Katalog

0 K U R L A RA Hugo Pratt 19 Hazıran 1927'de ttalya'mn Rımını kentınde do&du Çocukluğu Venedtk'te geçtt Babasının Etıyopya'da çalışıyor olması nedenıyle, Pratt vc annesı 1937 yılında Afrıka kıtasına doğru yola aktılar 193743 arası Afnka'da geçen bu doncm boyunca çok şey ogrenır Pratt Babau 1941 'de cepheye gıder ve 1942 ytltnda ölur Pratt ve annt"iî Vattkan'ın yardımıyla iağlanan bır yük gemısıyle Venedık'e donerler 194349 arasında eğıtımtm tamamlar, Avrupa'yı dolaşır, 1945 yılından başiayarak yayın yaşamının ıçınde bulur kendını bırlıkte çalıştığı arkadaşlan, ılertde "Venedık Grubu" adtyla antlacak olan sanatçılardır 19491962 arasında once Arjantın'de çalışır, arttk tanınmış bır sanatadır Oykulennı de artık kendt yatmaya başlamışttr Bu donemı kendnı şoyle anlattr " Uzun suren Arjantın deneyımtm sonunda arttk coşkunluk ve ıçtenlık dolu bır udubu oerıde bırakmıştım, olaylan gorecelı kılabıhyor, sergıleyebıltyordum Avrupa'ya aonuş gençlık heyecanlarının ve duşlenn sona ermesıne denk duşuyordu Arjantın benı olgunlaştırmıştı" Pratt Avrupa'ya dönup yerleştıkten sonra bır çocuk dergısınde çalışmaya başlar Temmuz 1967'de aylık bır çızgı roman dergısı yayımlamaya başlar ve Corto Maltese karakten dk kez bu dergıde gorulur Bu unlü çızgı rnman Dost Kıtabevı tarafında nefıs albumler olarak yayımlanmaya başladt Corto Maltese'ye "Turkıye'ye hoşgeldın" dıyor, 1995'te yıtırdıgtmız Hugo Pratt'ı saygıyla anıyoruz Boîkıtaplı gunler' o THINACI Gün Ortasında Karanlık rthur Koestler'ın unlu romanı Gun Orta %tnda Karanlık (ıletışım Yayınlan, Çevın Ptnar Kur, 1999) tartibmalara yol açmış bır loman Roman, 1941'de yayımlanmıştı, 1940'ların sonunda ya da 1950'lcrın başlarında Fransız marksıstı Jean Kanapa V.mekçt ve Haırt adlı kıtabında Koesder'e ver yansın etmış ve onu "haın"lıklesu<rlamıştı Bu romanıyla Koestlcrde komunıstlcrce haın sayılan Gıde ın SıJone'nın, Spender'ın arasında bulmuştu kcndını Gun ()r tasında Karanlık'ı yıllar oncc Yaşar Nabı Turk çe'ye çevırmıştı ama makaslayarak Âradan geçen bunca yıl reel sosyalızmın yıkı lışı, gozlcr onune berden pıslıkler dun Ortastnda Karanlık'a artık bır "roman" olarak bakabı lınz Koestler'ın yalan soylemedığını aradan ge çen yıllar hepımıze gosterdı Ne var kı Gun Ortasında Karanlık'ı okumadan okurlara bırtakım tanhı bılgılen sıınmak zorun lu Çunku "Mobkovamahkemelerı" konusunda bdgı edınmeden bu romanı anlamak olanaksız "Moskova mahkemclcrr arasında "dordu" en onemlısıydı Ağustos 1936'da yapılan "On altılann mahkemesı" (Zınovıev, Kamcncv, Smır nov ve otekıler), Ocak 1937'de yapılan, "On ye dılenn mahkemesr (Pıatakov, Radek, Sokofnıkov, Moralov, Serebrıakov ve otekıler), Hazıran 1937'de gızlı olarak yapılan Maresal Tukaçevs kı ve Kızıt Ordunun en yuksek kademedekı ge nerallerının mahkemesı veMart 1938'de yapılan "Yırmı