Katalog

"Herkes Atatürkcülüge katkı sanlamalı" Dr. Menter Şahinler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu Ataturkçuluğü bilimsel bir yaklaşımla yorumlayan Şahinler, Osmanlı Imparatorluğu'nun Birinci Dünya Savaşı'na girişiyle ilgili gizlı bır anlaşma metnini ve Menderes donemine ait Fransız gızlı belgelerini ilk kez ortaya çıkarıyor kitabıncla. Şahinler ile kitabı uzerine konuştuk. ACAR SALTIK A taturk ve Ataturkçuluk konu ZA mncla bınltrtc kıtap yazıldı St ~ x jLzın once Fran\ızta, \onra Turk çe vt Alnıanta olarak yayımladığınız "Ataturkçuluğun Koktıu, Etkıst ve C,un tellığı" adlı kıtap, ıçerığt ve bılımiel yo nuyle bu alanda gerçeklestırılen en tâdı alı eser olarak gosterıltyor Kıtabıntzın ayırıcı ozellıklennı bıze açıklar mısınız? Oneelıkle şu gerçcğı vurgulamalıy:ım Ben bu eserı 15 yıl sure ıle Turk, Os manlı, Rus, ttalyan, Fransız, Alman ve ingılı/ arşıvlermde araştırmalar yaparak vc bu konuda yazılmıs bınlerce eserı 111 celeycrck çok cıddı akademık bır çalış madan sonra yazdım Nıtekım bu cscrın aslı Soıbonne Unıvcısıtcsı Tarıh I akııl tesı'nde uzmanlardan kurulu bır jurı onunde doktoıa tezı olarak kabul edı lmıştır Dolayısıyla escrın tarafsız, ba^ka bır deyımle akademık vonu kanıtlanmış tır "Gunumuzde Ataturkçıılıık artık dc ğcrını yıtırdı" dıyenlere Ataturkçuluğun gerçek hedeflerını vc ozellıkle Muslu man Dunyası uzerındekı etkıJerını, bu yuk dınler arasındakı ıi7İaşma vc dunya ban$ı ıçın goıevını yaptığıma ınanıyo rum Ataturkçuluğü yenıdtn tanlandıran ve sureklı gundemde tutan hedefler neler dtr? Ataturkçulukle Turkıye, sıyası, eko nomık, sosyal ve kulturcl alanlarda cn uygar ulkelerın duzeyıne varacak ve bu du/cyı dc a^acaktır Muslunıan dunya sındakı teokratık rejımler Ataturkçuıu ğun vardığı bu aşamada yıkılacak ve yc nııe denıokıatık rejımlcı kurulacaktır Muslumanlık, I Iırıstıyanlık vc Musevdık arasında bın yıldır suren çatibma sona erecck vc gergınlık ortadan kalkacaktır Sız kıtabımzda Ataturkçuluğun bır dugma vt ıdt olojı olmadtğtnt vurguluyor sunuz Oy\a Ataturkçtdıığun ıdeolojı ol duğunu ont mren bırçok akademısyen var Bu kanudakı açıklamanız nedır? Ataturkculuk sureklı bırgelüjme, ıleı leıııc \c avdınlanma harcketıdır Bır ııl kcnın kısa 7amand.ı kalkınması ıçın uy gulanan suıcklı bıı dtvıım haıckctıdır Osmanlı donomındckı dcnç Osmanlılar ve Gcnç 1 uıkleı dcn kaynaklanan hı/lı gelışme ve kalkınma ar/usunun somııt orncğıdır Atatuıkçııluk bıı dogma ve ıdeoloı olmaktan u/aktır Bellı kalıplara asla sığma7 Orncğın gunumuzde Atatuı kçuluğun sureklı gelısım ıçındc olan ılkelerınden çok, Atatuık un ıcsımlerı, heykellerı, ro zetlerı ve takvımlerı ılc uğraşılmaktadır Konferanslaıda bıle Atatuıkçuluk ılc ıl gılı tıddı bır kıtap dağıtılacağına veya sa tılacağına hâlâ rozet dağıtümaktadır. Asıl SAYFA 