Katalog

Kimbilir daha hangi dizeler gelir durur, yaşadıkça. Taşların yola çıkışları mı, körpe gelinin bilgisiz hoca sözüylc ölüşü mü? Dönüp Kültür Yokuşu'na sararsınız bu kez. Onun şiir, edebiyat, kültü üstüne söylediklerini okursunuz. Dün yazılmış gibi tazedir. Dili sıcak, söyleyişi içten, saptamaları sağlamdır da ondan. Sonra siz de benim gibi Bedri Rahmi'yi özlersiniz. Sabahattin Eyuboğlu'nu.. îyi ki kitaplar var dersiniz. îyi ki kitapları düzenleyenler, dizenler, basanlar var. Emekleri var olsun! SENNUR SEZER Yazılar havalamyor Bedros'un kaleminden Dokuz kitapta Bedri Rahmi Eyuboglu K aç yıltJır gıdemiyorum Kalamış'a. Yolumu şaşırıp Bedri Rahmi'nin cvine ugrarım diye. Artık Bedri Rcis yok biliyorum da, Eren'in de olmadığını bilnıek. Bclki salonda Yavuz Geliyor Yavuz tablosunu görmemek.. Yolumu Karaköy'e düşürüyorum inadına. Eskiden Baylan Pastanesi'nin olduğu köşeden karşıki işhanına bakıyorum. Bedri Rahmi'nin mozayiklerine, Unkapanı'nda tMÇ'ye uğrayıp geziniyorum avlularda, pul pul Istanbul'un önünde. Perdelik almaya ya da kaset dolduracak oğluna kızına gözkulak olmaya gelmiş bir teyze sananlar çıkıyor.. Âldırmıyorum. Ya da Merter'ueki Vakko fabrikasının oralarda oyalanıyorum. Bedri Rahmi'nin sesini duyar gibi olarak: "Büyük panolar için hazırlanıyorum. Bol ve ucuz bir manlzeme ile duvarlar dolusu resimler yapmak. Ekmek peynir parasına yapmaya hazırım. Buyrun beyler: Kollarımı sıvamış bekliyorum. îçinde cennetten kırıntılar olmalı. Ve mükemmcl bir gökyüzü, döşeli dayalı, Sonuna kadar açılsın kapıları. Hadi beyler duvarlarınızı çözünüz!" (Kardeş Mcktupları) Sonra çaresiz bir özlem sarıyor yürcğimi. Resim, şiir, yazı, yazma, mozaikle anlatılıp tükctilcmemiş bir düş dünyası, yok yok dünyanın yeniden yorumlamşını düşünüyorum. Resimlerinin sayısı çok olduğundan spekülasyonu yapılamıyor diye Kivranan tablo tüccarlarını. Neyse, kitapların böyle bir sorunu yok. Bedri Rahmi'nin kitapları, 'oglu Mchmet'in baskıya hazırladıklarıyla birlikte 9'a ulastı: Dol Karabakır Dol (Bütün Şiirleri), Kardcş Mektuplan, Rcsme Başlarken, Tezek, Delifişek, Yukulele'yc Mektuplar, Bu Anadolu Var Ya, Kültür Yokuşu, Resim Yaparken. Şiir, sanat, resim, kendi kültür degerlerinden yararlanma, dünya olayları ya da Bedri Rahmi'nin dünyasını açıklayan dokuz kitap. Kendi dünyasını açıklarken yol gösteren, eleştiren, arayan yazılar mozayiği: "Biz iki üç yıl başlıyoruz. Bir Bogaziçi, bir şchrayin. Bir Haliç, iki köprüsü de caba. Balıklar, envai çcşit balıklarımız var. Orfozumuz da bulunur. kursağımızda. Daha nelcrimiz var neler. Çıngıraklı yaylılarımız. Kağntlarımız. Han avlusunda başlayan biten yollar mı istcrsin. Aşık Veysel de bulunur. Urfalı Deli Mehmet'ten bir feryadımız da var. Türkülerin cnvai çeşidi, güleni, ağlayanı. Kalenderi, iflah