Katalog

0 K U R L A R A yıl süre ile ressamlartmızın yapıtlanna yer vereceğimizi geçen haftaki sayımızda belirtmistik. Bazı noktalan açık bırakmışız. Şöyle ki; bu tasarıda amaçlananın, uzun zamandır koptuğunu düşündüğümüz, geçmiste var olan sanatçıedebiyatçı arastndaki bağı yeniden kurmak ve ayrıca okurla sanatçı arasındaki bapn daha da güçlendirnmesini sağlamak olduğunu belirtmek istiyoruz. Cumhuriyet KÎTAP'ın kapağında resimlerini yayımlamayı düsündüğümüz sanatçılanmızdan resimlerinin orijinaliniya da diasını alıp kullanabiliriz. Sanatçılanmız bu konuda bize gerekli izni verirlerse çok mutlu olacağız. Kesim verecek sanatçtlartmıztn resimlerini bir yıl süreyle Cumhuriyet gazetesinde muhafaza edeceğiz, resimlerinin kullanımı için dia veren sanatçılarımızdan ise bir ricamız olacak: Diasını kullandığımız resimlerini bu bir yıllık süre içinde satarlarsa, 2005 ytlı başında açacağımız 'Cumhuriyet Kitap Kapakları Sergisi'nde bu resimlerinin sergilenmesine yardımcı olmaları. Sergimizden sonra ise sanatçılar ve koleksiyonerler resimlerini geri alabilirler. Katkıda bulunacak sanatçılartmıza bir kez daha teşekkür ediyoruz. Bolkitaplı günler... TURHAN GÜNAY Mario Vargas Uosanın 'Teke şenliği" iki zaman diliminde geçiyor. Birincisi 1961 yılında Trujillo'nun suikastına doğru giden günleri, ikinci zaman diliminde de olayların üzerinden otuz beş yıl geçtikten sonra geride kalan acılaranlatılmış. yüzyıl çok fazla diktatör gördü. Latin Amerika ve • Afrika ülkelerinden sık sık darbe haberleri yer alırdı gazetelerde, fotoğraflar ise birbirîerine benzerdi; kanlı rejimler, nefeslerini sanki halklannın soluklannı emerek besleniyordu. Mario Vargas Llosa, "Teke Şenliği" adlı yeni yayımlanan romanında Dominik Cumhuriyeti'ni otuz yıl acımasızca yöneten Teke lakaplı Trujillo'nun iktidannı anlatıyor. Her zamanki eşsiz üslubuyla Llosa bu sefer Amerika desteğiyle iktidarda kalan Trujillo'yu tamamen tarihi belgeler ışığında kaleme almış. ABD'nin gözetimi altında yapılan seçimler ekonomide düşüşün önüne geçemediğinde, halk ayaklanması yeni bir kriz döneminin başlamasına neden olmuş. Güç dengesini elinde tutan ordunun başında bulunan Rafael Tnıjillo, bir süre olayların tırmanmasına izin verdikten sonra yönetime 1930 yılında cl koymuş. Mudak ve acımasız bir diktatörlük uygulayan Trujillo, ülke yaşamının her alanında sıkı bir denetim uygulamış. Ekonomik gelişmeyi hızlandırmakla birlıkte, tanmdan endüstriye tüm sektörleri kendi ailesinin elinde toplamış. 1961 yılına dek de iktidannı, kendi kurduğu gizli servis ajanlarını halkın arasına sızdırarak, yönetim karşıtı her filizlenmeyi takip ederek ve yok ederek elinde tutmayı başarmış. Buraya kadar anlatılanlar çok tanıdık diktatör portresi çiziyor. Trujillo ve oğullarının seks düşkünlüğü, düşmanlannı yok etmekte kullandığı kana susamışlık ise onu diğer diktatörlerden ayıran yönü. Ashnda acımasız birinın eline sınırsız güç verildiğinde olanlar, tanhin sık gördüğü bir tablo, Caligula'dan Hitler'e her diktatör kendi sapıkça zevklerini halkları üzerinde kullanmışlar, Trujillo bu açıdan baluldığında çok değişik değil. Llosa uzak sayılacak bir coğrafya üzerinde yaşanan bu zaman dilimini insanoğlunun en acımasız yüzünü göstermek için kullanmış. "Teke Şenliği" ikı zaman diliminde geçiyor. Birincisi 1961 yılında Trujillo'nun suikastına doğru giden günleri, ikinci zaman diliminde de olayların üzerinden otuz beş yıl geçtikten sonra geride kalan acılar anlatılmış. ÜC BAKIS AÇISI Büyük Antiller'in Küba'dan sonra en büyük ülkesı olan Dominik Cumhuriyeti'nin tarihini üç farklı bakış açısından dile geSAYI 725 Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Kanlı diktatörler Mario Vargas Llosa TEKE ŞENLİÛİ Romanda yer alan üçüncü bakış açısı da Trujillo'yu öldürmek üzere plan yapan dört ac fından aktarılıyor. Bu dört adamın her biri bir dönem diktatöre yakın c şiler ama hepsinin kin b< rini sağlayacak acılar onlan bu eyleme yöneltiyor. Kısacası roman gü< kötü yüzünü anlatıyor. HEM TANIDIK HEM YABANCI Bu romanı okuduktan sonra Dominik Cumhur yeti tarihini ne kadar az