Katalog

1909 1989 yılları urastnda yaşamış ve önemlı yapıtlan dilimize çevrilmişti Wolfram Eberhard 19091989 yılları arasında yaşadı. Çin ve Türk folkloru konusundaki önemli yapıtları dilimize aktarılmış ve konunun uzmanlarınca her zaman yararlanılan temel kaynaklardan olmuştur. Eberhard'ın Çin ve Türk folklorları ve popüler kültürlerine ilgisi, yayımladığı ciltlerce eser, tüm kariyeri boyunca süreğen bir ana motif oluşturmasını sağlamıştır. 1934'te Cnekiang'daki ilk folklor derlemelerinden Türk folklor derlemelerine, Tayvan popüler kültürü araştırmaları, sıradan insanların kültürüne olan sürekli ilgisi, eski ve modern zamanlara ait ayrıntılı analizleri içeren yazılari; kitaplar, makaleler ve incelemeler olarak patlamış ve onu Çin popüler kültürü alamnda tartışmasız bir uzman yapmıştır. . ALVIN P. COHEN * Wolfram EberharcT Berlin Doğu Düleri seminerine katıldı. Gizlice katıldı, çünkü Klasik Çince oğretmenleri, onun konuşma diline olan ugisini desteklemiyordu; tersine seminerdeki oğretmenleri de Klasik Çince çalışmalarını onaylamıyordu. 1929'da seminer diplomasını aldıktan sonra Eberhard, F. D. Lessing yönetimindeki Berlin Antropoloji Müzesi'nde çalışmaya basladı. 1934'te Çin'e ilk gezısini gerçekleştirdi. Gezinin amacı, müze için etnografik objeler toplamaktı. Chekiang'da Eberhard, kırsal bölgeyi dolaştı, tapınakları inceledi ve halk öyküleri topladı. Hemen sonra Pekin'e gitti ve orada arkadaşlarının da yardımıyla Almanca ve Latince öğretmek üzere iş buldu. Eberhard ve çoğu kez onunla birlikte yazan, Ingilizce çevirilerinde yardımcı oıan ilk karısı Alide (nee Roemer), Pekin'de Helmut Wilhelm'leyaşadılar. 1934'te ilk oğlu Rainer doğdu. Bir sonraki yıl Eberhard, Kuzey Çin'den Sian'a, kutsal dağ Huashan, T'aiyuan ve Tat'ung'daki Yünkang Mağarası'nı da kapsayan bir gezi yaptı. Almanya'ya döndükten sonra 1936'dan 1937'ye kadar Leipzig'deki Grassi Müzesi'nin Asya bölümünde yöneticilik yaptı. Bu süre içinde, Nazilere katılması konusunda yoğun baskıyla karşılaştı. 1937'de Adam von Trott, Almanya'dan çıkma izni almasını sağlayacak bir dünya turu bileti edinebileceği Moses Mendelson Derneği'ne ulaşmasına yardımcı oldu. Eberhard, önce Amerika'ya gitti ve Chicago'daki Field Müzesi'ni ziyaret etti; Kansas City'deki Nelson Galerişi'ni gezdi ve Berkeley'deki California Üniversitesi'nde iki ders verdi. Oradan Japonya ve Çin'e gitti ama Japonlar'ın Çin istilası yüzünden gezisini Hong Kong'da kesmek zorunda kaldı. Hong Kong'dayken Ankara Üniversitesi'ııden öğretim üyeliği teklifi aldı. Gerekli vizeleri olmamasına rağmen, dolambaçlı yollardan ailesiyle buluştuğu Türkiye'ye geldi. 1937'den 1948'e kadar Ankara Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yaptı. Türkçe eğitim verdi ve Çin folkloru, popüler edebiyat, tarih, Çin'deki azınlıklar ve yerel kültür, Çinliler ve Orta Asya insanları arasındaki ilişkiler; Türk tarihi, toplumu ve popü Çln'e İlk ged ler kültürü gibi başhkları da içeren birçok konuda hem Türkçe hem de Almanca yayınlar yaptı. Bazı makalelerinde Orta Asya'daki Türki toplulukların erken dönem tarihi ve kültürüyle ilgili verilerde Çin kaynaklarından faydalandı. Orta ve Batı Asya ye Çinlilerle Orta Asya halkı arasındaki ilişkileri anlatan birçok makalesi (Bazıları Türkçe'den Almanca'ya çevrilmiştir.), denemelerini bir araya cetiren Chtna undsetne tvestlichen Nachbarn. Beitrage zur mıttelalterlichen und neueren GeschichteZentralasiens'de(197&) yeniden yayımlandı. Çince'den Türkçe'ye çeviriyazı sistemi (1938) üzerinde hazırladığı kitapçıktan başlayarak Eberhard ın Ankara'daki çalışmaları, Türkiye'deki sinolojik incelemelerin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Türkçe yazdığı Çin Tarihi kitabının ilk baskısı 1977'de yayımlandı. Ankara'dayken 1938'de ikinci oğlu Anatol dünyaya geldi. 