Katalog

Tablo 3: Türkiye'de yıllara ve konularına göre yayımlanan kitap sayıları Kitap Konular Genel Felsefe, Ahlak Din, llahiyat Toplumsal Bilimler Dil Kuramsal Bilimler Uygulamalı Bilimler Güzel Sanatlar, Spor, Turizm Edebiyat Tarih, Coğrafya, Biyografya 1979 436 129 365 1442 1983 1207 100 555 1667 1309 229 1233 465 1987 572 128 424 2 012 199 192 1050 205 1069 531 Sayısı 1991 608 144 446 2 149 155 154 945 202 1 307 412 1994 374 155 319 1910 128 113 717 227 1 195 493 1998 4V> . N». VJ." ' 116 379 674 206 918 406 161 254 2 584 19. 121 808 319 2 0').S 1 10.» 8(ıı >!»\\ Cfe ; Kaynak: DÎE 2000; DÎE 1993 ; DÎE 1985. Tablo 4: Türkiye'de yıllara ve konularına göre yayımlanan dergi saytlan Dergi Konular Cîenel Felsefe, Ahlak Dın, llahiyat Toplumsal Bilimler Dil Kuramsal Bilimler Uygulamalı Bilimler Güzel Sanatlar, Spor, Turizm Edebiyat Tarih, Coğrafya, Biyografya 1979 948 9 27 806 10 164 123 63 19 1983 1 175 3 18 1987 l'603 6 21 725 7 23 • 232 125 85 29 S ayı sı 1991 1805 10 33 1 1319 *•*? m ** *n |*>w» Tablo 5: Türkiye'de 1998 yılında 1979 yılına göre lcitap ve dergi sayılarında artış/azaliflar '?£' , ? İ224 1291 11 33 912 9 W8 I "811 33 12 36 224 99 93 16 668 19 37 177 169 87 28 29 1 . 682 1 7 • 8 1 I 1 • • | zr ~§& 8 189 163 109 38 41 218 149 41 21 1 Kaynak: DlE 2000; DÎE 1993 DÎE 1985. iken, dergilerde felsefe, toplumsal bilimler, dil ve edebiyat konularında azalma olmuştur. Yayin artışının en fazla olduğıı alan kitaplarda Tarihcog'rafyabiyografya ve din, dergilerde ise genel konular ile kuramsal bilimlerdir. Kuramsal bilimlerde kitap sayısında azalma dergi sayısında ise artış söz konusudur. Dini konulu kitaplarda 1998yılında 1979yılına göre %136'hk artışa karşın, felsefe konusunda %22,2'lik bir azalma olmuştur. Dergi sayısında en büyük azalmanın (%34,9) edebiyatta oluşu, bu alan açısından son derece duşündürücüdur. Onu %22,2 azalma ile felsefe izlemektedir. Genel olarak, hem kitap hem de dergi sayısında 1998 yılında 1979 yılına göre bir artış olmuştur. Ancak, bu artış kitaplarda %85 iken dergilerde %13,2 oranındadır. Dolayıstyla, incelenen yıllar itibariyle kitap sayısındaki artış oranı dergilerden anlamlı düzeyde fazladır. Türkiye'de yayımlanan yıllık kitap sayısının yeterliligi/yetersizliği ya da azlıgVçokluöu konusunda bir değerlendirme yapabilmek ıçın eldeki verileri başka ülkelerin verileriyle karşilaştırmak ve rimli bir yöntem gibi görünmektedir. Biz, bu karşilaştırmayı, hedeflendiği en yüksek devlet organlarınca da resmi biçimde dillendirilen Avrupa Birlifii ülkeleri ile yapmanın daha anlamlı olacağım düşünduk. Büylece, Türkiye'nin, en azından eğltimkültür konusunun bir boyııtıı itibariyle Avrupa Birligi'ne ne kadar yakın/uzak olduğu hakkında ipucu elde edebilıriz. Avrupa Birligi (AB) ülkeleri içinde nüfusu Türkiye'den çok dıişıık olan beş ülkenin yıllık kitap sayısı daha az iken, diğer 10 ülkenin yayımladığı kitap sayısı oldukça fazladır. Nüfusu Türkiye'ye en yakın olan Fransa'da yılda 34 766, îtalya'da 35 236 ve Ingiltere'de de 107 263 kitap yayımlanmaktadır. Daha ilginci, nüfusu Tiirkiye'den az olan dokuz ülkenin yıllık kitap üretimi Türkiye'den fazladır. ürneğin; nüfusları yaklaşık beş milyon olan Danimarka ve Finlandiya'da yılüa yaklaşık 13 000, yine nüfusu Türkiye'nin yaklaşık dörtte biri olan Hollanda'da 34 067 (Türkiye'nin dört katı) kitap yayımlanmaktadır. Yayımlanan yılık kitap sayısında AB ortalamasının 26 960 olduğu dikkate