bırler mahkemesı" (Rykov, Buharın, Kre&tınskı, Rakovskı, Yagoda ve otekıler) "( ) Butun bunlar, Stalın'ı ve Polıtburo'nun otekı uyelennı oldurmeye teşebbus etmekle, kapıtalızmı yenıden kurmaya çalışmakla Rusya'nın aske rî ve sıyasî gucunu ortadan kaldırmaya kalkış malda ve şu ya da bu şckilde Rus ışçı kutlelerını zchırlemek ya da oldurmeye çalışmakla ıtham edılmışlerdı ( ) Tanınmış kımselerın çoğu (bır çok askerîvesıvdlıdcr) gizlı oturıımda yargdandı, bırçoöu mahkerne edılmeden ıdam edıldı, çunku ışlemedıklcrı curumlerı ıtıraf ettırmek mumkun olmamı^tı onlara Ama açıkça mahke me edılen talıhsiz kımseltrın hcpsı pışnıanlık gosterddeı, gunahlarını yuksek sesle ıtırai ettıler vc Şeytan'ıtı oöullaıı oldııklarını soyleyıp ayağı altında czıldıklerı Ustun ınsana ovgııler yağdır dılar ( ) Davaların derlemesuıı vc yargıların tc melını sagiayan bırıcık şcy, ıthaın eddenlerın ıtı raflaııydı ( ) I tcr scferındc, Paıtı uğruııa vc kcndı kurtuluşları ıçın kendderındcn ıstcnılcn f e dakârlığın son fedakâılık olduğunu ummuşlar dı şuphesız ( ) polıse, sanıkiarın yakınlannı rehınc olarak alma nakkı vcrdmistı Nıtekım bu rehıneler, tanık olarak mahkemc karşibina çık mışlardı Hayatlarını ınandıkları dava uğruna harcamaya en fazla hazır olan cn başegmez ın sanlar bde, ana babalannı ve çocuklannı aynı şc kıldc kurban etmeye hakları olduğunu duşunc mezlerdı tabu Sanıklar, yaptıkları ıtıralların, ya kınlarını kurtaracağını ıımmuşlardı şuphesiz, kendılennı kurtaracağını daumargıbıolmublar dı herhalde ( ) Aralarından bırkaçı (Radck ve Rakovbkı) ate% mangasının karşısına çıkarılma mışlardı, ve bır kıs,ının olunıden kıırtulması, on ya da yırmı kı^ının dc kurtulabıleceklen hakkın da umııda kapılmalarına yol acıyordu Kendı kendılennı ıtham cdışlerının çok s>açma bır jey olduğunu ve /or altında ıtırafta bulunduklarını herkesın açıkça goreceğını duşunduklcrı ıçın, kı^ıhklerının vc unlerının lekelenmeycccğıne ınanmışlardı şjuphesız ( ) Stalın ı boyle bır ış yapmaya sevk cdcn asıl neden, bır başka huku ıııetı yanı Rıısya ıçındc bır ba^ka hukumetı te^ kıl edebıletek olan kımselerı ortadan kaidınııak t ı b d b d c ( )Stalın'ınmuhalıflerekarşıılcnsur dugu ıthamlar, tepeden tırnağa uydurmaydı sııp hesı/ ( ) Gcrçckkutle taslıyelcıı sessu secfasız yapılmıştı, hatta cogunlukla mahkeme kar^ısı na bıle çıkmamışlardı ( ) Cjadrc uğrayanLırın sayısı belkı hıçbır /aman bılınemcyccektır Ba zıkaynaklaragore sadeceorduda 20 Ü(K) sııbay, yanı butun biıbaylaıın yu/de 2*5'ı tevkıf edılmib, vcbınlcrccbikursjunadızılmı^tı (Isaac Deııtsc lıtr Stalın ıkınei cılt (,c\ırı Sılahattın I Iılâv A TURHAN GIJNAY Imtlyaz sahlbi BerfnNadl : Basan ve vayan venlCün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A S Cenel Yayın Yönetmenl oıtıan Erlnç . cenel Yayın Koordlnatöru Hikmet Çetlnkaya : Yazıişlert Mudürü: