Katalog

masına lcarşın önemli bir potansiyel kazanan resim ve heykel sanatımızın iki büyük eksiği son yıllarda çogalan çabalarla yeni yeni Hlizlenmeye başlamıştır. Miize ve Kitap... Sanat Yayınları ile ilgili örnekler 1970'lerde bir iki örnekle gündeme gelmiş, genel sanat tarihi örneklemeleri olarak çok az örnekle heykel buna karşın daha çok örnekle resim sanatının gelişim çizgisi kitap dünyasına katılmaya başjamıştır. Bu başlangıcı körükleyen önemli etkeni, Cumhuriyet'in 50 yııı kutlamaları kapsamında ele alınan çalışma programları oluşturmuştur. Cumhuriyet'in elli yılını irdeleyen çalışmalar çeşitli kurumların yayın dünyasına katılırken resim ve heykel sanatını tanıyan ve inceleyen yayınlar da bunlar arasına katılma şansını yakalamışlardır. Iş, Bankası'nın yayınladığı 50 yılın Resim ve Heykel Sanatı (Nıırulah BerkHüseyin Gezer), 50 yılın Mimarisi Metin SözenMete Tapan) ve Atatürk Resim ve Heykel (Gültekin Elibal) Kitapları bu öncül örneklerdendir. Bu kitaplar diğer yayınlar arasında kıpırtı kadar küçük bir hareket olsa da bir başlangıcı ateşlediği için çok önemlidir. îş Bankası'nın Osman Hamdi Bey (Mustafa Cezar) kitabını çıkarması yayın hayatına kaliteli baskı, bilimsel metin, ayrıntılı inceleme yapılmış bir çalışmanın katılması anlamına geldiği için ayrıcalıklı bir önem taşıyacaktır. Daha da önemlisi bu kitaplar, kurumların sanatı destekleyen, toplumun kültür değerlerini koruyan ve halkı bilgilendirereK eğiten kitapların yayınlanmaya başlaması için öncü örnekler olacaklardır. Bu aşamadan sonra bir çok banka ve sanayi sektörü resim sanatı tarihini ve sanatçıların konu alan yayınlar yapmaya başlayacaklardır. Tiglat Yayınları "Başlangıcından Bugüne Türk Resim Sanatı Tarihi I.II.III' (Giinsel Renda, Turan Erol, Nurullah Berk, Adnan Turani, Sezer Tansuğ ve ilerleyen yıllarda Kaya Üzsezgin), 1970'lerin örnekleri arasında boyutları, baskı kalitesi yeni bir örnek olarak katılırken sanatçıları ve yaşamlarını konu alan çalışmalar yayınlanmaya başlanır. Iş Bankası Kültür Yayınları'nın Hoca Ali Rıza (Kemal Erhan), Mahmut Cüda (Kıymet Giray) Ali Avni Çelebi (Gönül Gültekin), Eşref Üren (Türkaya Ataöv) bu alanda atılan ilk adımları belirler. Bu arada Istanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Hamit Görele, Bedri Rahmı Eyüboğlu, Zeki Kocamemi, Mahmut Cüda, Cevat Dereli gibi Türk resminin ünlü ustaları olan ve bünyesinde yetişen şanatçılar için çoğu kez Adnan Çoker ve Özdemir Altan girişimleri ve metinleriyle birlikte ele alan röprodüksiyon sergileri düzenlemeye girişmiş ve bu sergileri küçük katalcglar yayınılayarak belgelemeye başlamıştır. Arçelik Sabri Berkel (Jale Erzen) kitabını yayınlarkcn 1980'lergelmiş özel galeriler önemli bir sanat ortamı yaratmaya başlamış ve bu arada da birçok galeri sanatçılarını koleksiyonerlere tanıtmanın en doğru yolu olarak katalog ve kitap hazırlamaya