Katalog

gusu bırıcıktır Gıın Ağaımasabu bırıuk olan kurgu bıçımını, bır çırpıda sonsu/ bıı donguye çevırıyoı Bu sonsu/ dongu nıın en onemlı aktoru olan Celal loman bovunca şıı amansı/soı ııyu soruyor "Na ? sıl bır ınsan olarak okceğım " (s 28) Bu sorunun yanıtını aıamak roman bo yuncaCelal'ı hcp geçmışe goturuyor Ge ce uzun ve kaı anlık saaı leıe doğı u ılerler ken bır karanlık haluı veohabeııngo runtıısııvle geçmıse ıızanan C elal kendı sıyle bıılıkte kentlı kuşağının da resmını çızmeye başlıyoı ( cl ıl m ruhu gecenın karanlığında bırsavaş mıydanındadıı ar tık ' Itkvızyondakı haluı, bır cezac\ ınde suıdurulmekte olan opuasyonla ılgılıy dı kcpçenın venı bıı lı ımleyapnı ık tı/e ıe\ ıklaştığıyu de ( LI ıl'ın mahkumıyc tıııı çckmek u/uc sı\ıl cezaevındcn sevk cdıliMiıden yuksck m ıhkemenın şaıtlı tahlnc k.ıuuvl ısubısi bırakılmasınaka d ıı sckı/ yılını gcç.ıulı^ı o hapısh.mcde, aıalıksı/ altı yıl boyunca hcmen heı ıan /asında yatmış olduğu koğuşıın du\ .ırla ıı 1 ' (s 3 4) Gcce ağır ağn çokmektedıı ()lıım oıuçlaıınısurdıucn tııtııklu vehııkumlu lere vonelık olaı ak vapıl ın bıronu asyon dur bu Gerçck bıı acının so/leıle ıfade edıleeekhıçbırtarah vc hıçbıranl ımı vok tuı Bunu bılen Celal o gcce tekvızvon dakı goruntulerı ızlcıken aklına geltn şu duşuncenınağırlığıaltındadır " evlem cılerın yaşadıklarmı aklına getırınce, ken dı duşuncelerının oıada vaşananlar kar şısında hıçbır huknuınun olamayacağını duşundu' (s 9) Olum orucuna katıİan bır kadın da, sağlık goıevlılerınce ambu lanstan ındırılırken, 'Bızı dııı dııı yaktı lar Altı kadın arkadaş,ımızı olduıduler " (s 10)der rumbıınlaıı çaresızceızleven Celal, gecenın ıçınde gcçmışıyle geleceğı arasında kendı yaşam çızgısınde gezın meye başlar, çocukluk, AST'ın oynadığı Ana'da atılan bır sloganla değışen ılk gençlık yılları, devrımcı mucadelenın be şığı Sıyasal'dakı gunler, derken 12 Eylul ve Mamak ıle (, anakkale'dekı hapıshane surecı Celal gece boyunca kendı ıçındekı bo ğııcıı duyguyla savaşmaktan yorulduğun da, ya pencereden kaıanlığa bakıp anüa ruu doner ya da televızvonu kapatıp o an yaşadıkJarının ustesınden gelmeye çalışır Unııtmavı ıstemek bıle butun bır gece bo vu (>elal a azap veıecektır Gerçek, ınsa nı once kendı çıplak geıçeklığıyle autır çıınku Zaten ınsan bu dunyada yaşadıklarının ne kadaıının ustesınden gelenılır kı^ Bu noktadan sonıa, dunva artık ınsanın dı rımsel gucuyle çaresızlığın kıskacından kurtulamadığı, sıkicı ve uzucu bıı verdır Bunun ıçın Celal'ın ruh dunyası roman boyunca, "yuz"lerle ve yaşanan olaylar arasında sonsuz bır sarkaç gıbı sallanıp durur ve kendını, hem bugunku zaman da hem de geçmışı adına hayatının topla mının ne aıılama geldığını sorgıılamak tan başka bır şey yapama/ durumda bu lur Dun ve bugun arasındakı surecı en ıyı anlatan bolumlerdcn bıı ı olan doıduncu bolumde de ya/ar bırçok omre sığabıle cek bıı hayatı anlatıı bıze Şımdıkı /ama nın anlamlı bıçimde dun'e bağlanıs.mı ve yaşadığımız hayatın degerını gerçeğe çok uvgıın avııntüaıla o/enlı bır şekılde du zenler Roman tam da bu noktadan ıtıba ren, ıçerık olarak merkezı bır noktadan açılan ve