Ibrahım Yıldız Sorumlu Mudur Fikret İlkız Yayın Yönetmenı Turhan cunay crafik Yönetmen Dilek llkorur Reklam MedyaC Agaoglu Yayınevı, 19(S9) Roman, "I Iucrenın kapısı GÜM dıye kapan dı Rubashov'un ustune ', dıye başlıyor Rubab hov, eskı Halk Konusctı Merkez Romıtesı uyc sı Rubashov, 404 numaralı hucreye kapatılıyor " kurşuna dızılene dck burada kalacağını büı yordu (s 17)' Hskı tufekler oldu," dedı kendı kcndıne, "Bızlersonunculanyız " "Bızıyokede ceklcr " (s 18) Koestler "Yıl 1933, teror done mı başlayalı bırkaç ay olmuş " (s 34) dıyor romanında, teror doncmını nedense uç yıl one al nuş llgınç bır saptama "Ikıncı bır garıplık ıse geçmı^ı duşunmesıydı, kronık hapısane hayal cılerı ncmen hemen her zaman geleceğı kurar lardı, geçmışı ıse gerçekte olduğu gıbı değıl, keş ke şoylc olmub, oisaydı bıçımınde anarlardı " (s 52) tşkencc hakkında "Insanın bılınen her tur lu hzıksel acıya dayanabüeceöını oğrenmıştı, ba şına gelecekierı oncedcn bılen bırı, buna her hangı bır amelıyat gıbı dayanabılıyordu Kotu olan yalnızta bılınmeyendı, çunku o zaman tep kılennızı ongorecek fırsattan, dırenme gucunu zu hesaplayabılcceftınu bır olçuden yoksun ka lıyordunuz " (s 54) Rubashov, bır hucrede yapılabılecek her seyı yapıyor Duşunııyor "Partıısı neden aksadı.bu nun sebebını bulmak gerek Tum ılkelenmız doğruydu anıa ortaya çıkan sonuç yanlış ( ) Amaçlarımız saf ve kebindı, halk tarafından se vılmemız gcrekıyordu Ama bızden nefret edı yorlar Neden boylesı bır dehşet, tıksıntı uyan dınyoruz?/ Sı?e gerçegı gctıraık bu, ama ağzı mızdan yalanmış gıbı çıktı Sıze ozgurluk getır dık, ama elımızdekırbaç gıbı gonındu Sıze cap canlı bır hayat geürdık, ama sesımızın duyuldu ğu her yerde aîaçlar kavruluyor, kuru yaprakla rın hışırtısı kaplıyor ortalıöı Sıze geleteğı vaat et tık, ama dılımız dolandı, kekelcdık, havladık (s 60) / " O sırada yepyenı olan bır turun ba yılı orncklerıydıler Mılıtan duşunurler Avru pa'nın çLijitL kcntlcnnın lıapisanelennı çok ıyı ta nıyorlardı, aynı gczgın batıcdarın çe^ıtlı otellerı tanıdıklan gıbı Iktıdara geçmcyı nayal edıyor lardı, ıktıdar kavramını yok etmek amacıyla, hal kı yoneteceklerdı onlan yonctılmc alib,kanlıgın dan kurtarmak ıçın Butun dusunduklcrını yap miblar, tum hayallcrı gerçek oımuştu Pckı, n«. rccıcydılcr b.ımdı' Dunyanın gıdışını değıştıren bu beyınlerın her bırınc kur^un sıkılmıstı Kımı sı alnından,kımısı cnsckokunden vuıulmuştu ' (s 61) Partının bıldığı tck bır buç vardı Çızılen yoldan sapmak Bunun da tek bır cczası vardı ölum " (b 76) Rubashov'u "eskı Iıse aıkadaşı ve tabur komıı tanı" tvanov sorguya çckıyor lvanov Robas hov'un kursuna di7ilmesını ıstcmıyor Tartışma lar Rubashov ' gerçckten ınanıyor musun halkın arkanuda olduğuna'* Onlar scssızce, sa bırla kadanıyor sıze ba^ka ulkelerde başkaları na kadandıkları gıbı, ama derınlıklerınde