10 Dr. Menter Şahinler'le "Atatürkçülügün Kökeni, Etkisi ve Güncelliği" adlı kitabı üzerine açıklamak ıstedığım konıı gunumuzdekı aydınlaun Ataturk KÖKhNİ IJKlSİVh çuluğun devrımcı ılkclertne sahıp çıkıp onlan gelıştırmcmcsı ve gerektığınde yenı bır yon vcrememesıdır Ataturkçuluğun temel çızgısı olan devrımcılığı kavradığımu zaman bır yerde Ataturk donemı nı de aştığımi7i ve sureklı gelışım ıçınde toplumda mılyonlarta genç Ataturk ye tıştırmektc olduğumuzu fark cdeceğu Genç Ataturkçuler gunumuzun ekono mık, Myası ve toplumsal koşulları ıçınde Ataturkçuluğe yon vermek zorundadı rlar Benını de kıtabımda gerçekleştırdı ğım en onemlı olay, bu yonu belırlemek, Ataturkçuluğun genış ufkunıı tanımlamaktır Dılencmz konuşmamıza V)\4 yılın da Bırına Dunya Savaşı'na gırı^ımızle ıl ü,ılı bc Igeden haşlayaltm Bu bclgeyt hangı kayınıklardan huldunuz^ Bu bclgeyı yıllarca aradım Once Pransı/ daha sonra Rus kaynaklarında araijtııdıın, sonunda belgeyı buldum ve boyk bır anlaşmanın varlığını tamamen tescılettudım FakatkıtabımıFransızca olarak yayımladığım zaman bazı tarıhçıler boylc bır antlaşma metnı olmadan bıınıın ıdılıa edılemcycccğını soyledıler Bıınıın u/erınc once Osmanlı kaynakla rında/aı ş^vleı ınde aramaya başladım, fa kat bulamadım Daha sonra Alman ar şıvlcrındeyaptığım uzun araştırmalar sonutıında bclgcyı buldum ve kıtabımın Turkçe baskısinda yayımladım Bıı helge bakkında bılgı vt rır mnımz ? Bu belge, 13 Kasım 1998 tarıhınde Osmanlı tmparatorluğu ılc Almanya ara sında ım/alanan gı/Iı bu anlaşma metnı dır l.ıl.ıt Pa^.ı ıle Almanya nın Istan bul dakı Bu>ukelçısı Wcngenheım ara sintla ım/alanan ve Osmanlı tmparator lugıi'ııun Alınanya'nın yanında sava^a girnıesı durumunda 5 mılyon Osmanlı Lııası alaağını uarantılcyen bır belge Tabıı kı ()snıanlı Imparatorluğu savasa gırdı vc sava^tan yeniK çıktı Bunungıbı bıı çok belgeyı çesıtlı arşjiv çalışmaların <\A oıtaya çıkardım Bcn/eı Delgelerı I ıaıısı/ gı/Iı arsıvlerınde buldum MoıJtn \ âonemındekı belgeler ne d Mcndcres'm koktendıncı akımlarla ıliijkılcrı, Kurtlerın sılahlanması, anarşı konıısunda başlattığı bırtakım hareket lcı vaı Mcndetes'ın 1950 yılından son ra 111 tk.trl.it Kı olan ılışjcılcrı ve yabancı ıılkc bu> ukc Içılıklcrıne lnonu'yu jjikâyet etmesı gıbı konularda son derece ılgınç \c soımıt bolgeleıı ortaya çıkardım Bıı bclgclcrın kaynağı ısc yabancı ul ke buyııkelçılıkleiının ulkeferıne gon dermış oldııkl.m gı/Iı rapoılardn Bu nıın ıçınde 21 Mayıs 1960 muda haltsııulcn once V Ruijtu Zor lıı'tıııtı I ıaıısı/ Buyukelçısınc >a(>ıi}>ı ıtııaflaı \ar Zorlu'nıın I ıaıısı/ Bmukelçisrne Ce lal B n.ıı l.ı ılgılı açıklama laıı v.ıı Avnca Mcnderes'ın laııLıtl.ıra tlcvlet yar dınıı ya|)tıgı ve çe ijitlı k 1 nallaıl ı ılıııı \.