oîmayacak olanı. Ve bütün bunların yanıbaşıncıa, ortasında, göbeğinde, altında, üstünde, iskambil kâğıdı gibi, iki başlı bir insan. Yarısı ölü, yarısı diri bir insan." Sözün kısası, aklım bir şeye takıldığında, bir ııstaya yol sorma gereği duydugumda, artık onun kitaplarına da uzanı Sanat sanat Içlndlr, sanat toplum Içlndlr tartışmaiannın ortalıflı tozduman lclnde bıraktıOı günlede Bedri Rahml, tartışmaya hayat mı, sanat mı dlye bir parantez açmıs zarını da hayattan yana atmış. yorum. Bir bakıyorum o 46 yıl önce vermiş sordugum sorunun yanıtını: "Şurası muhakkak ki bir sanat eseri bizi gündelik hayatın semtine bile uğratmadan başka bir eserc havale ediyorsa, ondan da kendimizden de şüphe edelim. Büyük çapta sanat eserlerinin en bariz vasfı hcr şeyden önce hepimize bir yaşama gücü aşılaması, etrarımıza daha büyük Dİr sevgi ve alaka üc bakmamızı sağlamış olmasıdır. Hayatın resminc u^ramadan escrden esere atlayanlara (meclistcn uzak) bir kitap ve bir müze kokusudur siner." (Resim Yaparken). Bedri Rahmi'nin sanat için yazdıgı yazılar, gününün gazctelerınde yayımlaıımış. Sanat sanat içindir/Sanat toplum içindir tartışmalarının ortalığı tozduman içinde bıraktığı günlcr olmalı. Bedri Rahmi, tartışmaya hayat mı, sanat mı.diye bir parantez açmıs. Zarını da hayattan yana atmış, gazete oKurlarına sesleniyor: "Allah cümlemizi günün yarısını Ali, yarısın Veli ile yaşayanların cümle şerrine naletlerin hcle hele sanatı ille de birinci plana almaya savaşanların gazabından korusun. Çünkü bilnassa bu sonuncu taifeden birinin elinc ncuzubillah bir şehir gcçse ne yapar bilir misiniz? Şehrin yarısını safi müze haline kor, öteki yarısını da lağım içinde unutur. Elbette sanat sanat için, sen de sanat için bcn de sanat için. Lagım gibi süfli işlcrle kim uğraşır. Her şey sanat için... Gelsin sanat gitsin sanat ondan ötesini külağıma anlat. Uzun sözün kısası yine ne varsa hayatı bütün çıplaklıgı ile birinci plana alan sanatkârda var. Onlara bu gücü sanat eserlerinin verdiği muhakkak. Gözümüzü açan sanat olmuş ama bu göz dünyaya açılmışsa gözdür yoksa ya tozlu bir raf bilemedin Dİr çekmece gözüdür." (Resim Yaparken) Bedri Rahmi Eyuboğlu'nu okurken, kuru bir eleştiri bir öğreti yazısını okumamanın keyfi cabası. Onun alaysılığı, şiirselliğiyle hep atbaşı gidiyor. Toprağının özeliği mi yoksa... Bedri Rahmi Eyuboglu Karadenizli ya.. Karadeniz mizahının buruk gülüşü mü şiirine, yazısına sinen. Bclki. Ama önce, Bedri Rahmi'nin ya da Bedros'un vaşam öyküsünü anımsatalım, bilmeyenlere. Bcdn Rahmi I.