Katalog

lerin Ibrahim peygamber ile insan kıırbanından hayvan kurbanına gcçmelerinin saglanmasıdır. 1 lıristiyanlık isc kanlı kıırbamn olmu ması, hatta bunıııı önlenmesi vc ycrinc simgelere clavalı hir ınanç sisteminin ge liştirilmişolmasıvla Musevilikien ve Müslümanlıktan ayrılır. Bu anlayış "İsa'nm kcndisiııi, insunlık vconungünahları için kıırban etmcsi üzerine kurıılııclur. (), son kuıbandır." "1 lırisiiyanlığın The Kucharist (.ommıınion' ayinlerindeki beyaz ek nıck, kırmızı şarap ritik'li tcmelde Isa'nın 12öğrencisiylcbırltktcvedigi Fısıh Yemeği'ne bağlanmakıadır. Isa'nın tla bclirttiği gibi ekmek onun etiııi, şarap ise kaııını simgelemektedir. ("îünümüzdebıı simgesel ritüelin altındaki yine simgcscl örtük yönelme ise Tann'nın biılikte yenil mesiyle tanrısallığı paylaşmak ve ona ulaşmakrır" (s. 105). Kuran'da kurbarı konusu başlıca üç ayrı böliimdc; Maidc Sıırosi 27. ayct, 1 İacc Suresi 28., 3435, 36., 37. ayetler ve Kevscr Suresi 2. ayerre ycr almaktadır. Maidc Suresi 27. aycttc, T'cvrat'ta vc tncil'dc de anlatılan, Adem ve I lavva'nm oğulları I labil ve Kabil'in Tanrı'ya sundukları kurbandan sö/ edilır. 1 İacc Suresi 28. aycttc bclli günlerde, Allah'ın adınıanarakhayyanlaıı kuıban etmeleri, ku banı ycmcleri vc yoksulları doyurmaları; aynısure34 35. ayettehcrünımctiçikurban kcsmcnin meşru kılındığı; 3637. ayellerde kcsim işleminin ııasıl yapılması gerektiği, nc zaman ycnebileceği, kimlc rc verileceği ve niçin kcsilmcsi gerektigi; Kevscr Suresi 2. ayette ise I licret'in 2. yı lında gerekli şartları taşıyan Müsliimanlara kuıban kcsmcnin zorunlu kılındığı açıklanmıştır. Bu bölümdcn çıkan önemli sonuç: Kurbanın Müslümanlara taızkılınmadığı ve dağıtılarak, ycnerck konuya toplumsal birboyutun daeklenmişoldug'ııdur. Kski Tiirk boylarında kurbanın nc ka dar büyük yer tuttugıınu gözledigimizde, günümüzdeki yaygmlıgm ncdenlerini an lamamı/ da kolaylaşıvor. (lenazc törenlerinde, düğünlcrde, bir başarının kazanıl masında, cvlat sahibi olma isteğinde, hastalıktan kurtulma adına ve kurtulduktan sonra, kötiilüklerden korıınmada, mal mülk sahibi olma isteğindc, ve daha pek c,ok ncdenle kuıban kcsilmcsi eski Tiirk boylarında oldugu gibi gününıüzde de canlılıgını koıuyan uygulamalar olarak varlığını sürdürmekredir. Tarih içinde belli kodları ve bıınu kaışılık gelen anlamları içcrcn kıırban, güniimiizde geçmiştekinden larklı olarak ^iddcti içselleştiren bir işlev görmektc; grup değcrlcrini bireyin özgür bilinci alcyhinc, daha çocuk yaştan başlayarak beslc mcsiylc kcntliliğin gereksinim duyduğu hoşgörülü vc özgür düşünceli bireyin tipinin oluşup gcliijmesini, tıpkı gclcneğin diğer unsurlarında oldugu gibi cngcllc mektcdir. I Icr nc kadar gclcnck bugünden yarı na tleğiijtiriJcmcyccck birgcrçcklik isc dc kaba giictin, vahşetin ıılaştıgı boyutu dü şünüldüğünde, gcncldc şiddetin, özelde isc kurbanın yaşamıınızdaki payının azl masını due.mc.den yapamıyor insan. Kcsilcn her canla yitirıli^imiz, azar azar tükettiğinıiz insancıllığmuz, scvginıiz, özgürlügümüz, başkaldırı ruhıımuz olmu yor mu?lnsanca olanın ölümüylc, insan kıırbanının arasındaki hırk çok mu büyük? lbralıim pcygambcrdönemi için ilcri bir aşanıa olan hayvan kurbanı, cadde lcrindc boğa kovalanan, çocukların "Tabııla R.