Katalog

• ental Society (Amerikan Doğu Demeği) batı şubesinin başkanıydı. 1980'de Lund Üniversitesi'nden fahri doktor unvanı aldı. EmekJiliğinden sonra aktif bir şekilde araştırma, gezi, ders ve eğitim takvimine devam etti. Eşi Irene'nin (nee Ohnesong) bakımında geçirdiği uzun bir hastalık döneminden sonra 15 Ağustos 1989'da, evinde yaşamını yitirdi. Eberhard, birçok konuda şaşılacak kadar çok sayıda çalışma yayımlamıştır. 193178 yıllan arasındaki kaynakçası (Çin Tarihi ve diğer çalışmaların birçok baskısı ve/veva çevirisini içeren) 60 kitap, 185 makale, pek çok çeviri, not, özet ve Central Asiatic jurnal (Orta Asya Dergisi) için yapılan Türkçe kitap incelemelerinaen oluşan 630 başlığı içermektedir. Birçok makalesi, yeni vayımlanan denemeleriyle birlikte, topiu cserlerinin 6. cildinde Settlement and Social Change in Asia'dan (1967), Life and Tough o/OrdinaryChinese'z(f>) (1982)kadartekrar y f ) l yayımlanmıştır. Çin ve Türk folklorlan ve popüler kultürlerine; Çin'in coğrafi, etnik ve sosyal acıdan marjinaJ insanlarına olan ısrarlı ilgisi, yayınlarından anlaşıldığı gibi kariyerinin ilk yıllannda başlamıştır. 1930'lann ikinci yarısı ve 1940'lann başındaki makaleleri; Çin toplumunun kökenleri ve gelişimi, çeşitli etnik kompozisyonlan ve karmaşık sosyal yapılan ile ilgili teorik çalışmalarının ilk basamaklannı göstermektedir. Bu çalışma, 1942'de Kultur und Siedlung der Randtvolleer Chinas, 1943 'te iki cıîdik Lokalkulturen im alten Chma(l) ile doruk noktasına ulaştı. İki ciltlik eserinin ikinci cildi, 1968'de kapsamlı bir biçimde genişletilerek Ingilizce'ye çevrildi. Dana sonra Das TobaReich Nordchinas, eine soziologische Untersuchung(8) (1949), Conquerors and Rulers: Social Forces in Medieval ChinaO) (1952, genişletilmiş 1964), Social Mobility in Traditional China (1962), bir araya getirilmiş denemelerinin ilk cildi Settlement and Social in Asia (1967), beşinci cildi Chına und seine tvestlichen Nachbarn: Beitrâge zur mittelaterlichen undneueren Geshichte Zentralasiens (1978) ve China's Minotories: Yesterday and today (1982) adlı eserlerine katkıda bulunuldu. tains (1958, A. Taylor'la birlikte) gibi başlıkları da içeren birçok makalesi yayımlandı. 1975'te P. N. Boratav'ın Türk halk masalları üzerine yazdığı Türkische Volkserzdhlungen und die Erzahlerkunst adlı kitabının Almanca çevirisini yayımladı. 1950'lerden sonra Eberhard ilgisinin çoğunu Çin folkloruna vermis gibi görünse de yeni nesil bilim adamlarına Türk folkloru konusunda esin vermeye devam etmiştir. Eberhard ın hem Klasik Sinoloji hem de modern sosyolojik ve etnolojik araştırma metodlanyla ilgili aldığı eğitim, ona arastırmalannda çok az kişiyle karşılaştınlabilecek bir avantaj sağlamıştır. Erken dönem yazılanndaki sorulan etkin biçimde inceleyebilmiş, aynı zamanda çağdaş saha araştırmaları yapabilmiş, incelemelerini planlayıp oluşturabilmiş, istatistiksel verilerle çalışabılmiştir. VK çaQn: "Ya$ayan tum varlıklan koruyun." nese Folklore and Related Essays (1970) ve Moral and Social Values ofthe Chinese (1971). Eberhard'ın sosyolojik bakış açısı da halk masallarının dönüşümüyle ilgili arastırmalannı etkilemiştir. Bir öykünün dönüsümünün sadece öyküyü anlatanla, dinleyenle ve sosyal bağlamıyla ilgili olmadığını, aynı zamanda öyküyü anlatan ve dınleyenlerin saygınlık dereceleri, yaşlan ve aile ilişkileriyle de ilgili olduğunu göstermiştir. Onun, öykü anlatımıyla ilgili bu yaklaşımı Studies ın Taitvanese Folktales (1970) adlı