Katalog

mektedır Çotuksoken'e gore, ınsanın femo nemnlcrde tcmelını bulan varlık koşulla rınııı toplamı, bır ust gosterge, bır ust ım olaıak kultur deyışıyfe ozetlenebılır ln san kultuı aracılığıyla anlaşılabıleceğı gı bı, kultuı un nclıj*ı de ınsanı yapılar ara cılığıyla ortaya konabılıı (s 172) Çotuk soken'e gore, kultur bellı bır ınsanbılım tasarımı oluşturmada, gıderek bellı bır ınsan felsefesı tasarımı kurmada yolaçıcı bır kavram, anahtar bır kavram olabıleceğı gıbı, felsefece değerlcndırılebılır, fel serece bakışın nesnesı, konusu olabılır ve hatta felsefe yapmanın yolunu açan te mel bır kavram olabılır (s 173) Çotuksoken, bılım vc felsefenın kultu re olan yaklaşımları ve bakışlan arasında bellı bır farklılık bulunduğunu da belır tır "Bılımsel bakış açısı kulturun oznıte lıklerını, kulturun ortaya çıkış nedenlerı, ışlevlerı bağlamında araştırırken, felsefe kulturu bır varolan olarak gorur ve ışte bu bağlamda onun oznıtelıklerını araştır mayı gorev edınır " (s 170) Çotuksoken 'e gore, çoğu zaman kultur, başlı ba şına felsefesı yapılmak uzere gundeme alınan bır kavram, bır yapı, bır varolan alanı olarak gorulmekten çok, ınsanı an lamanın bır aracı olarak değerlendırıl mıştır Bu nedenle ınsan felsefesıne ılış kın kımı goruşlerın anahtar kavramı ola rak gorulmuş ve bu bağlamda one çıka rılmıştır Başka bır deyışle, ınsanı anla mada kultur ağırlıklı bır yaklaşım soz ko nusu olmuştur (s 170) "Çokkulturluluk" kavramının ozellıkle son yıllarda duşunce ve tartışma gunde mının merke7inde yer aldığını saptayabı lırı/. Ancak bu kavram yalnızca guncel ve çağdaş gclışmelenn bır urunu olma yıp, tarıhsel bır boyutun da ıçınde yer al maktadır Çotuksoken'e gore, tarıhsel bır varlık olan \e bu tarıhsel oluşunu da dıl de temclleycn kuhur olgusuyfa elde eden ınsan, hıç dt yalın bıı kulturun, tek tıp bır kulturun taşıyıcısı değıldır Insanın hcp çokkultutlu bıı \aihk olması soz ko nusuduı Kultuıu yaratan ve başka kul tuılere de açılan bır varlık olan ınsan, bu o/cllığını baştan beıı korumuştur Çok kulturlu ınsan dısa, tum kultur değerle rıne açılabılen açılabılme yeteneğını taşı yan ınsandır (s 162 163) Çotuksoken ayrıca ınsanın çokkulturlu olmasıyla eğı tım olgusu arasında çok sıkı bır ılıjkı bu lunduğuna değınır üna gore, eğıtımın de çokkulturlu olması gerekır Çunku, so7 konusu çokkulturluluk yetışım bıçı mıyle yakından ılgılıdır ve bu bakımdan, çağdaş eğıtıme, çokkulturluluğu aktar mayı kcndıne amaç edınmış olan eğıtım bılıme onemlı gorevler ve sorumluluklar duşmektedıı (s 163) çevırmek yeterlı Bu denlı bıhnçlı bır durumda, neyın ne ıçın, nasıl dıle getırıldı ğını anlamaya cabalamak gcrekıyor her şeyden once Boyle bır çabalayışın ılk adımı dıyalog oluştuımakta somutlaşıyor ve ustelık bu dıyalogda hem kcndısı ol mayı surdurmek, hem de başkalarınca, başka bıçımlerdc oluştuılılan duşuncele rı anlamayı amaçlamak hemen ıkıncı adım olacaktır " (s 228) Çotuksoken, felsefı soylemın, yapısı gcreğı, yaratıcıları farklı yer ve zaman boyutunda yer alsalar bıle, "dıalogos"tan başka bır şey ol madığını soyler Ona gorc, "farklı (lo gos"ların, duşunsel ve dılsel duzlemde sorunlaştırdığı ve ardından yanıt dene melerıne gırıştığı ortamlarda felsefı soy lem varolma olanağını elde edebılır " (s 230) Çotuksoken, klselı soylemın nelığını soıgularken, bu soylemın dığer varolan larla ılışkılerını belırlemeye çalışırken ve felsefenın ınsanla olan bağlantısını açıklı ğa kavuşturmayı dencrken, çağdaş so runlarla olan ılışkısını de go7 onunde bulundurur