\uboı>lu 1^13 \ılı dogumlu. Sabahattin Evunoğlu'nun kardei. Mehmct Eyuboglu, Sabahattin Eyuo^lu, Bedri Rahmi Eyuboglu ve babaları Rahmi Eyuboglu'nun mektuplarının derlendigi Kardeş Mektupları'nın "Masal (3nsözü" başhklı sunusunda ailenin geçmişini bir masal üslubu ile anlatıyor. Bedri ve Sabahattin'in annesi Lütriye Hanım, Dağıstan Serdar'lığı yapmış bir aileden. Ailenin devlete hizmeti, Polathane denilen yerrn bağışlanmasıyla ödüllendirilmiş. Babalan Rahmi Bey ise Eyubzadelerden. Maçka yöresinden. Rahmi Bey'in Lütfiye Hanıma sevdası cvlilikle tatlıya bağlanmış. Sonra "Altı çocukları olmuş... Beşi yaşamış, en büyükleri "Sarıoglan" diye sevdikferi Sabahattin Rahmi'ymiş... ardından bir oğulları daha olmuş. Bu seferki esmer mi esmcrmiş.. Adını Ali Bedrettin koyup "Karaoğlan" diye scvmişler. Her nasılsa zaman içinde Ai Bedrettin'in "Ali"si unutulmuş. Bedrettin de Bedir'e Bedir de Eyubzade Rahml Bey'in tkl Oğlu l man anladım" derdi. Bedri Rahmi'nin eğitimi, resim karşı sındaki tavrı, yaşamı Kardeş Mcktupfarı'ndan izleneDİlir. Bu mektuplar Sabahattin Eyuboglu'nun dünyasını da yansıtmaktadır. Üçüncü ünlü Eyuboglu Mi mar Mualla Hanımı da. Sabahattin Eyuboglu (190813 Ocak 1973), Bedri Rah mi Eyuboglu (191321 Eylül 1975) mek tuplaşmaları içinde Bedri Rahmi'nin de, Sabahattin Eyuboglu'nun da duygu dünyasıyla, sevdasıyla ilgili ipuçları vardır. Bedri Rahmi'nin cşi Eren in sanşın odugunu bilmcyip, Karadut şiirini ona yazdıgını sananlar özellikle bu mektuplan okumadılar. Cîenç yaşta ölen Mari'nın hastalıgı ile ilgili satırlar, Bedri Rah mi'nin babasından "iyi koca olması" icin işittigi azarlar onlara ipuçları vercbilir. Bir şairin dünyasını da açıklayabilir. Bedri Rahmi'nin eşi ve sanat yoldaşı Eren Eyuboğiu'yla birlikte yaptığı çalışmaların önemini de.. Bedri Rahmi Lyuboğlu'nun yaşarken düzenlediği kitapları: Dol Karabakır Dol (Bütün Şiirleri, 1974), Canım Anadolu (1953), Tezek (1975), Delifişek (1975). Bu kitaplardan gezinotlan olan Canım Anadolu'nun eklcrle 1975'te Tezek adıyla yeniden basıldığını sanıyorum. Bana bu sanıyı veren dc, kitabın önsöz niteliğindeki önsözü. Delifişek isc sanat üzerine denemelerden oluşuyor. Kitap, Dil vc Edebiyat üzerine, ResimNakış ve Sanatçılar Üzerine, Görüntü (Sinema ve Eo toğraf Üzerine) ve Çeşitlemeler bölümleri ayrılmış. Bedri Rahmi'nin oölu Mehmet (Hamdi) Eyuboglu, dergilerde, gazetelerde kalan yazıları derleyip düzenleyerek Bedri Ranmi'nin yeni kitaplarını baskıya hazırlamış. Yayımlanmamış şiirlerini de Dol Karabakır'ın yeni baskılarına eklemiş. CUMHURİYET KİTAP SAYI 320 Resme Başlarken/Resim Yaparken Mektuplan) Sarıoğlan Sabahattin eğitiminde zorluk çıkarmamış aileye. Devlet de onu Avrupalar'a okumaya göndermiş ama Bedri Rahmi, liseden de, matematikten de bunalıp kapafiı Istanbul'a, o dönem lise düzeyinde de eğitim veren Cîüzel Sanatlar Akademisi'ne atmış. Kendisi bana o günleri gülerek anlatırken "resim için matcmatiğin önemini o za Bedri Rahmi'ye dönüşmüş. (Kardeş SAYFA 10