alındıöında, bu rakam Türkiye'nin şu anki kitap üretim düzeyinin yaklaşık üç katı anlamına gelmektedir. Elbette, değerlendirmede daCUMHURİYET KİTAP SAYI 603 ha gerçekçi olan yaklaşım Türkiye'nin bu konuda nüfusu kendısine yakın ülkelerle karşılaştırılmasıdır ki, böyle bir durumda aradaki fark yaklaşık yedi katına çıkabilmektedir. Kuşkusuz, burada vurgulanması gereken bir nokta da, ülkelerin yıllık kitap üretiminin başlık sayısı kadar bu kitaplanndergilerin baskı sayılan/tirailarıdır. Türkiye'de kitap içiıı baslu ortalamasının 3 0005 000, Avrupa ülkeleri için 30 00050 000 oldugu, yine, gazete tirajları arasında da yakın düzeylerde farkların bulunduğu göz önüne alınırsa durumun Türkiye açısından olumsuzluğu daha anlaşılır olmaktadır. 8OIHIÇ Yapılan değerlendirmelere dayanarak, Türkiye'nin son 20 yılına ilişkin kitapdergi üretimi konusunda şu noktalann altı çizilebilir: * Yayın sayısı kitapta 5 0009 000, dergilerde 2 0002 500 aralığinda sıkışmıştır. * Yayın yaşamı yıllık üretim sayısı açısından istikrarsızdır. * Dergi yayıncılığı kitap yayıncdığına göre daha durgun görünmekredir. * Kuramsal bilimler kitapların, felsefe de dergilerin en az yayın yapıldığı alanlardır. * Türkiye'de, ilgili dönemde felsefeye göre dın konusunda anlamlı düzeyde daha çok kitap yayımlanmıştır. * Bu dönemde edebiyat ve felesefe J *&& Konular Genel Felsefe, Ahlak ,<„ , Din, îlahiyat Toplumsal Bilimler Dil Kuramsal Bilimler Uygulamalı Bilimler Guzel Sanatlar, Spor, Turizm Edebiyat Tarih, Coğrafya, Biyografya Toplam Artış/Azalış (19791998 Dönemi) Kitap % Dergi % 39,1 91,5 52,7 22,2 136,4 7,4 79,2 •15,4 20,0 1,6 68,1 24.2 19,9 18,5 54,8 21,1 128,5 34,9 172,2 10,5 85,0 13,2 Kaynak : DÎE 2000; DÎE 1993; DÎE 1985. dergisi okuyutusu azalmıştır. * Okumanın, bir ölçüde, dergilerden kitaplara kaydığı düşünülebilir. * Yıllık kitap sayısı açısından Türkiye, tek tek AB ulkelerinin ve genelde AB ortalamasının uzağındadır. Türkiye'nin bütün yönetim ve toplum kesimlcri ile ekonomiye saniyelerle odaklandığı bu dönemde "eğitim ve kültürün sırası mı" diyebileceklere, bugünkü durumun, zaten, büyük ölçüde, "bunu hep diyor" oluşumuzdan kaynaklandığını anımsatmak yerinde olacaktır. Kültürel yoksullug'un en önemli sonuçlarından birinin ekonomik yoksulluk olduğunu acaba ne zaman anlayacağız? Bu sorunun, öncelıkle, eğitim ve kültürü yönetenler/yönlendirenler açısından yanıtlanma zorunluluğu daha yüksek görünmektedir. • Kaynakça DlE (198$). Türkiye htatistik Yılltgt 1985. Ankara: DlE. DÎE (1993). Türkiye htatistik Ytllıgı 1993. Ankara: DlE DlE (1999). Sayılarla Türkiye ve Avrupa Birliği 19911996 Ankara • DlE DlE (2000). Türkiye htatistik Yıllığı 1999. Ankara: DlE. UNESCO (1999) Statistical Yearbook 1999. Paris: UNESCU. * Doç. Dr, Hacettepe Üniverşitesi Kütüphanecilik Bnlümü öğrettm IJyest Email: byilmazte'hacettepe.edu.tr Avrupa İHkelerl ve Türklyo Tablo 6: Avrupa Birlifti ülkeleri ve Türkiye'de yayımlanar yıllık kitap sayıları Ülkeler Belçika' Danimarka Fınlandıya I'ransa Almanya Yunanıstan îrlanda Italya Luksemburg Hollanda Portekiz lspanya îsveç Ingiltere Türkiye Avus.turvi) Nüfus 8 055 000 10 143 000 5 251000 5 117 000 58 256 000 81818 000 10 465 000 3 616 000 57 333 000 413 000 15 494 000 9 921000 39 242 000 8 838 000 58 694 000 61 536 000 Kitap Savısı 8 056 13 913 12 352 13 104 34 766 71515 4 225 1527 35 236 681 34 067 7 868 46 330 13 496 107 263 9 383 Kaynak: DÎE 2000 UNESCO 1999; DÎE 1999 SAYFA 13