Katalog

Ahmet Cevizci editörlüğünde bir Felsefe Ansiklopedisi' Hedef: Demokrasi kültürü G CemalŞENER B ugünlerde düşünce dünyamız için oldukça büyük bir önem önem taşıdığına inandığım Felsefe Ansiklopedisi'nin ilk cildi yayımlandı. Önsözüne bakılırsa 15 ciltten ve yaklaşık 12.000 sayfadan oluşacak bu ansiklopedi, ülkemizde felsefe kültürünün gelişimine ve yerleşmesine önemli katkılar yapacağa benziyor. Batı'da Aydınlanma'nın meşhur ansiklopedisinden sonra felsefenin gelişimi ve yaygınlaşması için büyük bir önem kazanan bu tür bir ansiklopedinin nitelikli örneklerine Almancada, Ingilizcede ve Fransızcada rastlamak mümkün. Ingilizcede yayımlanan Felsefe Ansiklopedisi 1967 tarihli ve sekiz ciltten oluşuyor. Fransızların felsefe terimlerini olduğu kadar, Batılı ve Batılı olmayan filozofları da kapsayan Felsefe Ansiklopedisi ise 6 yıl önce yayımlandı. tçcrik ve yöntem itibarıyla bu ikisinin bir sentezi gibi duran, ama her halükârda ikisinden de daha kapsamlı olacağı izlenimini uyan dıran bizdeki bu yeni ansiklopedi projesinin sahibi ve cditörü Ahmet Cevizci'yle ansiklopedinin ilk cildi üzerinekonuştuk: Atistoteeles'le Platon'un farklı felsefe anlayışlan... Arlstoteies Etlk kitabıyla yeryüzunü . Platon ise Kozmoioji kitabıyla gözyuzunü i$aret ediyor le tek yazarlı eserlerdi. Oysa, editörlüğünü yaptığım Felsefe Ansiklopedisi, hemen tamamen kolcktif bir çalışma, tüm maddeleri olanaklı olduğu ölçüde uzmanları veya ilgili konu üzerinde çalışanlar tarafından yazılan bir eser olarak planlanmıştır. KOLEKTİF ÇALJŞMA Bu özelliğin esere, ilk cildi çıkarabilmek Ahmet Bcy, tebrık ederim; sadece aka için acele ettiğim ve dolayısıyla gereğinden fazla madde yazmak zorunda kaldığım demık dünyamn değil, fakat belkı Türk toplumunun dafelsefeyle olart tlışkisine iv dikkate alınırsa herhalde en az yansıdığı me kazandtracağına inandığım hayli nite birinci ciltte, yüzden fazla yazar bulunlıklı bir eser hazırlamtşsınız. Böyle bir an maktadır. Yaklaşık iki yıldan beri sadece eserde yer alacak maddeleri belirlemeye, stklopedı, bızdc galıba ilk oluyor. madde bağlantısı yapmaya, doktora tezle Hayır, ilk değil. Daha önce yayımlanrini ve makaleler bibliyografyasını tarayamış başka ansiklopedilerimiz de oldu. Yarak maddelerin uzmanlannı tespit etmekın zamanlardan örneğin Cemil Sena'nın ye çalışıyorum. dört ciltlik FUozoflar Ansiklopedisi, OrIkincisi, bundan önceki Felsefe Ansikhan Hançerlioğlu'nun yedi ciltlik Felsefe lopedisi denemeleri, felsefeden sadece Ansiklopedisi, hcmen akla gelenler. Bebelli bir dünya görüşü ya da ideolojiyi annim editörlüğünü yaptığım Felsefe Ansiklayıp felsefenin, felsefi düşünüş ya da tavlopedisi'nin, buna rağmen, bazı bakımrın kendisini yansıtmak ve yaygınlaştırlardan ilk olduğu söylenebilir. Bir kere bu mak yerine, mutlak doğruluğundan emin değerli eserler her şeyden önce bütünüyAHMET CEVİZCİ'NİN BJYOGRAFISI Ahmet Cevizci 1959 •tVBursa doğvımlu. 