Katalog

B UL M A C A Once aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgüerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı saydı karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru, Akgün Akova'nın, "Güzel Atlar Ülkesi" adlı kitabının ilk bölümünün konusu olan hayvanın adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı bölümden bir alıntı ortaya çıkacaktır. İJİERMUMCUOâJl 9" Tf Platon $aire karşı (1) "Plalon insan yaşamtnt gârünüş dünyasından gerçeklik dünyastna yapılan bir yolculuk olarak görür. Doyum arayan zekâ, duyu deneyimlerinin ve davranış eleçtirel oltnayan kabulünden yola cıkarak, daha karmaşık ve ahlaksal olarak daha çok aydınlanmış bir anlayışa doğru yönelir." Iris Murdoch "Ateş ve Güneş: Platon Sanatçıları Niçin Dışladı? Çev.: Serdar Rifal Ktrkoğlu, Ayrıntı Yayınlart, 1992. F. "... Hatun" (ömrü hep Amasya'da geçen, XV. yüzyıl divan şairi). G ençliğini Kate Winslet'nin, yaşlılığını da oyuncu Tudi Dencnin oynadığı "Iris" adlı film, îngiliz yazar Iris Murdoch'un yaşamını dile getiren çok giizel bir filmdi. Iris Murdoch, hem düşünür hem de yazar olarak isim yapmış ender kişilerden biridir. Roman yazarlığı ile filozofluğu birleştirdiği, hatta içiçe geçtiği için de doğaf olarak Platon'un sanat kuramını en iyi işleyecek yazarların başında gelir. "Ateş ve Güneş" adlı yapıtının temelinde sanat üzerine verdıği konuşmalar ve ders notları yatar. Bu kitapta Platon'un sanata karşı almış olduğu olumsuz tavrı incelerken, "sanat" ve "sanatçı" kavramlarını sadece ilkçağda değil, Rant, Kiekegaard ve Wittgenstein gibi filozofların görüşleri ışığında değerlendirir. Platon'un sanatçıyı dışlaması yüzyıllardır onun felsefesinde en tartışuan konuların başında gelir. Neden dışladığı konusunu da çok sayıda sanatçı ve düşünür ele almıştır. Murdoch kadar derinlemesine ve ner açıdan bakarak Platon'un estetik kuramına yaklaşanların sayısı fazla değildir, Platon'u sanatı anlamamakla suçlayanlardan, ilkçağda "sanat" kavramının farklılığını ele alıp büyük düşünüre hak verenlere kadar çok rarklı görüşler içerir Platon tartışmaları. "Ateş ve Güneş" ağır bir felsefe konusunu ele almasına rağmen, konuya ilei duyan her okurun antayacağı dille yazılmıştır. Murdoch'un öğretmen tavrı ile sanki bir çocuğa anlatır gibi konuyu berraklaştırması, yazarın ustalığını gösterir. Murdoch konuya doğrudan, Platon'un şairleri kent dışına sürme isteği ile başlar. "Devlet"in 398a paragrafında §airler için şöyle der büyük düşünür: "Oyleyse, her kılığa girmesini, her şeyi ustaca taklit etmesini bilen bir adam, bizim topluma gelip de şiirlerini halkın önünde söylemek isterse, bu kutsal, bu eşsiz, bu tadına doyulmaz şairin önünde saygıyla eğilir, deriz ki: Bizim ülkemizde senin cinsinden insanlar yok, olması da yasak. Böylece başına kokular sürer, çelenkler takar, onu başka bir ülkeye yollarız. Bize daha ağır başlı bir şair gerek, deriz. O kadar hoş olmasın, zarar yok, ama işe yarar masallar söylesin, yalnız iyi adamın taklitçisi olsun, onun davranışlarını anlatsın, askerlerimizin eğitiminde uygulanan kanunlara uygun sözleri." Platon şairleri neden dışladı sorusunu ele alırken ilk başta bakılacak nokta ilkçağda "sanatçı" ile neyin kast edildiği olmalıdır. Sanatçızanaatkâr ayırımı Batı sanatında ancak ortaçağdan sonra yapılageldiği için, Platon için bir ayakkabı ustası ile neykeltıraş aynı değerlendir 8 54 66 22 21 G. Üniversite öğretim üyelerinin giydikleri cüppe. 