yönelmiş, birçok sanatçı kendi üretiminin değerlendirilmesinin ve belgelenmesinin önemini görmeye başlamıştır. Yapı Kredi 1990'larda, sanatçı kitapları serisi hazırlama ve bunları sergi ile tanıtma programına büyük kitaplar olarak girişmiş Halil Paşa (Sezer Tansuğ), Nazmi Zıya Güran (Tural Erol), Ibrahim Çallı (Kaya Özsezgin), Hikmet Onat (Kıymet Giray), Namık tsmail (Zeynep Kmık) gibi Meşrutiyet dönemi ressamlarının yapıtlarını yaşam çizgileri ve sanat anlayışlarıyla tanıtan yayınlar çıkartacak, ancak ilerleyen zaman içinde bu programın kapsamına giren yayınların ılk hızı tavsasa pile Sami Yetik ve Burhan Uygur (Kaya Özsezgin) gibi yeni birkaç kitap daha eklemeye çalışmıştır. 199()'lı yılların ortasında yayınlanan Sabancı Koleksiyonu (Uğur Erman, Kıymet Giray, Fulya Eruz Bodur) Akbank Yayınları arasına resim sanatını araştıran kitapların katılmasını gerçekleştirirken koleksiyonerlerin kendi koleksiyonlarında bulunan yapıtları inceleyip tanıtan koleksiyon kitaplannın yayınfanmasına öncülük etmiştir. Bu bağlamda Iş Bankası'nın 2000'i aşan yapıtı DÜnyesinde barındıran Koleksiyonunun (Iş Bankası Koleksiyonu Kıymet Giray) yayınlanması bilgi, belge ve yapıt tanıma adına önemli bir gelişim olarak sanat yayınları arasında yerini alacaktır. Koleksiyon yavınları bu aşamadan sonra sayısal olarak arttıkça, Türk resim sanatının kapah kapılar arkasından çıkarılması ve ço Sanatçı kltapları serlsl ğalan ornek ve sanatçı sayısıyla yeni inceleme alanlarının açılması, yeni bilgilerin elde edilmesi nedeniyle çok önemli bir gelişmeye imza atacaklaraır. Taviloğlu Koleksiyonu (Ferid Edgü), Akbank Koleksiyonu (Ahmet Kamil Ciören) gibi yayınlar çoğalmaya başlamıştır. Bu arada îktisat Bankası Fahr El Nissa Zeyd kıtabının ardından üsman Hamdi Bey (Mustafa Cezar)'ı yayınları arasına alacaktır. Bu yıllarda resim sanaümızın genel bilgilerinden ayrıntıya geçilen ve belirli dönemlerine ya da sanatçı kuşaklarına mercek tutulan araştırmalar yapılmaya başlamış ve bunlar yayınlara dönüşmüştür. Akbank yayınları arasına katılan Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği (Kıymet Giray) ve Şişli Atölyesi (Ahmet Kamil Gören) sanat tarihimizin önemli yıllarına, usta ressamlarına ve önemli etkinliklerine ışık tutan yayınlara başlangıç olacaklardır. Yayın yaşamına katılan bir baska uygulama da özellikle 193O'lu yıllardan başlayarak 1960'lara değin Türk resmini yakından ilgilendiren konularda çevirilerin yapılmasıdır. Kaya Ozsezgin'in "Cezanne Üstüne Anılar", "Sanatta Değişmeyen Plastik Değerler", "El Greco ya da Toledo'nun Gizi" (îmge Yayınlan) ve "Paris Salon Sergileri" (Yapı Kredi Yayınları) çevirileri bu konularda bilgilenme sağlarken, araştırmacılar bir dönemin tasalarını aydınlatırlar. Galerikatalog çalışmaları Garanti Bankası, tş Bankası, Akbank, Yapı Kredi, Emlak Bankası, Halk Bankası, Vakıfbank ve Destek