Verlauıe bırkaç kez çıkıp aşağı ıner, ıçer ve yukan çıkar Rımbaud'yu Parıs'e donmek duşuncesın den va7geçırmcye çalışır Başaramavınca da odanın kapısını kılıtler Sırtuıı kapıya venp bır ıskemleye oturur Rımbaud karşı duvara yaslanmıs., ayakta "Gıtmek mı ıstı yorsun, al sana" dıyehaykırarak elındckı ta bancayı ateşler BınncıkurşunRunbaud'yu bıleğınden vurur ıkıneısı \ere saplanır Rımbaud Roche'dakı aılesının yanrna doner, Verlaıne Mons Cezaevı'ne atılır (1873) Sozsuz Romanslar'ın yayuiı Verla rne'ui hapıshanede yattığı yıla rastlar An eak, şurler, daha once yazıldığı ıçın hapıs hane yaşantısuıuı değıl, Rımbaud'yla bırlık te olduklan gunleruı urunudur "Hu?un dolu bır şevk bu/ Sevdalı yorgunluk bu " "Ey tedırgın sevı kuşkulu korkak Salla yıp genç ve yaslı saatlerı/ Bu garıban sev dayla olmelı mı/ Aşkın salrncağuıda salla 1 narak " Runbaud bır şunnde (3) şu dızeyı yazmış "Yağmur çısehyor kente " Verla ıne'ın uzgun yureğı çıseleyen yağmurla brr lıkteağlıyor " Kente yağan yağmurlar/Yu reğunde ağlıyor/ Bu nasü huzundur kı/ Ca nevuru dağhyorr"" Kırdalar Runbaud uzan mış, Verlauıe başını goğsune koymuş "Te rutaze goğsunde bırak başun gezuısuı ( ) Sen dınlenırken bıraz goğsunde uyuya yım " "Sen az uzaklaşıver/ Umut • suzluklar başlar " % Kıtabın onjuıal adı Sagesse Us luluk'un yanı su*a Bılgelık anlamına da gelen bır sozcuk Şurler 1874 1880 arasında yazılmış Mıs ' uk 16 Ocak 1875'te Pans'ten çıkar Cezaevı sıcılınde şunlar yazılı " Karak t USLULUK ten zayıf, ama ıslah olabılu" Kendını tumuyle Tann'ya verır Ehnsel şurleryazıyorartık "EyTan Paul Verlaıne In karısıMathiide Maute (solda) annesi Elisa Dehee (ortada) Verlaln In buyük aşkı teyze kızı Ellsa Moncomble Ilk kltabı zuhal Sllrlerinln' giderinl karsılamışo. 725 SAYFA 5