Katalog

iöz ve büyünün gizemli çatısını kurmaya çalıştyorsun . Seni/şiirini bu kıytya gettren ncdır? ıırınııı olusma cvrcM oncesine dö Kitabımı bir dizemden alıntıyla çok uclım tlk etktler, şiiri tanıgüzel açıklamışsın. Evet, çağımız her şema/ohuma sttresı nastl olustu yin bnyutlarının değiştiği, eskisindcn scndc? rarklılaştığı bir çaö. Hiçnir şey eskisi gibi Yaşadığımız yazgımızdır Ben durmuyor. Modeller de elbette. "Büyük şıirle ilk defa doğduğum coğrafyada karSevişme" hem böyle bir dünyanın, hem şılaştım. Coğrafyamın kcndisi bir şiirdi. de biçimin, biçemin içeriği belirlediği bir Görkemli yüksekliği, şaşırtıcı görüntüleşiirler toplamı. Derinde devinen ise yariyle. Bu yüksekliğin insanları da doğşanmış olandan kaynaklanan izlekler/tadukları coğrafyadan sözcderken şiirimsi liği görülemeyen yanlanyla işleyen, dilin toplumcu şiirin tıkanmasına en çok bu nıklıklar. Anlatı daha gerilerde. Ifade önbir di] kullanırlar. Yüksekliğin yolaçtığı oîanaklarını sonuna değin kullanmaya yoı açmıştı. Bunlar bugün de katıldığım de. Insanlığın değişme, dönüşme tragedbir baş dönmesi belki. Bir konuşma sıraçabalayan, dünya şiirinden ivmesini alan; noktalar. Bunu söylemek durumundayasının yontusu kısaca. Aynı zamanda sında, bu yüksck ve olağanüstü coğYafyaçağrışımlara, imgesel dünyaya dayanan yım. Hele, Nâzım'dan yola çıkamayan 40 benim serüvenimin de dönüştürülerek nın beni şiire yönelten temel etkenlerden ama durgunlaşmaya başlamış bir şiir varkuşağının öncü alınması nitekim bir felayapılmış bir yontusu. Ve "Zehirinde biri olduğunu söylemiştim. Bugün, bunu dı ülkemizde. Şiir hem yaşanılan kötücül kete, yokoluşa yolaçtı. Bunlardan kimileAçan Zambak'. Şiirimin derinleştiği, yadaha derinden duyumsuyorum. dünyayla hesaplaşacak, nem de kendisini ri bugün varlık gösterebiliyorsa, bu, bu tağında iyice yer ettifii şiirler toplamı. önc alacaktı. insanın yaşanılan tragedyakesimdekilerin ağırlık kazanan söylemi Sonra annem. Çocukluğundan söz Benim için bu, "Büyük Sevişmeae başsını hem toplumsal hem de bireysel bağgündeme almalarıyla oldu. ederken, masal anlatırken büyüleyici bir lamda aşmasım ister istemez öne alacaktı. Yazdığın ortamla, siirini olusturan ka lamıstı. Burada iyice öne çıktı. Biçemi dil kullanırdı. Beni doğrudan kendine Yasaklarla kuşatılan bir toplumla, çözülItt arastnda bir hesaplaşma, arayıs, dönüş fazlalıklardan, anlatılardan iyice arındıçeken, gizini çözmeye yönelten bir dil. rılmış bir kitap. Ki bu şiirler toplamı ilk meye yüztutmuş değer yargılarıyla devitürme söz konusu oldu mu senin için? Derken, şiirle sıcak ilişkim başladı. Badefa DU kitapta yer aldı. Daha önce hiçnen bir toplumla, bireyleşememiş insanın Bu hesaplaşma özellikle oluşturmaya banr, okumam için önerdiği roman, öykü bir dergide yayımlanmadı. Içerik iyice tragedyasını aşmaya yönelik olacaktı. Yeabştığım poetıka açısından hem sürekli vb. gibi kitapların yanı sıra şiir kitapları dibe atıldı bu kitapta. Bir dergide yapıni ve cartlı bir dil, imgesel ve çağrışımlara )ir nesaplaşmayı, hem de bir dönüştürda getirmeye başladığında duyduğum lan konuşmada, bu şiirlerin bir duruş, dayalı bir dünyayla geleceğe hazırlayameyi gündemde kıldı. Politikanın içinheyecanı