eserinin de temasını oluşturmuştur. Eberhard'ın halk kültürüne olan ilgisi, daha sonra uzmanı olacağı Çin'in popüler dinsel inançlannı da içeriyordu. Guilt and Sin in Traditional Chına (1967) adlı eseri, geniş bir alana yayılmış ahlaksal risaleleri, Ortodoks Konfüçyan geleneklerinin dışındaki Çin ahlakı ve sosyal değerlerinin kaynağı olarak analiz eder. Chinese Festivals (1952, genişletilmiş baskı 1972, Rusça çevirisi 1977) adlı eseri, Çin dinsel festivallerinin sıradan bir okuyucu için anlaşılır, özet bir incelemesidir. Folklorik edebiyat, sanat ve dinde her zaman karşılaşılan sorun, sembollerin yorumudur. Eberhard, tüm dikkatini ve okumalannı bu soruna yoöunlaştırmıştır. F. D. Lessing'in ilk notlanyla baslayarak Eberhard, 1983'te Almanya da renkli resimler bölümüyle yayımlanan Çin Simgeleri Sözlüğü'nü derledi. 1984'te Fransızca'ya, 1986'da îngilizce'ye çevrilen (Her ikisinde de renkli fotoğraflar yoktu.) sembolleri sadece tarihi, edebi, dinsel ve metaforik anlamlarıyla incelemekle kalmadı, birçok sembolün daha önce hiç açıklanmamış cinsel anlamları olduğunu da gösterdi. Eberhard'ın sembollere olan ilgisi, 1966'dan 1978'e dek yayıma hazırladığı, ilk çalışmalarından olan Chinesische Trâ'ume und ihre Deutung (1971) adlı kitapçığı da içeren Chenese Dream eserinde de gözlemlenebilir. Eberhard'ın Çin folkloru ve folklorik yaşamı üstüne birçok çalışması, Asian Folklore and Social Life Monographs serisinde de yayımlandı (Taipei). Oluşumuna Eberhard'ın da katıldığı bu seride konuyla ilgili birçok başka uzmanın Batı, Orta ve Doğu Âsya'yı içeren çalışmaları da yer aldı. Eberhard, Pertev Naili Boratav'la birlikte çalışarak, Türk folklorunun dünya çapında karşılaştırmab incelemesine topolojik iskelet oluşturan Typen türkischer Volksmarchen (1953) adlı eseri yayımladı. Bundan önce ve sonra da Sechzig türkische Tiermârchen (1947, P. Naili Boratav'la birlikte), Studies o/Near Eastern and Chinese Folktales (1947), Minstrel Tales From Southeastern Turkey (1955) ve Turkish Riddles from the Taurus Moun 8otyal dağarlarfnbı kaynağı Sıradan insaıUarın kültüpü Eberhard'm Çin ve Türk folklorlan ve popüler kültürlerine ilgisi, yayımladığı ciltlerce eser, tüm kariyeri boyunca süreğen bir ana motif oluşturmasını sağlamıştır. 1934'te Chekiang'daki ilk folklor derlemelerinden Türk folklor derlemelerine, Tayvan popüler kültürü araştırmalan, sıradan insanlann kültürüne olan sürekli ilgisi, eski ve modern zamanlara ait ayrıntıh analizleri içeren yazıları; kitaplar, makaleler ve incelemeler olarak patlamış ve onu Çin popüler kültürü alanında tartışmasız bir uzman yapmıştır. Folklor Felloıvs Comunications (Helsinki) serisinden 1936'da çıkan Typen chinesischer Volksmârchen adlı eseri, Çin halk masallarının dünya halk masallanyla birlikte sistematik incelenmesinde topolojik bir iskelet oluşmasını sağlamıştır. 1937'de vayımlanan Chinese Fairy Tales and FolkTales (Almanca yazılmış 1936 derlemesinden genişletilmiş) adlı eseri, daha sonra 1965'te Folktales o}(China adı altında bir araya getirdiği Çin halk masalları, şarkıları, tiyatro oyunları, romanlan ve mesellerine öncülük etmiştir. Folklor öğelerini toplarken Eberhard, bir yandan da Çin halk masallan ve folklorik geleneklerinin içeriği, yapısı ve dönüşümünü çözümleyen sayısız çalışma yayımlamıştır. Bu çözümlemelerin birçoğu, toplu vazılarının ikinci ve dördüncü ciltlerinde görülebilir: Studies in ChiCUMHURİYET KİTAP SAYI 550 Geniş ve taşkın bilgisi de sonsuz gibi görünen