Reasurans yayınları olarak çok sayıda örnek vermeye başlar. Halk Bankası, Zeki Faik Izler ve Ercüment Kalmık (Sıtkı Erinç) kitapların yayınlarken Enlem Yayınlan, Sabri Berkel (Jale Erzen), Halil Akdeniz (Hasan Bülent Kahraman), Ergin Inan (Mehmet Ergüven), Erol Akyavaş (Jale Erzen), Müşide tçmeli (Zeynep Yasa Yaman) kitaplarını yayınlar. GaleriKitap çalışmalarının en yoğun örneği Bilim Sanat yayınları arasında yeralır. Bilim Sanat; Utku Varlık (Gülseli Inal), Mustafa Ata (Canan Beykal), Devrim Erbil, Neşe Erdok, Ahmet Yeşil (Mehmet Ergüven), Veyel Günay (Ibrahim Çiftçioğlu), Mustafa Plevneli (Kaya Özsezgin), Fethi Arda (Kaya Özsezgin) Aydın Ayan (Ahmet Oktay), Mehmet Aksoy (Jale Erzen) gibi bir çok sanatçı tanıtan.kitap yayınlar. tlk örneği olan Komet (Önay Sözer) ile bu uygulamaya Teşvikiye Sanat Galerısi de katılmıştır. Izlendiği gibi, Bankalaı saııaı yayınlarına verilen önemi pekiştiren kurumlaı olarak önemli bir misyon üstlenirler. Bu bağlamda 1997 yılından başlayarak yayınları arasına sanat kitaplarını nitelikli baskı teknikleri ve araştırmalarla katan Iş Bankası, Çallı ve Atölyesi, Nuri lyem, Aydın Ayan (Kıymet Girey) kitaplarıyla resim ve heykel sanatımız kapsamına alan bir dizi yayınlamaya başlamıştır. "Mimar Sinan Üniversitesi Istanbul Resim ve Heykel Müzesi", "Örnekleriyle Manzara" resim sanatımızı tanıtan yayınlar arasına ilk kez konu ayrımını irdeleyen ve kronolojik bir sıralama içinde gelişimini tanıtan kapsamlı bir yayın olarak nem taşıyacaktır. Önemlisi bu yayınların kitap konularına ve yayın kalitesıne getirdiği atılımlardır. Bıınun son örneği Topkapı Sarayı Müzesi'nde düzenlenen sergi ile birlikte yayın yaşamına katılan Padişahın Portresi (Julian Raby, Gülru Necipoğlu, Serpil Bağcı, Filiz Çağman, Banu Mahir, I ıans Georg Mayer, Gül Irepğlu, Günsel Renda) kitabıdır. Bu gelişme çizgisi kurumların sanata yaklaşımlarının aşamalarını sergilemekte, yavaş yavaş başlayan bu ilginin zaman içinde pekişmeye başladıöını, yayınlanan kitap sayısına paralel olarak yeni atılımlann ortaya çıktığını, bu yayınların yenilerinin çıkmasına önayak oluduğunu, birbirlerini körüklediğini, çoğu kez de kurumların bu görevi yöneten kişilerine bağımlı olarak yaşamsallık kazandıklannı göstermektedir. Şimdi planlı ve programlı bir yayın döneminc gelinmiş bulunulmaktadır. Galeriler müzeler, ve bu güne kadar sanatın yücelmesine büyük emeği geçen banka ve sanayi kuruluşlannın, güncel olanı kurtarmak anlamına gelen küçük etkinlikler yerine, sanatı ve kültürü geliştirip tamtacak ve dolayısıyla da toplumun kültürel düzeyini yükseltecek yayınlara yönelmeleri, gelecek nesillerin bilime, sanata ve kültüre önem veren ortamlarda yetişmelerine önayak olacağı için çok ayrıcalıklı önem taşımaktadır. • Bankalar ve sanat yayınlan Galerikatalog çalışmaları Sanatçıları ve yaşamları » > » • CUMHURİYET KİTAP SAYI 5 5 6 SAYFA 5