unutamam. Şiir de karalamaya bir tavır alış şiirleri olduöunu da söylecaktı şiiri. "Yenibütüncü Şiir" söylemi den geliyordum. Şiir ise politikadan çok başladım. Sonra... Sonra fakülte yılları, miştim. Şiirlerin üstündeki sır silinince sözünü ettigim bir gerekliliklerden ortaya farklı olmalıydı. (Bu sıcak olarak politiFransız şiiriyle karşılaşmam... Vc arkası içerikteki devingenlik çıkar ortaya. Söze çıktı. Varolan şikanın içindeygeldi. daha büyük bir önem vcriliyor. Giz ve ken de ayrımına Yazıya yönelıs. ştırle tanışma döneme ir anlayışlarını söz ve büyii... Burası ifade etmek istedikvardığım bir cttıde kujağınm konumu vc poetık yolcu aynı hamurda lerimi gerçekleştirebilmek için bir kaçıg e r ç e k l i k t i.) lug'unun seyrtnı beltrledt dıyebıltr mıyız? yoğurmaya çalınılmazlıktı. Görkemli bir yapıyı içerikle şarak. Ama, şiiri politi Bizim kuşağın lıayatı bir cennet yadegil, görkemli bir biçimle verebilirdım. kaya alet etmek Yeni oluşan ratmaya adanmıştı. Verili dünyavı reddeVe öyle de yaptım. Bu kıyıya varmamın ten kaçınılırkcn, bir "kuşağın" da den, uayatılanı kabul etmeyen bir kuşanedeni bu. insani sorunlarsöylemi olamazğın acılı ve zorlu hayatıydı bu. Yaşanılan "tpek'A" (199i), aralanan bu kapının dan da kaçınıldı elbettc! Pek öykünümcü dünyayı değiştirmeye, tinsel söze dayalt tutanaklarıdır bir anlamda ması... lşte bu rağbet görmedi! olanla yaşanılanın parçalanmışlığını büŞiirini burçlandırdıg'ın asal söylem, uırin olgu da önemNe dçrsın? tünlcştirmeye yönelik bir çabanın belirsöz sanattnın ötesınde bir tslcvı olduğu liydi. Bu sorunlediği bir hayattı yaııi. Beni ben yapan • Öncelikle bu gerçeğını ımlıyor. "'Söz avalıg'ı yapan şasal da şairin duda, poetikamı derinden derine ctkileyen bir girişimdi. irın vay halıne" dercesıne bir arınmaya ruşuna yönelik dc yaşadığım bu zorlu ve güç hayat oldu. Destekleniyoryöneltyonun. Bunu açtmlayalını bıraz tavırla çözülmeBugün de, insanî olandan yana bir şair, du/desteklendi da... liydi. Kendi yazar olarak kaybedilmiş, ancak insanın de. Ama yeni • Ben "Büyük Sevişme'den başlayarak açımdan bu sonakkı olan cenneti modcrn dünyamızın oluşması, dar şairin aynı zamanda bir duruşu, bir tavır runsalı böylece özelliklcrine uygun olarak yeniden oluşbir kadroya daalışı yazılan şiirlerin önümüze koyduöu aştı^ımı söyleyeturmak için sürdürdüöüm çaba; düşünyanması, açmazdevasa gelenektcn yararlanarak gerçekbilirim. sel, likirsel aktivitcm daha biünçli bir şeları oldu. Anlcştirmesi gereğine inandım. Yani beni kilde sürüyor. Kısaca, dünyanın daha yacak, dikkat edi •Bir yandan çeken başka şeyler de vardı. Giz, söz, şanılır ve estetik bir dünya olması dilelirse, 80 sonrada şiir üzerine büyü, vb. Yani yapıda biçimin belirlcyici öimdir. Böyle olunca şiire yaklaşımımı sında bizim dışıdü'iünen/yazan belirlcyen de aynı amae oluyor. Yani tini mızda ürün vebırt olman sııri olması. Bunlar son kitabım olan "Şarkılar Kitabı"nda da sürüyor. Duruş ve tabir duygular bireşimi, Dİr toplumsal biren o zamanki nın hep bir aravır alışın daha açık edildiği bir kitap olalinç olarak varlığın bir yansıması şeklingenç şairlerde yıs/yenılenrak bakabiliriz "lpek'A"ya. Yoksa şiirin de görmediğimüen şiir, üncelikle yoğun de