ı un oıgan larını cles tcklcdıgı 01 taya çıkıyor Bıı bc Igt U rııı haynagt nedır' Pekı anar^ı konusunda nt yapıyur? Anarşı hususunda yaptıklarına, Kurtlerı, o bolgclerdekı oyfarı alabılmek ıçın, sılahlandırması ornek gosterılebılır Şımdı Mtnderes donemtnden zıyadt bugun ortaya ^tkan kaşullar Konucunda MGK toplantısı vt lurkıyt'dt şu anda belırlt boyutlara ulaşcın vt sorun olduğu ıddıa edtlen ırtıcamn koklerı hakkındakı goruşlenmz ntlerdır? Ataturkçuluğun kokenı, ctkısı vc guntellığını ıncelerken konuya Ataturk çuluk çi7gısı ıçınde akademık yonden ınceledım Dolayısıyla Ataturkçuluğun te mel cizgısını tekrarlayacağım Turkıye Cumnurıyetı bır ummet toplumundan bır ulus toplumuna, dolayısıyla şerıat clu zenınden laık du7ene geçmı^tır Bu du zcnc karşı olanlaı Cumhurıyetın ılk yıl larında vardı Menderes donemınde cesaret buldular, daha sonıakı donemler de sıyasetçıler tarafından verılen odun lerle daha da ılerı gıttıler, ozellıkle de dı ne dayalı bır partının ıktıdar olmasıyla cesaretlerı devlet ıçınde cyleme donu% tu Butunbıınlar tamamen Atatıırkçulu ğe kar^ı, Ataturkçuluğun ruhuna aykııı olaylardır Dının sıyasctc karı^tırılması Ataturkçuluğun temel felsefesıne karşı dır Asıl hedeflerı Ataturkçuluğu orta dan kaldırmaktır Gelışmeden, ılerleme den, aydınlanmadan yana olan her ku rum vc kısı Ataturkçuluğun gelışmesıne katlu sağlamalıdır I fâlâ devam eden mu cadele de $udur Toplumun tumunun gelışmeden, ıleılemeden, aydınlanma cıan yana olmasıdır "Ben ılerlemeyece ğım, aydınlanmayacağım, gehşmeyece ğım" ciıyen kı^ılerı ıseeğıtım yoluyla Ata turkçu çızgıde buluşturmak zorundayız Gunumuzde Ataturkçu kurumların, nu kumetın, ordunun, sıvıl kuıuluşların, unıversıtelerın tek amacı Turkıye'ntn da ha ılerıye gıtmesı, gelı^mesıdır Bu heye canın bu ıradenın adı Ataturkçuluktur Ataturkçuluğun 1920 lerde değıl dt 14^0 lerdebaşladıiını Ataturknlma%ay dı bılt toplumun bır lıdtr çlkartacağını, tarıhın akt^ı ıçınde ldam ıılkelerınde de bu tur olayların meydana gelettg'ını ont surmektesınız Laıklık hareketı, Fatıh Sultan Meh mct'ın tstanbul'u fethınden sonra şerıata karşı kendısının yayımlamış olduğu ya salaıla I atıh Kanunnamesı ıle başlamış tır Kanunı Sultan Sulcyman da kendı yasalarını çıkartarak dınle sıyasetın ayrıl masının ılk orneklcrını vermıştır Bunu daha sonra Osmanlı 01 dusundakı ycnı lıkler ızlemıi}, Genç Osmanlı lar ve l'urkleı ıse bu konuda yararlı çalı^ma laı yapmıştır Ataturk ve ar kadaşlan ıse bu gelışmclerı tam bır temele oturtarak laıklığın ve demokrası nın Turkıye ( umruırıyetrne gırmesını sağlamı^lardıı Turk ulusu lıderlcrını ta rın boyunca hep çıkarmıştır Ataturkçuluğun îslam dunyasındah rolu ne olacaktır> Padtsah şerıat yerıne kendı kanunlarım uygulamıştır Bunu btze açıklar mısıntZ'' Fatıh Sultan Mehmet şerıat yasaları yerıne kendı yasalarını oıtaya kovmuş tur Orneğın şerıatta