1948'de Berkeley'deki California Üniversitesi'nde bir yıllık Rockefeller bursu kazandı ve bir sonraki yıl aynı üniversitenin sosyoloji bölümünün daimi öğretim üyesi olması istendi. O güaden, emekli olduğu 1976 yılına kadar Eberhard Batı, Orta ve Doğu Asya toplumları ve popüler kültürleriyle ilgili birçok konuda ders verdi. Asya toplumları ve kültürleriyle ilgili geniş bir vizyona sahip olduğundan derslerine Doğu Dilleri, Tarih ve Antropoloji böümlerinden öğrenciler de düzenli olarak katdıyordu. Daha sonraları kendi bölümünün yanı sıra bu bölümlerdeki öğrencilerin M.A ve Phd tez komitelerinde de bulundu. Berkeley'de bulunduğu sıralarda Eberhard, kapsamlı araştırma ve yayın programını sürdürdü, 195152'deTürkiye'deki yerleşim modelleri üzerine çalıştı ve ortaçağ söylencelerini topladı. 195658 ve 1977'deki Pakiştan ve Hindistan'daki köyleri, 1958'de BurmaYunnan sınırındaki köyleri, Afganistan'daki eğitimi, Kore ve Tayvan'daki işadamlarıni; 1960'da Alide Eberhard'ın da yardımıyla Tayvan'da aile planlamasmı inceleai. Batı, Orta ve Doğu Asya'nın bu bölgelerindeki araştırmalarına dayanan birçok makalesi, Settlement and Socıal Change m AsıaO) adı altında toplanan eserlerinin birinci cildinde yeniden ya da ilk kez yayımlandı (1967). Tayvan'da sık sık araştırmalar yaptı ve Ulusal Tayvan Üniversitesi'nin Sosyoloji ve Antropoloji bölümlerinde eğitim verdi. Bunlara ek olarak Frankfurt Üniversitesi'nde, Heidelberg'deki Sinoloji Enstitüsü'nde ve Münih'teki Doğu Asya Enstitüsü'nde öğretmenlik yaptı. Eberhard, Stnologıca ve Soctologus dergilerinin ve EastAstan Cıvilızattons. New Attemps at Understandıng Traditıons(4) (Viyana), Asian Folklore and Socıal Life Monographs(5) (Taipei) adlı iki serinin editörleri arasındaydı. Meinz'deki Alman Bilim ve Edebiyat Akademisi, Münih'teki Baverian Bilim Akademisi, Türk Tarih Topluluğu ve Amerikan Folklor Topluluğu gibi saygın kurumların üyesi ya da çaıışanıydı. 195455'te American Ori« Çeşttll iiftcrierde öğretmenllk Batı, Orta ve Doğu Asya C alifornia Üniversitesi (Berke.ley) Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Profesör Wolfram Eberhard; Batı, Orta ve Doğu Asya toplum ve kültürleri konusunda ender rastlanan uzmanlardan biridir; ilgi ve yetenekleri son derece geniş olan Eberhard, Asya çalışmalarıyla ilgili olarak, "Rönesans Adamı" payesini gerçekten de hak etmiştir. Bir öğretmen ve uzman olarak, dünyanın dört bir yanındaki her kuşaktan öğrenci ve bilim adamının kariyer ve yaşantılarını doğrudan ya da dolayh olarak etkilemiştır. Emekli olduktan sonra da öğretim ve yayım hayatına devam etmiş, yeni nesle ilham vermeyi sürdürmüştür. Profesör Eberhard'ın yaşam ve kariyer akışı, bir macera öyküsü gibidir. 17 Mart 1909'da, Almanya'nın Potsdam kentinde, hem anne hem de baba tarafında astrofizikçi ve astronomlar bulunan bir ailede dünyaya geldi. Ailesinin etkisi meyvelerini, Çin hanedanının astronomi ve astrolojisi üzerine hazırladığı doktora tezinde ve dayısı Rolf Müller'le birlikte yazdığı "Hans ve Üç Krallık Dönemleri Astronomisi (MÖ 2. yy MS 3. yy)" gibibirkaççalışmasında verdi. Bu çalışmalar, Eberhard'ın tüm denemelerini bir araya getiren Sterkunde und Weltbıld ım alten China(l) adlı kitabın dördüncü cildinin tekrarbasımında da yayımlandı. Eberhard Latince, Yunanca, Fransızca ve iki yıl da îngilizce okuduğu Potsdam'daki Victofia Gymnasium'unda(2) eğitim gördü, 1948'de Amerika'ya geldiğinde başkaca bir Ingilizce eğitime sahip değildi ve ondan birkaç haîta içinde Ingilizce eğitim vermesi bekleniyordu. Eberhard, Klasik Çince ve Sosyal Antropoloji'ye yoğunlaştığı, ayrıca Mançuca, Moğolca,Japonca ve Sanskritçe çalıştığı Berlin Universitesi'ne 1927'degirdi. Oğretmenleri arasında Otto Franke ve Erich Hauer vardı. Doktora tezinı 1933'te verdi. Berlin Üniversitesi, Çince konuşma dili konusunda eğitim vermediğinden, aynı sıralarda ve hatta gizlice, Ferdinand D. Lessing'le çalıştığı Bir macera oyküsü Türkler ve Clnlller asırlar boyunca birçok alanda blrblrlerlnl etkhemlslerdir Bu etklieşim sanat tarihi konusunda da yoğun olarak görulur. üstte. Tang Taitsungun mezarındakl kabartma. yanda Orta Asya Türk etklll Cök Kralı, attta ise bir Hun akrobatının toprak flguru SAYFA 8 CUMHURİYET KİTAP SAYI 550