açıldığı noktanın etrafında an lamlı ılkelere gore duzenlenmıs, son dere ce ıçten, seıınkanlı ve akılcı bır kurgııyla duzenlenmış Yazar romanın bıı yuınde, "Insanın kendı benlığıvle aıasına, hayatla olumden başka bır şeyın gıremeyeceğı bır geceydı," (s 88 89) dıyerek, aslında bıze mutlu lukların da mutsu/luklar gıbı hıçbır huk mu olamayacağını soyluyor Hayata neresınden bakarsak o kadar eksık kaldığımı SAYFA 18 /ı soyluvor Belkı de onu tamamlamanın tek volu uzuınden geçıp gıttıgımız hıkâ vclerın ıncelıklı yanlarını tekraı gorebıl mck ya ı^^ havat denen bıı taştan kavavı kıımadan.ınatmedenyontmak tşte va zarın başarısı da burada yatıyoı O, taş tan bır kayayı ıncıtmeden vontmaya gınş mış Romanda tarıf edılemeyecek aular var, ıdamlar ışkenceler, mutsu/luklar olum kr '80 kuşağına mensup bırı olaıak 78'lüerın hayatını resmcdcn boyle bır ro manı okıımak benım için bır<,ok açıdan (,ok /or, bır bakıma bovumıı dj a^ıvor Bıı vanıt verme, savunma ya da ıddıa et megıbı kavramların çok ottsındt bıı veı ıknkonuşuvor(,unkuvazjı Rom.ını ık • u " yapan en onemlı beckl" dc bı ıu ı. bu Kısacası Osman Akınhav bu lomanın tla va^adığı hayatın kıyniLtını bıkn \ t. bu kıvınetı değerlı kılan bıı soz"un peşıne duştuğtınu ve bu "soz'un lıavat kadaı kutsal okluğunu ıfade tlmcyc ^alı^ıyor Ve bunu başarıyor Havatımızda hıçbır zaman ka^amadı gımız sesler, albumlerde sararmış, ama ıçı mı/de hâlâ canlı duran ıenkler vardıı Hatırlarız Ve hatırlamakta het zaman bııruk bır tat olduğunu bılırı/ î^te bıı tat bızı' bız" yapan en onemlı maya'dıı Gıın Ağaımasa ışte tam da bu noktada bır yerde duruyor • Gun Ağarmasa / Ovnan Akınbay / Lvtu'st Yaymlart/ Utanbul2002 Emın özdemir denemelerden eleştırlye çocuk romanından sözluklere uzanan sarp bir yolun yorulmaz yolcusu ırlerınck uzaktan merhaba deronla ra Inccden ınceye bır esıntı sınmışgı bıdıı kımı dı/elerı ne Gıbıdır dıyo rum, bclkı de bır yanılsjmavla soy luvoıum bunu Belkı de yaşama ve ınsana aynı pence reden bakmanın yarattığı bır esıntıdır bıı Emın Ozdemır, kıtaplaıı sııtıvla oku mayı bılenlerden Duvdııgu ıırpertıyı okurunaduyuıabılmck iı^ın bıı tleneme cıgıbı yazmakla vclınmnoı !<n ozan gı bı nen/etmckıc ba^\ıııtı\oı ı^oğunluk la Kımı /aman bıı romıncı\ ı "acının sımyacısı" dıyor bıı o/ m ı ıcinın ka/ı bılımcısı' Bcnzetmcleık \(. ıınınevıpdı zcleıe ben/even cumkkı kıııııvor "Ya şanılan acilaıın topragınd.ı bunların va ^anmaması 1 , 1 hıncı \c oll\ı\ 1 (ji^eklen 11 1 dırmeye çalışarak vapıvoı bunu ozan " Emın Ozdemıı ın dencııu k 1 ınden bı rınde veı alan alıntıyı okunı ık Ozde mır'ınkılaMizlııgundaova/ ııınkuıııgız leııne tutulan ış,ığı gormck oktıru anla tılanyazaıın tırvakısı yapabılıı Orneğın daha once hıc, Salah Bırsel okumamışsa nız, şu satıılardan sonıa okunıa ısteğını zı yenemezsınız "Nıtelemc \e adlama, Salah Bırsel ın soz evrenının bclırleyıcı ozellıklerınden bırı Dencmek 11nın do kıısundakı goısellık oğcsı dc bu olay ve durumlan değışık yanlaııyla gormeve gostermeve çalışır Yazaılıgın baş koşu ıu sayar bunu 'Kadıfeyı bıçeceksınız ama o, neyın ne sı* Velvelenın kadıfesı mı, voksa çızgılı Cenova kadıfesı mı' Arpatanesı