kardeş oldıırme dı ye bır olay soz konusu değıldır Ama I S Mehmet kardeş katlını vacıp kılmı^tır lşte buna bcnzer sıyası nedenlerle dının otesınde bırtakım yasalar çıkartılmıştır Laıklığın baslangıcını buraya kadaı go turebılırı/ Ilatta bazı tarıhçıler bunu çok daha ılcrıyc Orta Asya'ya kadar go turmektedırler Ataturkçuluğun îslam dunyasındakı etkılen hakkında ne duşunuyorsunuz'' Ataturkçuluğun Musluman dunyası uzcnndekı etkılen ıle ılgılı konuyu ılk ke7 araştırmak ve cıddı bır çalışmayı ger çeklestırmekten memnunum Bu konu da daha once bır eser yayımlanmadı Bıı bolumde çok onemlı ıkı tez ortaya koyu yorum 1) Ataturkçuluk butun Musluman dunyasına ornek olan ve etkıleyen bır gelışme modelıdır Dolayısıyla Ataturk çuluk butun Musluman dunyasında te okratık ulkelerde teokratık rcjımlerın yı kılmasını ve yerıne demokratık sistemle rın kurulmasını sağlayacaktır Bovlelıkle Ataturkçuluk yerıne başka adlaıla dahı olsa so? lconusu ulkelerde sureklı gclısj me, ılerleme ve aydınlanma hareketı ba şarıya ulaşacaktır Bu hareket başarıya ula^tığında ıse bın yıldır lslanı ve Hırıs tıyanlık arasında suren gergınlık sona erecek, yanı dunyaya barıij geıecektır Bıı ıse Ataturkçuluğun dunya barışı ıçın ta şıdığı onemı ortaya koyar 2) Dını sorıınları olmayan, azgelışmı^ Hırıstıyanlık gıbı dığer dınlere sahıp olan mazlum ulkeler (Afrıka ve Asya ul kelerı) 300400 yılda basaramadıkları gc lışmelen AtaturKçuluğıı model olarak al mak suretıyle, 3040 yılda gcrçekleijtır mek ıstemektedırlcr A/geli!}mi!; ulkeler Ataturkçuluğu ornek alarak ıılkelerınde hcm tam bağımsu, demokıatık bır dev let kurmak ncm de hızlı bır ekonomık gclışmeyı hedeflemektedırler Ataturkçu çızgıyı nastl tanımlıyonu ? nuz I Ii7İı kalkınma, sureklı gelışme heve canı Ataturkçuluğun temclıdıt "Hı/lı kalkınacağız az zamanda kalkınacağiz" dedığınız vc bunu uygulamaya ba^Iadı ğım/ zaman Ataturkçu çı/gıdesını/, Ata turkçusunıi7 demektır Gelışmenın ve kalkınmanın kaı ^ısındaysanız geı icisını/ ve Ataturkçuluğe karsısını/ demektır Pekı nztt l tırkıyt bugun laık bır ıılkt mıdır> Dıyanet îşlerı Başkanlıp nda ımamlar devlttten maaş almaktadır Bıı nu nauldeğerlendırıyorsuııuz'' Buna Atatuıkçu laıklık denıı Lğcı bı? ımamları devletcbağlı bırkıırulusjun ıçıne almasaydık bugun tarıkatlar buıı lara sahıp çıkacaktı, ele gcçırecektı Bu nun sonucunda her scmttc taııkatlaıın propagandasmıyapan ımamlar olacaktı Bunun en somııt omeğını ıse, dınc daya lı bır partının bunu camılerde başlatmiş olması tcşkıl ctmektedır Atatuı kçu ku 1 umlar bunu faıkctmış olduğu ıçın bıı ol guyu değı$tırebılmı<jtır Ataturkçu çı/gı de devam edebılmek ıçın bu suıe daha bu laıklık anlayışının surmesı gerckır" Ataturkçuluğun Kökeni, etkisi ve Güncelliği / Menter Şahinler / Çağdaş Yayınları / İ81 i CUMHURİYET KİTAP SAYI 438