benzcri söyme/gelişme çizdaha bir içrek olması görüşümden vazbir estetik çabadır, diyorum. Tinsel olalemler vardı. Çıgısinde dönenen nın, yaşanılanın da belirlediği maddi ve kardıkları dergisaır kimlıg'inı or geçmiş değilim. îlk kitabım ağırlıklı olarak tanıklığa dayanıyor, diğer üç kitabım manevi, öznel ve nesnel yanlarıyla bir lerle, yazdıkları taya koyuyor. ise, şairin de bir yurttaş olduğu gerçeğini bütün olarak kabul cdilmesinden yanaşiirlerle benzeşBu, bıraz da, kude unutmadan söze, büyüye ve gizeme. yım. Şiir de, böyle algılanmalı. tikleri ve ayrılsalıntn şitre baktsınt/yol alts seyrini de antatıyor bize, ne "Ipek'A"da yurttaş biraz daha öne çık "Bir Tufan Sonrası" (1988), bir anlam dıkları noktalarla. Öncelikle duydukları mıs olabilir. lcerik değil ama, tema daha bazı kaygılar bizim de paylaştığımız kaydersin? da bu yasanmışltğt/tanıklığı/duygu yoaçık etmiştir kendini. Yalnızca anlatıdan gılardı. Ama bütün bu ortak noktalara Daha şiir yazmaya başladığım döğunluğunu getiriyor Çatısma/ dönüsme (ilk kitabımda ağırlıklı olan ögedir bu) nemlerde, yoğun bir şekilde şiir/şiirin sonoktasındakı duyarlıklarla yüklü bir söy karşın onlarla kucaklaşılamadı. Onlarla vazgeçilerek ifade etmeye yönelinmiştir, benzeştiğimiz en önemli nokta, o dönemrunsalları üzerine de hem okuyor, hem lem üzerine kuruyorsun siirini. Sözü önce ilk kitabımdan sonrakilerde. Bir başka de, şiirin kendine yönelik sorunlanydı. de kendime göre düşünüp üretmeye çalıbunun üzennde konumlandırahm, dilerdeyişle kendimi geliştirip/yenileştirdiTartışma, bu arkadaşlarla birlikte baslaşıyordum. Yani bende ikisi birlikte başlasen. ğim, dilin, biçim oyunıarının açık edilişi. tılsaydı, bir bildirgeyle değil de, böylesi dı/gelişti. Dolayısıyla da ikisi birbirini et Ilk kitabım olan "Bir Tufan Sonrası" bir tartışmayla, hesaplaşma noktasında kileyip, dönüştürüp/geliştirdi. Aynı mec "Şarkılar Kitabt" (1995), "yenik bir dediğin gibi bir yaşanmışlığın/tanıklığın açılımlar getirilmeye çalışılsaydı oluşum rayı derinleştirmek yerine, hem bunu söz avctsı" savını pekistiren bir durak, seşiiri. Aynı zamanda, kan kaybeden "topdaha da güçlenirdi gibime geliyor. Niteyapmak hem de mecramı genişlctmek, nin için . Şairin yalvaçlığı da tükenmiş lumcu şiir" anlayışına, yaşanmışlıklar, takim bugün, bizden olanlarla o arkadaşşiir coğrafyamı dünya şiir coğrafyasıyla arttk . Yine de arkaik bir yapının kurulunıklıklar bağlamında yenı bir can verme lardan kimilcri ortak dergi çıkarıyor. Ben aynı mecrada yoğurmak, sanırım şiir üzeşu, söz arayısları, temattk çeşıtlemeler var çabasınm da ürünü oldu: Ülkemizde de o arkadaşlardan bazılarıyla şiirin sorine yazmamın, aüşünmemin bir sonucu. sitrinde... Mıstik bir söylem çıkıyor bamuhalif alanda ve iyice sığlaşmış bir oyrunlarına yönelik aynı kaygıları dile getirBence şair kendini derinleştirirken bu zen... Tarihe dönük bir yüzün... Tanıklıklumda, kullanıla kullanıla basitleşmiş bir dim. Bunlar da, söylediklerimi doğrulatürden rizikoları göğüslemeli. Aksi haltan/bakıstan öte bir alısveriş bu. Şıırının söylemde/birbirini tekrar eden bir şiir yan önemli göstergeler. de, kendini tekrarlamak kaçımlmazdır. debisine bu kıyılardan bakalım bıraz da