bildiğimi fark ettkn. Komşusundaki Haiti ve Küba ile ilgili bilgiler belki hep öne çıktığı için onların gölgesinde kalan bir ülke Dominik Cumhuriyeti. Florida sahiline yakın olmasıyla Amerika'nın Küba'dan sonra komünizm tehlikesini yaşatmamak için çaba harcadığı bir yer. Mario Vargas Llosa, her zamanki akıcı diliyle bir masal gibi anlatmış gerçekleri. Bütün bir ülkenın trajedisini de on dört yaşında küçük bir kızın acısı şekline sokarak, tarihsel bilgileri belgesellikten kurtarmış. Romanın birinci bölümünde çocukluğunu öğrenerek başladığımız Urania'nın öyküsü, roman boyunca günümüze dek uzanarak olayların ardında sıradan insanların nasıl etkilendiklerini görmemizi sağlamış. Romanın son bölümünde de roman başından beri tahmin etti tirmiş Llosa. Romanda ilk tanıdığımız kişi Urania Cabral adlı, Dominik kökenli New Yorklu avukat. Trujillo'nun öldürülmesinden otuz beş yü sonra ilk kez ayak bastığı vatanında kendini yabancı hisseden kırk dokuz yaşındaki bu kadın aynı zamanda 1961 'den beri görmediği babasıyla da karşılaşıyor. Artık sakat ve dilsiz olan yaşlı babası Augustin Cabral, Trujillo'nun senatörü ve bakanı olarak görev yapmış, diktatörün sadık bir hizmetkân. Roman bizi ikinci olarak Trujillo'nun kendisiyle tanıştırıyor Paranoyak ve megaloman diktatör, emrinde çahşanlann sadakatinı ağır bedeller ödeycrek kazanmalarını sağlıyor. Kendisinin Tanrı tarafından seçilmiş olduğunu ve ülkesinin iyiliği için eline kana buladığını sık sık söyleyen biri Trujillo. Etrafına topladığı yağcı takımını da kendine bağlamak için akla gelmeyecek taktikler kullanıyor. Llosa diktatörü ayrıca seks düşkünü yanıyla tanıtıyor bıze. Imtiyaz Sahibl: Cağ Pazarlama Gazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AS'yl temsilen Cumhuriyet Vakfı adına llhan Seiçuk Genel Yayın Yönetmenl: Ibrahlm YıldızoYayın Yönetmeni : Turhan Cünay Sorumlu Müdür Mehmet Sucu Cörsel Yönetmen: Dllek Akıskalı Baskı. Merkez Gazete Dergi Basım Yayıncılık San. ve Tic. A.ş. Barbaros Bul. NO:125 BEŞİKTAS oldareMerkezi Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34 334 Istanbul, Tel:(212l512 05 050Merkez Reklam Genel Müdür Yardımcısi: Tülay Mutlu Dölen o Reklam Crup Koordinatörü: Funda Turan Müşteri Temsilclsl: işıltan Kökdemir KİTAP yarak tarihsel mesafeyi tamamen ortadan kaldırmış. Bu tür belgesel dokümanlara dayanan romanlar bazen kuru bir anlatıma hapsederler kendini. Aşırı gerçekçi ton (burada tam anlamıyla gerçekçi çünkü gerçek olaylara dayanıyor roman) romandan beklediğimiz, hayal gücünü besleme görevini tam yerine getirmez. Llosa konuya küçük bir kızın gözünden yaklaşarak bu katılıktan sıyırmış romanı. Romanın özellikle ustaca yazılmış son bölümü, en küçük karakterleri bile ruhlarının dennlikleriyle tanıtmayı başarmış. Örneğin ailesiyle tüm bağları koparan Urania'nın romanın sonunda yeni tanıdığı yeğenine mektup yazacağını hem de her ay söylemesi, birçok şeyin değiştiğinin de göstergesı. Aynca kendi çektiği acıları başka bir genç kızın çekmemesi için bir çaba olarak da görülebilır bu bağlantı kutma hamlesi. Mario Vargas Llosa benim en sevdiğim Latin Amerikalı yazarlardan biridir. Kendisi de Peru'da başkanlık seçimlerine katılmış (ama kazanamamıştı) ve bir dönem polıtık kariyer uğruna edebiyattaki üretkenliğini yavaşlatmış biriydi Yoksul ülkelerde dönen siyasi kavgaları ve dolapları yakından tanıdığını sanıyorum. Bu romanında iki dünyasını birleştiriyor sanki. "Teke Şenliği" Türkçeye de iyi çevrilmiş. Llosa'nın akıcılığını korumuş çevirmen. Fakat bazı yerlerde Ingilizce sozcüklerin kullanılması bana gereksiz göründü, örneğin Katolik rahibelere "sister" denmesini yadırgadım, Türkçeye girmiş "sör" kelimesi daha uygun olmaz mıydı? Bir başka nokta da, dipnotların yazar mı yoksa çevırmen mi tarafından yazılmış olduklarının pek açık olmaması. • www.yazinsanati.com Teke Şenliği/ Mario Vargas Llosa/ Çev. Peral Bayaz Charum/ Can Yayınlan/2003 SAYFA 3 I C U M H U R İ Y E T K İ T A P Marlo Vargas Llosa. Peru'da başkaniık seçlmlerlne katılmı$ ve bir dönem politlk karlyer uğruna edebiyattakl uretkenllğlnl yava$latmıştı.