sıze hıçbır karçılık vcrmıyorlar Halk yığınları, bır kezdahasağırlaşıpdılsızleştılcr Kibacasıogun lerde bız tarıh yarattık, sız ıse şımdı polıtıka ya pıyorsunuz butun fark bu işte " (s 85) Tartismalar burup gıderken lvanov, Rubas hov'a,' Şımdı zararsız, tennz bır ıtırafname uy duracağız ve ıs,ımız bıtccek " dıyor Rubashov "ıtıraf"ta bulunmayı kabul etmıyor lvanov "ıki hafta" duşunme stıresı vcnyor Tekrar bır araya geldıklerındekı tartışmalardan lvanov, "llk kcz bız başarılı olduk, dedığımı?ı yaptık " dıyor ve Rubasnov boyleyetcklennı soyluyor " I Ier dcdı öımızı o kadar ıyı yaptık kı, adıl W toprak pay laşımı yapatagız dıyc bır yıl ıçınde bes, mılyon çıftçı aılesının açlıktan olmesıne bık bJe razı ol duk ( ) tek çozum oldurmek Muhendısle rınıı/ yapacakları en ulak bırhesap yanlışlıgı so nucunda ya hapbi ya da daıağacını boylayacak ları bılıncıyleçalib,ıyorlarg(.<.L gunduz ( ) *jaır lerımı/ uslıın sorunlarıyla ılgılı tartı^maları gızlı polıse ıhb.ırlar yaparak sonuçlandımıayı ye^lı yorlaı CiLİettk kıısaklann çıkarlarını korııya i)ilnıı.k ıçın sınıdıkıkıı oylesıne yoksulluğa /o rıınlu kıldık kı ortalanıa onııır u/unlugu şımdı (knılorttcbıı kısaldı ( ) lnsanlarıuya^anıstan dardı devnm oncesınden daha duşuk, çalışma koşulları eskısınden bctcr, dısıpkn daha ınsanlık dış,ı, ( ) îdam cezası yaşını on ıkıye uıdırdık (ss 156 157) 179 bayiada "lvanov'un yolduğunda" Rubas hov'u GletJun'm sorgulayacağını oğrenıyoruz Rubashov duşunuyor "Asluıda fazla akıliıydı o (lvanov), artıeskı tufeklerdcndı Yenıekol Glet kın'dı ve onların yontemlerı uygulanıyordu ' (220 sayfada lvanov'un kursuna dızıldıgını oğ renıyoruz ) Gletkın, sonunda, Rubashov'un "1 numara"ya (Stalın) "etbaneleşmışolan sofiuk yt mek"lc "erken bır olum ' hazırladığını kabul ct mesınııster Rubashov'un kesın cevabı "Hınız dekı kâğıtta yazılı sacma sapan canılıkler îçeren suçlamalarla hıçbır ılgım yoktur " (s 185) Stalın'e suıkast Işte Saıme Goksu Tımnıs de Edvvard Tımms'ın yazdıkları ve 1998'dc Hurft&Company London'ın yayımladığı Ro mantıc Communut The Lıfe ana Wark of Nâ zım Hikmet adlı kıtabın Yevgenı Yevtuşenko ta rafından yazılan veAdarn Sanat'ın Eylul 1999 sa yısında yavımlanan onsozunden tuyler urpertıtı bır parça (Onsozu ü n d e r Otçu çevırmış Onder Otçu'nun yazdıklarını ve çevırdıklennı kaçııma yın ) "Taııh ıçerıye, gozlerımızınonune yaşlı bır adam kılıgında geldı, en Nâzım'ınkı kadar mavı gozler boşluktaydı, ıçerıdckı ıkı konuğa goz utuyla bde bakmadan yaJnızca Nâzım'a yonelt tı bakı^ını, basını eğdı, dokusu anıda tunaf bır goruntu olarak canlanan eflatun renlclı taklıt kıırk şapkasını yırtartasına çdcardı ve ansızın dız len uzennde yığddı "Tanrı aşkına affet benı Nâzım, kurtar benı §u gunahımdan Sana anlatmam gerekcn bır şey var " Şapkasından yere eflatun kırpıklar doku luyoruu Nâzım