11kokul, ortaokul ve liseyi Bursa'da okuduktan sonra, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Felsefe Bölümü'ne girdi. Felsefe lisansını 1982 yılında alan Cevizci, yüksek lisans tezinde Sokrates düşüncesini, Platon'un Sokratik diyaloglan yoluyla inceledi. Doktora çakşmalan sırasında Fransız hükümetinden kazandığı bir bursla, 198991 yüları arasında SAYFA 10 Paris'te, Sorbonne Üniversitesi'nde doktora düzeyinde araştırmalar yaptı. 1991 yılında "Platon'un Bilgi Kuramı" adlı teziyle doktora derecesini aldı. 1996 yılında doçent, 2002 yılında da profesör oldu. Evli ve iki erkek çocuk babasıdır. Ilkçağ Felsefesi Tarihi [Asa Yayınlan, 3. baskı, 2001], Ortaçağ Felsefesi Tarihi [Asa Yayınlan, 2001,2. baskı], Onyedinci Yüzyıl Felsefesi Tarihi [Asa Yayınları, 2000], Ay dınlanma Felsefesi [Ezgi Yayınları, 2002], Etiğe Giriş [Paradigma Yayınlan, 2002], Paradigma Felsefe Sözlüğü [Paradigma Yayınlan, 5. basb, 2002], Felsefe Terimleri Sözlüğü [Paradigma Yayınlan, 2. baskı, 2003] adlı kitaplann yazan, Platon'un Idealar Kuramı Üzerine Araştırmalar [Gündoğan Yayınlan, 1989], Metafiziğe Giriş [Paradigma Yayınlan, 2001] adb eserlerin de editörüdür. Çok sayıda çevirisi bulunmaktadîr. • sini yok saymak veya aşmak değil, elbette. Felsefesiz olunamayacağını, insanın olduğu her yerde şu ya da bu düzeyde felsefe olacağını ve dolayısıyla, ülkemizde de felsefe olduğunu, bunun geliştirilmeye, güçlendirilmeye ve yaygınlaştırılmaya muhtaç bulunduğunu, artık nakil düzeyini aşması gerektiğini göstermek. Öyleyse, tam yert gelmışken sorayım, Ansiklopedi'de Islam felsefesi ve Türk düsüncesi de yer alıyor değil mı? Evet, evet. Islam felsefesine kesinlikle yer veriliyor. Zaten bu felsefenin gerek ilk teolojik felsefe dönemi ve sonra da Yunan tarzı veya Meşşai felsefe geleneğiyle, gerekse de siyasal bilgelik edebiyatı geleneEtik Yayınları, Prof. Dr. ği ve tasavvufi felsefe geleneğiyle dünya felsefesine, esas ve on Ahmet Cevizci üçüncü yüzyülaritibarıyla sekizincikatkıyı arasında yaptığı editörlüğünde, 80 kişilik yadsımak mümkün değil. Dolayısıyla, Islam felsefesine hem farklı gelenekleri, hem yazı kadrosuyla temel problemleri ve kavramlan ve hem hazırladığı 'Felsefe de filozoflarıyla yer veriyorum. Türk düşüncesine gelince... Burada, ciddi sıkınAnsiklopedisi'nin ilk tılanm var. Bir kere Islamiyet öncesi Türk Osmanlı, özellikle de Tanzicildini yayımladı. düşüncesine,Türk düşüncesine ve Cummat dönemi Toplam 15 cilt ve 12.000 huriyet dönemi düşüncesine yer verileceği kesin. Bunu dediğim gibi, çok gerekli sayfadan oluşacak de görüyorum. Ama bunun nasıl ve hangi ölçütlere göre yapılacağı konusunda, ansiklopedi hakkında Türk felsefi düşüncesinin neliği hususunAhmet Cevizci ile da problemlerim, gerekli nesnelliği sağlakonuştuk. yamamak bakımından endişelerim var. Ok ciltte sadece danışma düzeyinde kalmış editoryal işbirliğini, bir editoryal komite oluşturmak suretiyle kurumsallaştırarak olunan o dünya görüşünü empoze etmebu güçlüğü de aşabileceğimi sanıyorum. ye çalıştılar. Dar bir pozitivizm veya çok Bu söylediklerınızden barekellc, Ankaba bir biçimde sunulan bir Marksizm, siklopedinin ilk amaanın felsefeyı. fehefefelsefenin kendisine eşitlenemez. Ben bu nin temel terimlerini ve akımlarını, felseeşitlemeyi hiç doğru