kadıfe, çozguden kadıfe, bukle kadıfe, lule ka dıfe mı' Çubuklu mu, desenlı mı, duz mu, havsı/ mı, ıkı, uç ya da dort tuvlu mu? Utıccht kadıfesı mı, yoksa cehen nemkutıiüumu'' Ibpunugeleneğıylebı leceksını/ kı ona gore makas şıkırdatası nız ' Adlama, nıteleme yonunden Salah Bırsel'le Ahmet Rasım arasında nasıl bır kan bağı kurulabılırse, sozcukleıı ıstıfle me, tumcedekı verıne oturtma yonun den de Ahmet Has,ım le aralannda oyle bırbağkurulabılır Ahmet Hasjim'ın so/ cuk seçımındekı matematıkscl tutumu, ussal yoğunluğıınun yanı sıra Salah Bır sel'de alaysamalı, daha doğrusu kaıayer gıselbırton dasınersozcukleıın, so/cuk obeklerının clokusuna ' bu kulustur yazarların, bu pıştov ve tufek meraklısı şaırlerın, çok yağış alan, çok yağış veren yazar, kurna başı yorgu nu genç yazarlar ,hava kaçırmayan man tık, dımağ ne/lesıne uğramış nıce dıya volo ve edebıyat kopuğıı, şıırle hoştoroş olmaya yanaşma, yapama çıtt dalmış soz cuklere dayanma, uvalıkonuş.ma, zıngır dek ve fıngırdek vaş,amın en uıfa vağlı vanı başkalarına baş çelengı edılen haK. sızlıklar onunde suspus oturmavı cıla sunluk sayma, ( ) suratının en sıncabı yerıne bır aparkııt otuıtma sevgı peklı ğı' gıbı Salah Bırsel dılın kendıne sun duğu olanaklarla yetınen bır vazar de Emın Ozdemır rurkçenın ozleştırıl mesı.gelıştırılmesı, zengınleştırılmesı savaşımında yaJnızca Furk Dıl Kıırumu ça lışmaları, oğretım uyelıklerı, ders kıtap ları yazmakla yetınen bır savaşçı değıl Denemelerden eleştırıye, çocuk roma nından sözluklere uzanan sarp bır volıın yorulmaz volcusu Dılın Ote Yakası da gunumuzun bez gın okurunu denemeye kolayca geçıre cek bır kopru bence • Dilin Ote Yakası Eleştirel Denemeler I Emın ÖzJemıı /Yapı Kıedı Yayınlart/299\ CUMHURİYET KİTAP SAYI 666 Dilin Öte Yakası SENNUR SEZER ıl ya da edebıyat konusunda uzun zamandır bır ^eyler oku mak zor gelıyor bana Anlamayı zoı laştıran terımier mı, anlatım mi'' Bır den okumak ıstemedığım kıtaplarda ne yın eksık olduğunu buluverdım "Ger (,ı aklıınızla okurıız ama, sanat zevkının verı ıkı kurek kemığının arasıdır Sırtı nızdakı bu urperme ınsanlığın ulaşabıl dıgı en yuksek hevecandır Sırtını/la okuvamıyorsanız hıc okumayın daha ıyı ' Vladımır Nabokov'un bu sozleıı Emın Ozdemır ın Dılın ü t e Yakası ad Iı kıtabının ılk yazısının gırışınde yeı alı yor Boyle başlayan bır denemeyı de so luksuz okııtuyor D Dılın Ote Yakası, vazarının tanımıyla ' eles,tıı ı tıırunun sorgulayıtı yonııyle de nemenın duşunen yonunu dokusunda bırlestırıp ortuşturen ele^tırel deneme ler'aen oluşuyor Bır yanıyla bılgılendı rıcı ve oğretıcı, genel gorunumde keyıf le okunacak denemeler de denılebılır bence ürneğın "ıyı bır kıtap <,ok oku nan mıdır, çok satan mıdır " ya da \ok satanlar ı,ok okunuılar mı" tartışmasma vanıt gıbı bır bolumle kar^ılaşmanız ola ğandır M I Adler, Bır Kıtap Nasıl Okunıır adlı vapıtında bu soru uzerınde dusju nurken ıvı bıı kitabı belırleyen ol^ıılerı bııkaç noktada topluvor Sozgelımı ıvı bır kıtap herkesın bırbırıne okuması amacıyla onerdığı ı,ok okıınan kıtaptır Bıı ol^ut ıster ıstemez Mark lwaın ın ba^vapıtlarla (klasıkler) ılgılı o unlu