Katalog

Öykü bahçelerinde filizlenen kuculer Adam Öykü, Düşler Öyküler, Üçüncü Öyküler, son zamanlarda yayımını sürdüren dergiler. Peki bu sürece gelininceye kadar öykücülerimiz ne yaptılar. Sadık Aslankara bunu araştırıyor. Devamı haftaya. M. SADIK ASLANKARA 90'larTürkiye'sindeöyküyazınının yükselişe geçmesini hazırlayan, bunu kışkman pek çok nedenler var kuşkusuz. Bu tırmanışın salt yazınsal etkinliklere bağlı olduğu düsünülebilir mi? Örneğin; şiirdeki dağınıklık ve peş peşe yayın yaşamına katılan öykü dergüerinin varlığı kadar, kentlilik ve kenttaşlık bilincinde görülen yükseliş de öyküyü uçuran nedenler arasında yer alıyor bana göre. Çünkü, şiirde görülen dağınıklık, gençlerin siir yerine öyküye ilgi duyrnasını; kentlilik ve kenttaşlık bilincindeki yükseliş, bireyleşmeyi, gençlerin bu doğrultuda öyküyü, küçük küçük denemeler yapabilecekleri ve kendilerini gerçekleştirebilecekleri bir alan olarak görmesini; yayın yaşamına katılan öykü dergileri ise gençlerin, öyküyle güncel bağlamda ilişki kurmasını, kuramsal boyutta beslenmesini, giderek öykü temelinde bir okuryazar kimliğini kazanmasını sağlayabilir. Bu olgunun, yıllar sonra, öykünün yeniden güncelleşip kitleselleşmesine yol açtığı da ileri sürülebilir. Sonuçta 1960'larda, 1970'lerde şiirdeki nicelik ve niteliksel sıkılığın bir benzeri, 1990'larda öyküde yaşanmaya koyulmuştur. Oyküdeki bu süreğenlik ve devinim, yoğunlaştınlmış, içsellestirilmiş bir gençlik eylemi olarak da ele alınabilir. Nitekim 1990'lar boyunca öykü, hep genç yazarlarca ya da daha doğru bir deyişfe gençlerce belirlenmiş; bu türün gençler tarafından sürüklendiği gibi bir kesinleme kendiliğinden benimsenmiştir. Oyle ki, daha önce öykücü olarak ünlenmiş, sevilmiş kimi yazarlann bile, bu evrede gençlerin coşkusundan esinlenerek yekindikleri, yeni deneylere yöneldikleri gözlenmiştir. Özetle; 1990'lar öykücülüğünün ana taşıyıcısı gençler olmuştur. 1990'lar öykücülüğünde ortaya çıkan bu olağanüstü tırmanış, yalnız yazınsal açıdan değil, toplumsal açıdan da büyük kazanç sayılmalı! Eş deyişle, gençlerin öyküye kazandırdıklan eylemlenme, yalnız bir yazın olayı olmasa gerek! Bu yüzden toplumbilimciler, kültür tarihçileri öteki bilimciler, ileride 1990'lar öykücülüğünü değerlendirirken bunu da göz önünde bulunduracaklardır herhalde. Bu iyi bir gelişme. Yoğun kıpırtılar yaşanan öykü yazınımızda, bunun olumlu sonuçlar yaratacağı ortada. Nitekim yayımlanmış öykü dergileri, bu güzelliğin birer muştusu gibi çiçek açmıyor mu ner sayısında? Oykü dergileri, 1995 'tenbaşlayarak birer birer yaşama geçerken yazın dünvasında, yayınların, belki bu ölçüde etkili olabileceği düşünülmemişti hiç. Ama öykü dergisi yayıncılığının 1990'lardaki başlatıcısı, kuramcısı, öncüsü, Türk yazınının sessiz bilgesi Memet Fuat, yayınlann öykücülüğümüzü nasıl yönlendireceğini SAYFA 14 Müge Ipllkcl ve Almlla Ozdek 1 8 9 0 1 * öykücülutü ve bunun öykücülüğümüzü nasıl etkileyeceğini çok önceden kestirmişti sanınm. Doğrusu, Memet Fuat'ın bu kestirimleri gerçekleşmekte gecikmedi. 