41 30 13 71 29 Tanımlar ve sözcükleriniz: ıris Murdoch, hem düşünür hem de yazar olarak Islm yapmış ender klşlierden biridir. H, Ustası Schönberg gibi tonal işlevleri bir yana bırakan, Avusturyalı ünlü besteci. A."... Silahşör" (başrolünde Lee Marvin'in oynadığı ünlü film). 65 6 9 67 40 Yazarın ustahğı melerle ölçülen iki ustadır. Bir ustanın yaptığı ayakkabı ne denli rahat, dayanıklı ve" ayakkabı" olma özelliklerini en saf biçimde taşıyorsa, o denli başarılıdır. Aynı şekilde bir heykeltıraşın yapıtı ne denli kopya ettiği objeye benziyorsa o denli iyi bir eser sayılır. Buna göre tüm sanatlar Platon'a göre, gerçekliği taklit eden objeler üretmenin ötesinde bir amaç taşımazlar. Bir objenin salt sanatsal kaygıyla yaratümış olma fikri ilkçağ düşünürleri için çok uzaktır, yaratılan her obje "yararlılık" ölçütüyle değerlendirilebilir ancak. Bir sanat objesinin de "yararlılık" ölçütü, ya eğlendirici olmasından ya da eğitici olmasmdan kaynaklanır. Eğer sadece eğlendirici olması amaçlanarak yaratıldığıysa bunun, Platon'un siyasetçi, ahlakçı ve eğitmen yönü ile çelişmesi çok doğal görünür. Ote yandan eğer bir sanat objesi eğitmek amacını taşıyorsa, işte o zaman tehlikeli bile olabiiir, çünkü sanatçılar ellerindeki bilgiyi filozoflardan ve bilim adamlarından çok daha inandırıcı kılmak onlar için zor değildir, hele hele usta bir sanatçıdan söz ediliyorsa, yaratıcılıkları sayesinde en olmadık gerçekdışı konuları bile cazip hale getirebifirler. Cahil halkın, Platon'un istediği gibi erdem yolunda gitmesine büyük bir engel oluşturabilirler. Platon elbette kundura yapımcısından da ahlaklı olmasını bekliyordu, fakat sanatçının ahlaklı olması, devletin değerlerini yüceltmesi açısından çok önemliydi. Platon'un bu görüşünaen yola çıkarak şu çıkarımdabulunabiliriz: Platon sanatçıyı sanatın güçünden korktuğu için dışlamak ister. Özgür düşünceyi temsil eden sanat birçok rejim tarafından da aynı nedenle denetim altında tutulmaya çalışılmış, hâlâ da dünyanın birçok yerinde sansür uygulanmaktadır. Ilkçağdan bu yana değişen fazla bir şey yoktur sanki. • www.yazinsanati.cjb.net 58 36 15 44 24 59 7 35 1 69 28 51 B. "Unutuyoruz yeryüzünü ben yüzümü; kırılıyor dümen/ Boyuneğiyor; geçmiş ve gelecek/ Bilim dağlara çeküiyor; kanıyor/ Artık şenlik sevişmek için" Turgay Kantürk'ün "Öteki Sahne" adlı son şiir kitabından. I. Dede, ata (yalnız ünsüz harflerini yazacaksınız). 11 61 26 J. Yüksek bir makama sunulan mektup ya da dilekçe. 25 45 48 19 53 76 55 50 34 49 31 77 20 64 52 56 10 3 14 43 75 18 33 57 63 C. Yaşamın ilk yıllarından başlayarak yaşlı adam görünümü alan nadir cücelik biçimi. 5 37 23 68 73 70 28 39 650. sayımn çözümü A. Burgu, B. İyi Bir, C. Reh, D. Öğrenci, E. Mazi, F. Ûnsal Oskay, G. Ridge, H. Yargı, I. Edebi, J. Titanic Battı, K. Muhibbi, L. Ebced, M. Zıddı. Şiir: "Babamın ters yüz ceketi gibiydi hayat Acısı bol bir ağıt gibi dururdu bedenimdeHicri îzgören" ' ** D. îzmir'in Menemen ilçesinde, Buruncuk mevkisinde olan, antik kent kalıntısı. 74 4 32 62 38 16 E. Burkina Faso'nun başkenti. 46 12 47 60 17 2 72 42 CUMHURİYET KİTAP SAYI 652 J SAYF+ 23