so /unu anımsatıyor Adını herkesın bıldı fiı, ama pek az kımsenın okııduğu kıtap lardır ba^yapıtlar Bır ığneleme, belırlı yapıtların dışına çıkmayan, ya da çıkamayanlar i(,ın bıı dokundurmadır Mark t'vvaın'ın sozu M J Adler de boyle anlıvor bunu Çok satmanın ^ok okumayla aynı anlama gelmeyeceğını vurguluyor, bunun ıyı bır kitabı behrlemede olçut olmayacagını soyluyor Çok satma geçlcı bır olgudıır çunku, yapıtın yayımlandığı yılı ya da er lyi kitabı beliplemek Gece, Yine Gece tesı vılı ı<,erır Oysa (,ok okunıuluk be lırlı bır zaman dılımıne o/gıı deöıldır Ürneğın ijiı son ıkı, u<, vuz yıl ı^ınde } lo meros'un llvada smı 25 bın kış,ı okumııs tuı Bıı oı nek ba^ta Don Ç)ui)ote olmak u/ere otekı başvapıtlara Jj aktarılabı lır " Sık karşılaştıfiımız, ozellıkle gen<,lerın sordugu "ne okuvalım, nasıl okuyalım soruları i(,ın de vanıtlar var denemeleı de Kımı alavsı kımı alavsılıkla dogıuyu bulduımaya vonelık yanıtlar Lmın Oz demır denemelerıne se<,tıgı alıntıları, ozellıkle gııleryuzlıı olanlardan seçmış gıbı gorunuyor Orneğın D H Lawren ce'ten aldıgı satırlar gıbı Bakın nasıl ve rıyor o orneöı 'ükuma çok vonlu bır edımdır Bır nakıma ıkı kapak arasında yapılan, kendıne ozgu kurallan, ılkelerı olan bır yolculuktur Hem de gu^ bır volculuk D H Lavvrence bır deneme sinde belırtır bunu 'Bır kıtabın en kotu vanı da kapaklarla ortulu olmasıdır Ka yalara, dıkılı ta!;lara yazarken valan soy lemek daha guçtu Gun ışığı pek kes kındı Ama ınsan maĞaralara, gızlı kovuklara, tapınaklara ı,ekıldı hemen, ken dı ortamını elıyle yaratabıleceğı, kendı kendıne yalanlar soyleyebıleteğı yerlere Kıtap da bır veraltı kovuğuduı, ıkı ka aklı Yalan sovlemek ı«,ın e^ı bulunmaz ır ver' Ister duş,ıınsel bovutlu olsıın ıs ter yazınsal, bu 'ıkı kapaklı yeraltı kovu ğu'nagırebılmegu^ bırıştır Okııııınkı mı bılgı ve becerılerle donanmış olma sını gerektınr Bunların başında da oku ma ya da kıtap sevgısı gelır Kışı boyle bır sevgıden yoksunskapakJaıı aralayıp say f aların arasına gıremez ' Ak kâğıt ustun dekıkara lekeler'ı anlamlandırmayı, ba sılı sozcuklerle boğuşabılmeyı goze ala maz Dahası sozcuklerın kabuğıınu kı rarak yazann soylemeye ^alıştığı yalanın aıt alanındakı ı^ıfiı bulup yakalamaya ça lışamaz Soylenılmış olanla yetınır zor olanı, se/dırılmek ıstenenı bulgulamaya yanaşmaz " Ku^kusuz Dılın Ote Yakası'nın en ke vıilı ve oğretıcı vazılaıı, Lmın Ozde mıt ın ıkı kıtap kapağı arasına gırıp, sozcuklerın kabuğunu kırarak yazarın sovlemeyc (,alıştığı yalanın art alanında kı ışığı bulup yakalamaya <talıs,tığı Soz cııkleıle Yaşamak başlıklı uçuncu bo lum Adnan Bınyazar'dan Latıfe Te kın'e, Hılmı Yavuz'dan Baijaran'a, Ke mal Ozer'den Talıp Apaydın'a pek (,ok ya/arın ırdelenmesı yer alıyor bu bolum dekı denemelerde Kemal Ozer'ın Şıır Hantası başlıklı denemeden yapacağı mız bır alıntı, onun bu denemelerdekı coşkusunu da ornekleyecektır "Kemal Ozer, bır kez daha yıneleye yım Kendıdenlığı olan bır ozandır Baş kalarının tzıne basmaktan, baskalarının soylemıne ozenmekten ozellıkle ka<,ınır Ancak ıkı buyuk adı bunun dışında tu tuyorum Brecht ve N \ Iıkmet Kımı şı Yazarın gfeleri C