bulmuyorum, hatta fidüşünüsün temel ö&elerınt tanıtmak, hatfelsefi olmayan, felsefenin özüne aykırı, ta onun düsun dünyamıza yerleimesine felsefeye gerçekten zarar veren çok dogkatkı yapmak, ıkıncı amaanın da dünyamatik bir tavır olarak değerlendiriyorum. nın farklı felsefelerini, Batı felsefesini Benim hazırlanmasına öncülük ettiğim temelalarak tanıtmak olduğu sonucunu çıansiklopedi, bundan dolayı önce felsefekartıyorum. Türk düşüncesinin ızının sünin kendisini vermeyi, felsefenin kendisirülmesi de bu ıkıncı amacın bir all amacı ni gerçekten felsefi olan bir tavırla ele alolarak gündeme gelip asli bir önem kazamayı amaçlıyor. Belli felsefeleri, akımlan, nıyor. hatta disiplinleri öne çıkarmak yerine, • Aynen öyle. Felsefenin neresinde ve ne tüm felsefeleri veriyor, başta bilim, din ve kadar olduğumuz, şu anda Türk üniversanat olmak üzere, insanı ilgilendiren tüm sitelerinde fiilen var olan 22 felsefe bölüdisiplinleri felsefi bir bakışla ele alıyor. münde tam olarak ne yaptığımız, bu ülkede yaratıcı ve özgün bir düşünce geleneği BAT) FELSEFESİ tesis edip edemeyeceğimiz sorulanna ger Ama yıne de bütün terim, gelenek ve çekçi cevaplar bulmaya çalışmak, bu andüsünürleriyle Batı felsefesi merkezde, öysiklopedinin en temel amaçlarından biri. le değil mı? Evet, Batı felsefesi merkezde. Fakat KAPSAMU BİR ANSİKLOPEDİ bu sadece ansiklopedide değil, gerçekte Felsefe Ansiklopedisi'nin koleklıf bir de böyle. Batı felsefesi, iki bin beş yüzyılürün olarak tasarlanmasının bir nedenı de dan beri dünyanın en önemli, en etkili, en galiba bu? harekete geçirici entelektüel gücü olmuş. Evet. Başka türlüsü, böylesine geniş Dolayısıyla, Batı felsefesini tüm çağları, kapsamlı bir ansiklopedide mümkün deakımlan, farklı gelenekleri ve filozoflarıyğildi zaten, ama bunu da, içtenlikle söylela vermek kaçınılmaz bir şey. Fakat bundan önce, felsefi düşünüşü mümkün kılan, ortaya çıkaran kavramsal araçları, bütün gelişimleri ve farklı uğraklardaki yeni anlamlarıyla vermeyi amaçlıyorum. Evrensel olan ve olması eereken felsefenin kendisi, belli bir felsefeden ya da felsefe geleneğinden ziyade. Sonra, Batı felsefesini bir bütün olarak ortaya koymakla sınırlı kalmayıp onu mümkün olduğunca sorgulamaya, tartışmaya açmaya da çalışıyorum. Batı felsefesinin sürekliliğini temin eden koşullan gözler önüne sererken onu her daim yenüeyen ve güçlendiren karşıtlıkları ortaya çıkarmayı çok önemsiyorum. Söz gelimi, modern ve çağdaş felsefe açısından Anglosakson veya analitik felsefe geleneğiyle AlmanFransız veya Kıta Avrupası felsefesi geleneğini birlikte veriyoruz. Hatta öyle oluyor ki aynı maddeyi söz konusu farklı felsefe yapma tarzlarını benimsemiş insanlar eliyle ayn ayn yazabilmekteyiz. Bundan da öte, dünyanın Batı felsefesi dışındaki felsefelerini, sözgelimi bir Afrika felsefesini, bir Hint felsefesini, bir Çin felsefesini, varsa eğer hem evrensel ve hem de lokal unsurlarıyla tanıtmayı amaçlıyoBüyük Iskender'e COlge etme baska Ihsan ruz. Bundan maksadımız da Batı felsefeIstemem' dlyen Dlogenes... C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 725