yuklenıp kaldırdı onu "Kalk kardeşım, bır şey soylemek zorunda değılsın " "Hayır, kesırdıkıe anlatacağım bunu ü n c a yıl ıçunde taşıdım, artdc dayanamıyorum " Kendı sı ıçın artık bır ezıyet halınc gelen oykuyu soz tuklen zorlukla seçerek anlattı aramıza yenı ka tdan bu adam " 195 l'de Nâzım'a yalnız kendı kıdlanımı ıçın resmı bır araba ve şofor verılmıs tı Bu adam o şoforun ta kendısıydı Arkadaş ol muşlardı, hatta Nâzım bır seferınde onun evıne davet edılmıştı 1952'de şofor Lubyanka'ya çağ rdır Karşısında Bena'yı gorduğundc şok olur "Ona 'Şolorluğunu yaptığın kışının kım ol duğunu bdıyor musun'' dıye sorar Bena 'Barış odulusahıbı bır Turk komunıst buyukbırşa ır Sovyeder Bırbğı'nın bır dostu ' dıye yanıt lar alallanıış şofor Bunun uzerıne Bena 'O, Sov yeder Bırlığı nın bır dostu değıl, duşmanı,' dıyt mırddanır, 'devrımcı kısvesıne burunmuş tccru belı bır duşman Yoldaş Stalın'ı oldurmek ıstı yor Ama tutuklayamıyoruz onu çok meşhur usteldc, 1 ıırk Onu tcmızlcmcmızc yardıın ct melısın Senın gıbı meslegındc başardı, ıyı bır şoior ıçın kaza susu verılmışe ben/cmcycn bır kazavı kotarmak nedır ki'' Aramızdakı casuslar dan bınnden daha kurtulmuş oluruz 1 ' tnanamıyorum,' der şofor, 'O bcnım ıçın bır baba gıbıdır Bena sesını karartarak 'Burada senın de benım de tek bır babamız var,' dıye kar şdık verır Ertesı gun Lubyanka'ya yenıden çag rılır vc gorevı kabul etmesı ıstenır Dayak ycr ama gorevı reddcder Sonra buroya karısını gc tırırler, ardından da hapıshancdc kaşarlanmıs, kı mısuçluları Polıs, Bu tatlıçocuklarytllardırka dın ctı gornıedı deyıp havalı havalı bır suçlula ra, bır de bızım şolorun kansuıa bakar Şotor me sajı almıştır ve gorevı kabul eder "Kazanın 'yarın' gerçekleşeceğtne daır mcsa) larla defalarca hazırlık yapmasi ıstenır, ama ka za şu ya da bu nederde hep son anda yenıden er telenır Derken Stalın olur, Bena davurulur Nâ zım kendı arabasım satın alır vc resmı arabaya dıtıyacı kalmaz Şoforvı, kendısını ncrcdcyse bır katıle donuşturen ıktıdardan uzaklasabılmek ıçın her ışı denemeye hazırdır ve sonunda bır tak sı şoforu olur Ama Nâzım'a karşı suçluluk duy gusu bır turltı yakasını bırakmaz, bu ezıyetı ya şar, huzunınu kaybeder Artık af ddcmc zama nıgelmıstırveoburadadır " Rubashov a gelınce Beklenen sonuç tkı kur şun Gun Ortasında Karanlık, soluk soluğa oku nan bır roman, bırçok sorunu yenıden duşunme ye Airlayan bır roman Pınar Kur'un mukcmmel çevırisinın de bunda payı var Marx kapıtalı/m sonıına kadar gclıştıkttn sonra sosyalı/me geçdebıleteğını ya/mıstı 1917'de, Rusya da, sunayı ışçılerının butun çalı şanlar ıçındckı payı yu/dc ıkı ıdı lopıak kole ferıyle sosyalızmın kurulamayacagını anladık Gun gelır altı yııyyıl boyunca Padışah m 'kul"u olaıak yaşayan ınsanlarla gcrçck dcmok rasının kurulamayacağını da anları/ • CUMHURİYET KİTAP SAYI 500 SAYFA 3