enerjisinden, verileri organize etme yeteneğınden ve cok hızlı okuyabilmesinden ileri gelmektedir. Veri toplama ve düzenleme konusunda "zımbah kartlar ve örgü tığı" metodunu geliştiren bir üstat olarak bilinirdi (Bilgisayarlarda veri tabanlan oluşturulmadan çok önceleri). Aynca verilerini baskalanyla paylaşma konusunda da oıdukça cömertti. Onu bir soru sormak için aradığımda, örgü tığıyla aramayı kapsayan birkaç dakika beklememi söyler ve sorumla ilgili birincil ve ikincil referansların listesini sayfa numaralarıyla verirdi. Eberhard'ın enerjisi sonsuz gibi görünürdü. Onunla Tayvan caddelerinde ve ara sokaklarında yapılan bir gezi, insanı yan ömrünü geçirmisçesine yorardı. O ise devam etmeye hazırdı. Alan çalışmalarında, detaylar konusunda son derece keskin bir gözü vardı ve kritik anlarda gidilecek en iyi yeri her zaman bilirdi. Taipei'ye her gelişinde Tayvan filmlerini görmeye giderdi. (Bu merakı sonunda, 1972'de yayımlanan The Chinese Silver Screen: Hong Kong and Taitvanese Motion pictures in the 1960's adlı esere dönüstü.) Taipei'deki bir sinema salonu özellikle gözdesiydi ve her zaman 13. sıradan bir bilet alırdı, çünkü bu salonun 12. ve 13. sıraları arasmdaki mesafenin uzun bacakları için uygun olduğunu bilirdi. Taipei caddelerindeki uzun bir saha çalışmasından sonra çay içip bir şeyler atıştırabileceği Tayvan stilinde bir çayevini nerede bulabileceğini her zaman bilirdi. Koşullar ne olursa olsun kibar ve soylu davTanışlarını ve espri anlayışını hiç kaybetmedi. Eberhard, aynı zamanda ilham verici bir öğretmenai. Derslerini sabah sesizde yapmasına rağmen bunu öğrencilerinin ciddiyetini garantilemek için yaptığını söylerdi kaprisli espri anlayışı ue açığa çıkan zengin bilgisi ve kişisel deneyimi, öğrencılerinin derslerine sadık olmalarını sağlamıştır. Zamanı, bilgisi ve ünlü zımbalı kartlarındaki verileri konusunda hep çok cömert olmuştur. Tez komitelerinde öğrencilere sorduğu sorular zor olurdu ama hepsi yerinde ve adildi. Ayrıca öğrenciler arasında tez bölümlerinin taslaklarını detaylı eleştirileriyle birlikte zamanında geri vermesiyle ünlüydü. Pakistan'da bir saha çalışması yaparken bile, bir taslağın sayfa sayfa daktilo edilmiş eleştirisini hızla geri verirdi (el yazısı hiç okunaklı değildi). Aynca başarılı bir öğrenci kuşağıyetiştirme konusunda oldukça özenliydı. Benim üniversiteme bir konuşma yapmaya geldiğinde odada uzun süre kaldı, öğrencilerimle konuştu, sorulan hakkında notlar aldı ve onlara yanıtları göndereceğine dair söz verdi, gönderdi de. Birkaç gün içinde öğrenciler uygun bilgileri içeren çin Slmgeleti Sözluğunden, ustte "uzun ömrünüz olsun dileğlnl içeren bir muska, altta ise Buda'nın ta$ üzerlndekl ayak Izleri. mektuplar aldılar. Şanslı öğrencileri için Profesör Eberhard, ilham verici bir öğretmenden fazlaydı. Aynı zamanda dertlerimizi dinleyecek ve hayatın zorlu basamaklarında bize sevecenlikle rehberlik edecek bir arkadaştı. Onun öğretmenimiz, akıl hocamız ve arkadaşımız olması bizim için olağanüstü bir şanstı. Profesör Eberhard'ın bilgeliği yazılanyla uzun süre etkisini sürdürecektir. Kibarlığı, dosüuğu ve esin perüiği hatıralanmızda yaşayacaktır. • (1) Eski Çin'de Astronomi ve Dünya Imgesi. (2) Almanya'da lise dengi okullara verilen ad. (3) Asya'da Göç ve Sosyal Değisimler. (4) Doğu Asya Uygarlıkları: Gelenekleri Anlamada Yeni Girişimler. (5) Asya Folkloru ve Sosyal Yaşam Monografileri. Çeviren: Toprak Gürkan (*) Massachusetts Üniversitesi, Amherst ' SAYFA 9