1990'lardan 2000'lere geçişte, öykücülüğümüzün en önemli dayanağı ve birikim aîanı oldu öykü dergileri... Bu yanlanyla her biri,.bireröykübahçesiydibunlann... Adam Öykü (AÖ), Düsler Öyküler (DÖ), Fayton Öykü (FÖ), Üçüncü Öyküler (ÜÖ) gençlerin hep filizlendiği birer öykü bahçesi görünümünü sürdürdü hep... Memet Fuat, öykü dergilerinin gizli kahramanı olmakla kalmadı, Cumhuriyet Dergi'nin, öteki pek çok yazın dergisinin öyküye giderek daha geniş, daha özel yer açması gerektiğini esinledi kendilerine... Cumhuriyet üergi'de 1 Ocak 1995 ile 17 Mart 1996 arasında her hafta sürdürülen öykü yayıncdığı, îpek Çalışlar'ın 24 Man 1996'daki açıklamasıyla kesilmeden önce, bu öykü bahçesi için, bir değerlendirme yapmak gereği duymuştumosıra (1). Bu kez, öteki öykü bahçelerine getirip sözü, buralarda filizlenen genç öykücüler ve onlann öyküleri üzerinde durayım istiyorum. Hem de tek tek. Ancak buna geçmeden, ilkin öykü dergileriyle öyküculere ve onlann yayımladıklan öykülere değgin kimi niceliksel verilerin bilinmesinin yararlı olacağı kanısındayım. Ardından 1990'lar öykucülüğünü ortaya koyan ipuçlan sıralanıp genel özellikleri üzerinde durulabilir. 1990'lar öykücülüğü derken bu öykücülüğün genel özellikleri üzerinde dururken çalışmama dayanak oluşturan öykü yazarlarını ve öyküleri, öykü kitaplanndan değil, andığım wkü dergilerinden seçtiğimi belirteyim. Iki nedenle yaptım bunu: 1. Henüz kitap yayımlayamamış yazarları da dikkate alabilmek için, 2. 1990'larda öykü yazınımıza sağladıkları katkılar, kazandırdıklan açılımlar nedeniyle bu dergilere destek verebilmek için! 1990'lar öykücülerini, baştan bu yana verimlerini sürdüren yazarlanmızdan değil, 1990'larda ürün vermeye yönelmiş genç yazarlardan oluşturdum. Öykü yayımlayan ama süreğen katkılannı, daha çok şiirde koyan kimi şairleri, yaşları tutsa da, listeye almadım. Şunu da eklemeliyim: Genç öykücüler listesine, 1960'tan bu yana doğmuş yazarları kattım ben (*). Bu yelpazenin, ilk ağızda çok genis tutulduğu savlanabilir. Ne ki, 1990'larda öykü listesi incelendiğinde, bunların en gençlerinin doğum tarihinin ancak 1981'e gelebildiği görülü yor. Buna göre 1990'ları öykü verimleriyle zenginleştiren 1990'lar öykücüleri, daha çok, 19601981 ydları arasında doğmuş öykücülerle sınırlandırılmış bir dilim olarak çıkıyor karşımıza. Ürünlerini daha çok 1990'larda verenlerden 1960'a yakın doğumluların bir bölümünün, 1980'lerde de öykü yayımladığı görülüyor ama, 1980'leraeki öykü verimini, 1960 öncesi doğumlular gerçekleştiriyor daha çok. Ne var ki 1990'lar öykücülerini; eğer bunları bir kuşak kabul edeceksek, 1990'lar öykücü kuşağını, kuşak özgüllüğü doğrultusunda, asıl simgeleyenlerin 1968 ile 1972 yıllan arasında doğmuş yazarlar olduğunu düşünüyorum oen yine de. Şimdi yararlandığım öykü dergilerine; buralarda öykü ya)îrnlamış genç öykücülere, bu yazarlann öykülerine geçebiliriz artık. Düşler Öyküler, Nisan 1996Aralık 1998 tarihleri arasında yayımlanan 9 sayının ardından, Fayton Öykü ise Ocak 1998'deki tek sayısıyla yayın. yaşamını noktalamış bulunuyor. Adam Oykü, Kasım Aralık 1995'ten, Üçüncü Öyküler'se Yaz 1998'den bu yana yayın yaşamını sürdüren öykü dergileri. Bu çalışmamda ben, Adam Öykü'nün Kasım Aralık 1995Kasım Aralık 1999 arasında yayımlanan 25; Düşler Öyküler'in Nisan 1996Aralık 1998 arasında yayımlanan 9; Fayton Öykü'nün tek, Üçüncü Öyküler'in de Yaz 1998Yaz 1999 arasında yayımlanan 5 sayısında yer alan öyküleri değerlendirdim. Söz konusu öykü dergilerinin kırk sayısında, öyküleriyle görünen 1960 ve daha yukan doğumlu genç yazarlan şöyle sıralayabiliriz: Ahmet Sait Akçay, Şener Aksu (1963), Funda Aksüt (1963), îlhan Alemdar (1960), Erdal Ateş (1971), Murat Ateş, Pınar Eryaşar Aymaz, Eren Aysan, Ercüment Aytaç (1965), Nalan Barbarosoğlu (1961),'Tarkan Barlas (1970), Başar Başanr (1970), Mehmet Batur, Çiğdem Bayraktar (1971), Merih Doğan Baysal, Nurdan Beşergil (1971), Bürçin (Bürçin K./1966), A.Celil C. (Celil