dünyasında üretilcn "toplumcu şiir" anBugün, bazılarında görülen bu açmazın Yeni oluşanm söylemi olamazdıya gelayışına yeni bir hava, yeni bir kan dola• "Şarkılar Kitabı" hesaplaşmadan, ifanedeni budur. Bütün gerçek ve DÜyük lince... Söylemi vardı. Ama gerekli açışımı verme/getirme çabasının. Dünya ve deden öte, anlamaya çalışan bir şairin şişairlerin poetikası da savundufium şeylelımlar yapılamadı. Bu bir paradigmaydı ülkemiz şiirinin geldiği yeri göz önüne irler toplamı. Ve dolayısıyla anlaşılamari doğrulamaktadır. Bunun kuşağımın da aynı zamanda. alarak, bu gclenekten yola çıkarak, içinan yerlerde mistik olan öne çıkıyor. Da Yine de sormadan edemeyeceg'im: Bu bakışını/yol alış seyrini göstermesine gede bulunduğumuz dönemin özelliklerini la önemlisi, bir dille neler yaratabilirim lincc... Benimle yakın adalarda oturanlapencereden çağdaş Tiirk siirtne baktşm de gündeme alarak, toplumcu şiirin soscevabı. Aşk, ayrılık inceleniyor. Içrek rın demek istiyorsun sanırım, evet öylenastldı yalist ülkelerle geri kalmış ya da gelişmiş olanın kendisi açımlanmaya çalışılıyor. dir. Biz, Türk şiirini yenileyip geliştiriyokapitalist ülkererdcki işleyişinin hcsabını Yukanda, o dönemde iki farklı ama Çağımızın hallerinde gizli kalan açık ediruz. En azından kendi açımdan bunun da yaparak toplumcu şiir anlayışına bir önemli şiir anlayışının olduğunu söyleliyor. Tanıklık yok, bir bakışd) ta yok. böyle olduğunu söylcyebilirim. Bugün, hamle yaptırmak çabasının ürünü oldu, dim. Ama ikisi de tıkanmıştı. Böyle görüBakış sonuç olarak getiriliyor. Dolayısıyşiirimiz üzerine bunca ikirciklerin, kaygıilk kitabım. yorduk. Böyle bakıhyordu. Ikinci Yeni şila şiirimde Dİr başka yere gclişin sonucu ların nedeni de bu yeniliktir bence. ir anlayışı isc 80 sonrası şiirinde ortak bir bu. Red Şarkılarında ise, reddetmenin Pckı, Cengız; bu ılk kitapla siirintn simyası şiirleştiriliyor. Tarih, anahtarı "Büyük Sevisme" (1989) "boyutları yolunu açarkcn, "Ycnıbütüncü Şiir" söyle kalkış noktasıydı. Bizim açımızdan da böyleydi. Özellikle 70'lerde Ikinci Yeni depşen her seytn" ızlerıni getiriyor. Aynı kendindc olarak kavranmaya uğraşılıyor. mıne tutunmanın anlamı/besaplasması kuşağının toplumsal sorunlara daha ağırDediğin gibi, yalvaç yok. Yenilmiş bireizleğın/lanıkltğın duygu yoğunluğu sürüneydi? Yani nasıl bir gerçeklik böyle bir lık vermesi, ortak anlayışlarını aşarak ki yin, kendı nezdinde bütün yenilgiferi sayor Bu, "Zehirinde Açan Zambak"a olguyu urtaya çıkardı? şiliklerini daha çok belli eden bir şiire yö(1991) bir kapı aralaytş Ki, sıırını burada hiplcnisi var yalnızca. Tematik yöneliş Yukanda da dcğindiğim gibi şiir belli nelmiş olmaları da hcsaba aldığımı/ bir belli bir yataga o/urtuyorsun. . Seller gidi biçimsel olanın içinde çeşitlenip dağılıbir yerc gelmişti. Bir yanda kendini tekolguydu. Fakat 70'ler sonrasında şiirle yor, mıl vc kum kalıyor! Daha gızemlı bir yor. Aynı tema başka yerlerde parçalanırar eden, yaratıcı gücünii kaybetmiş bir sokakta buluşan bir anlayış daha vardı ki, yor. • görüntü çıkıyor ortaya . Sırlt bir dünya, toplumcu şiir; diğer yanda insanı gerçekFERİDUN ANDAÇ Metin Cengiz'le siipj üzerine l l CUMHURİYET KİTAP SAYI 320 SAYFA 5