ısa" gözlerinde eanlar bogazlanıp olukoluk kanakıtılan bir/aman için hangi dü/eyi iiadc ctlcrr1 Ve bir soru daha: Kaııı kanıksamıij çocuklar hangı a.şkı bü yütcbiliılcr? • KurbanKurlianm Kökenleri ve Anaılolu'da Kanlı Kurban Ritiiclleri/ (iıırhiiz iirgtner/ îuanhııl /V97, Yıipı Kralı Yayıııldrı CUMHURİYET KİTAP SAYI 449 Aşkın Taç Yaprağı ve Zümpıit Longa Son günlcrdc ijiir kitaplannda hızlı bir artış gözleniyor. Timuçin Ozyürekli bu kitaplardan ikisini tanıtıyor bizlcrc. TİMUÇİN ÖZYÜREKLİ Iki şair, iki kitap D ergilerden, yayımladığı kitaplar dan, Trabzon'daki güçlü ve ıızun soluklu "Kıyı'dan biliyoruz Ahmct Özcr'i. Hayatın biitün karmaşasım ditlik didik eden şiiıieriyle, mcelemele riylc, dcrinlikli yazılarıyla, "portre"lcriylc yıllardır karşılaşırız. ( )zgün sesi, soluk lıı şiirlcriylc bunca kitabı gerisinde bıraknııştır. Şimdi daha yoğun, duyarlı bir kitabla Bilgi Yayınlan'ndan çıkıp gekli: Aşkın Taçyaprağı... Kitabını 1. tlcftcrler: cl yazımı taşıyor. 2. gökyüzü: kuşların vc çiçcklcrin dili 3. hayat: birdüşün ardından isimleriylc üç bölümdcn oluşturmuş. Toplam: kırk dört şiir... Kırkdört dcğişik çiçck... Ahmct Ozcr bu kitabıyla yalnız "aşk" özcl temasıyla ilgilcnmiyor, oradan yola çıkarak ilişkileri, özlemlcri, dostlukları, ailc kavramıııda bclirginlcşcn duygusal sıçramaları, yitirilcn zamanı vurgukıyoı. Yanıtlar arıyor, vcriyor, gelcccğc güzel göndcrmeler yapıyor. tçimizdc uyuyan güzelliğc scvdalı vanımızı uyarıyor. Şiirle zor olanı başaııyor, bir filizyeşertiyor. Bazen bir lilme dalıyor, bazen bir lotoğrafta oyalanıyor, bazen dc bir nchrin su larında, köprülcrinde konaklıyor... "ogiunıın totogıah clindc yitiklcr kcrvanında biranncdiı günler kararan göğün çmlayan sessizliğiıule yalnızlığın ezgisidir söylcncn." Sıradan olaylarda gizlencn ince duyar lıkları yakalayarak özgün şiirler koyuyor ortaya. Okııyanın biitün dizelerini paylaştığı, katıldıgı "Buğday ve Toprak" bunlardan: "ncnccrcyi açtım elma ağacı serçe cıvıltısı ve keılı döküklü birdcnbire yüzümün avnasına lcylâk kokusu atcş rcngi bahardalı gölgcsi göle yansıyan karlı dag bahar gekli dedim ak bir hukıta kırkıngıçların göğü biçişine bakarak." Bir kitabın oyluınunda koca bir hayatla kııcaklaşmak zor iştir. Ahmct Ozcr "Aşkın TaçyapragV'nda bunu başaııyor. Kitabı elime aldığınnla yalnızca "aşk" siirleri okuyacağımı sanarak aklanmışım. ()ysa hiçtc öylc dcgilmiş. Duv gusal yanımızın ağır basa rak duvarlığımızı artıran: "çocuk ve zaman" bu şiir lerdcn... yüzüıı mii gençlıgin nıi tanık geçtigin ıımaklara cy yolcu diinyayı değiştirmek atlı günün Diliylc Divan Şiiri, Baudlaire'den Günümüze Iransız Şiiri, Tckke Şiiri, Lâtin Şiiri) nasıl bir şiirseverle karşı karşı ya olduğumuzLi bize kanıtlamış, şiire olan sevgimizi kamçılamıştır. Şürimizin bu "gönülleri" kitabı "Zümrüt Lorı ga"yla bizi şiirin engin sıılanna çekiyoı. Iç sayla dcscnlcrini Somay Onurkan'ın hazırladığı kitap, insanı soluklaıulırıyor, güzclliğin büyüsündc kaybcdiyor: "Kocayaz! (îüzelimyaz! Eygüzebu lanan yaz! Seninlc bundan böyle ey sihirbiz sihiı baz: na yuruyuşicsın Biitün kuşlar yck âvâz! Büıün kuşlaı oglun on sckiz ya yekâvâz!" şında/ omuz başınAhmet Necdet kitabın sonuna açıkla da." malar vc notlar koyarak okuyucuyu özel Sonra bir başka imgelerin anlamına doğru çekiyor. Açıksayfayı çcviriyorsun, lamalar şiirsevcrin tekrar o şiirlere dö birdcn yürck bıırncrek (işaretlcncrck, yönlcndirilcrek) kan, içini sarsan "tabaşka bir açıdan bakmasını saglıyor. rih ve insan": Ozel imgeler gcncl anlama doğru güzcllik adına yola çıkarken bazen yüklen bileklcri kesilmiş dikleri işlcvi aşabiliyorlar. 1 lerkes için bir dcvrimcinin bir güzellik oluyorlar. I ler tlize öylc yo bolivya'da vıırıılan erncsto'nun fotoğ ğun ki kitabın sonunda ycr alan bu ratı yansıyor "açıklamalar ve notlar" yetersiz bile kabiri bakıyor albümünc gencecik bir lıyor. Şiiri oturtup irdclcycccğimiz "tagazetecinin rihsel mekân" adeta bir "sıınak taşı"na mctin göktcpe: film takıyor makinesi dönüşüyor. "Palamut Meşesi Bu ŞiirSa nc na"nın ikinci beşliğinde yalın ve çarpıcı namluya mermi sürer gibi söyleme yaslanalım mı? hazııianıyor bir işkcnccnin lotoğrafı"Tâcım corana civica** nı çekmeye: Yaprağı mcyvesi senden vuruluyor." Bir sen varsııı kalıramanca Ahmct ()zer sorgulayan tavrını SıKcndisinc biçim vercn vas'ta yakılanlara, Uf^ur Mumcu'yu yok edenlere karşı sergiliyor. Şiirin düzcyini Soylu agaç Troya'da." koruyarak, dizeleri düz söylem biçiminc Ahmet Necdet'in şiiri kendini kanıt düşürmcdcn, güzel bir halının zcngin lamıştır. Uzcrine lazla söz ctmck gittik motifleri gibi görsclleştirerek, dııyumsa çc dcrin bir kuyuda kaybolmaktır. Bu tarak yapıyor. (>eyhun Atuf Kansu için yüzdcn hcr okuyucu "Zümrüt Lonyazdığı "kansu" şiiri, olağanüstii giizclga"nın şiirlcrindcn kcndi özcl seslcnişliktc bir rcsimşiir... "Aşkın Taçyapralcrini yakalamalıdır. Bcn "Aşklar Şiirle ğı'zaman zaman başvuracağımız, geziKanar'ın güzelliğinde çırpmdını dur ncceğimiz.güzellikleriylebizisürckli didıım. Ahmct Necdet'i böyle bir şiir yaz ri tııtacak bir şiir kitabı... • dığı için kıskandım. Sizc dc soruyorum, ne dcrsinizr1 "Kimse taşıyamaz aşk acısını Ahmet Özer/A$kw Taç Yapra&ı/l BaYüreğe saplanan bir şiir kadar sı»/ Marl/V)W \\tlgi Yayıııcvi İnsanoglu içindcki yangını Söndürcyim derken dana çok yanar Zümrüt Longa Yalansız her aşkta şair kanı var "Aşklar Şiirle Kanar" ını.'1 Aşklar şiirle kanar" Ahmct Necdet (Sözer) bir beşeri vc Gerisi mi? LLlbct "Zümrüt Longa'Vla, ikıisadi cof*rafya proresörü... Ama aynı başka güzclliklerlc yan yana... Sanııım zamanda gönlü şiirc düşnıüş, şiiri yaşakoca yaz "cylül hüzııü" gclcnc kadar bu manın parçası kabııl etmiş, sekiz şiir kikitap elimin altında olacak... • tabını geçmiştc bırakmış... Onca ncfis çevirileri (Baudelaire, Apollinaire, Ara* Ahmet NecJct'in bir şiiri gon, (lelan, Tıakl, Voznescnski) bizlcrc ** Me$e Çelengi kazandırmış... Biitün bıınların yanında gcniş kapsamlı şiir antolojilcriylc (ÇağZümrüt Longa/Ahmet Necdet/1 Bal daş Fransız Şiiri, Modern Türk Şiiri, Busım Mart 19 )H/Düşlem Şiir Yayınlan SAYFA 1 7