Civan), Derva Cebecioğlu, Kadriye Cesur, Arda Çalık (1968), Afşar Çelik, Behçet Çelik, lnan Çetin, Sedat Demircan, Nuri Demirci, Mehmet Demirgüneş, Didem Dilmen (1981), Şakir Erdoğan (1967), Adem Eryürük (1968), Yeşim Eyüboğlu, Halil Gökhan, ege Görgün, murat Gülsoy, Deniz Günal, Seçkin Gündüz, Atilla Güner, Ayşen Güner, Ayşegül Gürdal (1963), Egemen Güvenışık, Müge Iplikçi (1966), Konuralp Iren, Çağn Kalaça, Sanem Karagöz (1969), Üker Karakaş, Karin Karakaşlı (1972), Taner Karakoç, Yılmaz Karaman, Eray Karınca (1960), Sema Kaygusuz (1972), Müjdan Kayserli, Esin Kıhç, Dost Körpe (1972), Berna Kutlar, Miyase, Belgin Özcan Ökmen (1963), Idil Önemli, Almıla Özdek, Seyil Özgül, Kaan Özkan (1974),.Hasan Özkılıç, Remzi Özmen, Hamdi Özyurt, Tanseli Polikar, Nuri Sağlam, Mustafa San (1970), M.Kemal Selçuk (1971), Akın Sevinç (1973), Murat Sohtorik, Zeynep Sönmez, Attilâ Şenkon (1962), Güiay Talaslı, Şule Tankut (1976), Zehra Tırü, Semra Topal (1964), Sezin Tosunkara, Erkan Tuncay, Ayfer Tunç (1964), Hasan Tüfekçi, Hülya Uçar (1969), Fuat Uğur, Hasan Uygun, Ahmet Ümit (1960), Saliha Yadigâr, Murat Yalçın (1970), Hürriyet Yaşar (1961), Ahmet Yıldız (1960), Eylem Handan Yılmaz, Kadir Yüksel (1968), Niyazi Zorlu. Bu98gençöykücünün, 188'ikısa, 14'ü kısa kısa olmak üzere toplam 202 öyküsü söz konusu dergilerde. Genç yazarlann cinsiyet dağılımında yanlış yapabileceğimi aüşünerek sayı vermek istemiyorum. Ancak adlanndan çıkanlabildiği kadarıyla kırk kadarınrn kadın olduğu anlaşılıyor yazarlann. Bu, genç yazar toplamının yaklaşık % 4143 oranında kadın banndırdığını gösteriyor bize. Genç öykücülerin tam 58'i yalnızca birer öyküyle görünüyor bu süre boyunca dergılerae. Bunlardan 5'i zaten ifk kez öykü yayımlıyor. Geriye kalanlann içinde en verimli öykücünün Hürriyet Yasar (10) olduğu anlaşılıyor. Yaşar'ı Müge Iplikçi (8) izliyor. Bu ikilinin ardından Sema Kaygusuz (6), Halil Gökhan (6 ( l'i kısa kısa öykü)), Murat Yalçın (6 {l'i kısa kısa öykü}), Murat Yalçın (6 {3'ü kısa kısa öykü)), Ayşegül Gürdal (6 kısa kısa öykü), Nurdan Beşergil (5), lnan Çetin (5), Faruk Duman (5), Şule Tankut (5), Saliha Yadigâr (5), Nalan Barbarosoğlu (4), Mehmet Demir (4), Adem Eryürük (4), Eray Kannca (4), Almıla Özdek (4 (l'i kısa kısa öykü)), Funda Aksüt (3), Ege Görgün (3), Akın Sevinç (3) ve Hasan Uygun (3) geliyor... AÖ'de öykü yayımlayan toplam 65 genc öykücüden 7'si DÖ'de, 3'ü FÖ'de, 5'i ae ÜÖ'de.pykü yayımbyor. Öykülerini yalnızca AÖ'de yayımlayan genç öykücü sayısı ise 53. DÖ]de 28 yazar jörünüyor. Bunlann 2'si FÖ'de, 4'ü ÜO'de görünürken öykülerini,,FÖ'de yayımlayan yalnız 2 yazar var. ÜÖ çevresinde ise 18 genç öykücü çıkıyor karşımıza. Bunlardan 9'u, öykülerini yalnızca ÜÖ'de yayımlıyor. Buna göre, AÖ, yüzde 81.5; DÖ, yüzde 67.8; FÖ, yüzde 25; ÜÖ ise yüzde 50 oranında genç öykücüyü kendisine bağlamış görünüyor. Öykü yazmaya yönelmiş gençlerin; eleştiri, inceleme, değerlendirme, araştırma, değini, deneme vb. türlere pek gönül indirmediği görülüyor nedense. Nitekim bu çerçevede, öykü dışında ürün veren yazarlann sayısı 12. Bu ise, genç öykücü yazarlanndan öykünün sorunlanyla ilgili düşünce üretenlerin ve bunu paylaşma ya yönelenlerin ancak yüzde 12.2 diizeyinde kaldığını gösteriyor bize. Bu turde ürün veren genç öykücülerin adlarını anmayı da görev sayıyorum: Nalan Barbarosoğlu (10), Hürriyet yaşar (9), Halil Gökhan (2), Kadir Yüksel (2), Kaan Özkan, Murat Yalçın, Behçet Çelik, KadriCUMHURİYET KİTAP SAYI 550 VBpfenl oykucutar öytöyfcıi