Çotuksoken'ın, modernlığın, aydınlanmanın ve aklın (akılsallığın) ta rafında yer aldığmı goruruz Onun bu tavrının tcmelınde yer alan, bıreyın, bılıntın one çıkarılması ve yenıden kurul masının olanaklarının araştırılması çaba sıdır I clscfe de ancak boyle bır çabayla varoluşunu ve sureklılığını koruyabılır "Bılındığı gıbı, felsefenın 'modern' nı telığını ka/anmasındakı en onemlı olçut, varolandan çok varolanın bılınmesının one çıkarılması olmuştur" (s 99) Yanı ontolojık olandan cpıstemolo)ik olana bır geçış soz konusudur Çotuksoken'e gore, "Yenıçağdan gunumuze, gerek fel scfeyı kesın bır bılgı dalı olarak kurma çabaları gerek her turlu bılgıyı kesın bır nakıkat kavrayışı, nesnellık kavrayışı uze rıne oturtma çabaları, oznenın bılen bır varlık olarak, duşunen bır varlık olarak temellendırılmesı çabalarıyla bırlıkte gıt mıştır Bu bağlamda, Descartes'tan bu yana "bcn bılgısı" hep one çıkarılmıştır Işte bu noktauan dunyayı, ınsanı, ınsanın dunyasını kurma çabaları buyuk felsefı sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır" (s CUMHURİYET KİTAP SAYI 320 Çağdaş Sorunlar Arasında Filozofun Konumu 260) Bır ıletişım ya da medya çağı olarak da adlandırılan gunumuzde bıreyın, bırey sellığın ve bılıncın ortadan kalkışı soz konusudur Bu konuda Çotuksoken şun ları soylemektedır "Insanlar arasındakı ılışkıler arttıkça bunların felsefece ya da dığeı bılımlerce değerlendırılmesı bır ya na "ben'ım", ben varım dayanak nok tası gıderek sılıkleşıyor ' ben 'e, "bılın ce " ulaşmak zorulaşıvor 'ben" ortadan kalkıvor adcta Insana, topluma nufuz ctme çabaları adeta bu tenomenı kulla nıyorlar Ben'ın yokoluşu Gunumu7iın ınsan ınsan, ınsan toplum ılışkılerı bu gerçek uzcrıne kuruluyor gıbı gorunu yor Hatta ozel olarak çabalanıyor boyle bır sonuca ulaşmak ıçın Teknık olanak lar bır bakıma, bu amaca ulaşmanm en doğrudan aıacı oluyor Bırey, anonım varlık oluyor, anonımleşen dunyada kay boluyor, duşunen ben olarak kendını al gılayamıyor ' (s 261) Bu nedenle Çotuk soken'e gore, kaybolmayanı ortaya çıkar mak, bıreyı yenıden kurmak, nesnel olanı sorgulamayı surdurmek her şey gıder' ılkesını sarsmak, medvanın yarattığı ıdollerden sıyrılmak Butun bunlarıp yo lunu gostermek gerekmektedır (s 263) Çoğalan ve ınsanın ozgunluğunu orta dan kaldırmaya yonelen sorunlar ve gelı şımler aynı zamanda eleştırel duşunceye olan ıhtıyacı da gundeme gctırmektedır Bu aynı zamanda duşunceve, duşunen ınsanlara duşen bır sorumluluğun da ıfa desıdır Bu bakımdan Çotuksoken, felsefenın gorevı ve sorumluluğuna ılışkın olarak da şunları soyluyor "Insanlara, medya nın tek tek ınsanların kendılerının yenne duşunen sınnsız bır mutlak ozne oldu ğunu gostcrccek olan da felscfedır Varo Ian, duşunen (ozne), dıl ılışkılerını ırde leyen felsefe ancak bunu başarabılır, uyancı olabılıı Felsefenın gundemı gu numuzde şımdıye değın olduğundan da ha da yoğun gıbı gorunuyor bu yoğun lugun ıçındc belkı de cn onde gclen so run, ınsanın bıreylığını, o/ne oluşunu, ben'ını, bılıncını yenıden kazanması sorunudur (s 263) Çotuksoken, "son za manlarda ozellıkle hırpalanan akıl, modcrnlık, aydınlanma gıbı kavramlar uze ıınde yenıden duşunmek" gerektığıne de (s 277) ışaret edıyor III Felsefenın ınsanı ve kulturu konu edınmesı, bellı bır ınsan tasarımına da yanması, aynı zamanda filozofun bellı Kiiltür Dünyamızda Felsefenin Durumu bır kultur dunyasında yaşaması ve ınsan larla ılışkı kurması anlamına gelır Her felsefı soylem, her telsefe etkınlığı, orta ya çıktığı tarıhsel ve kulturel ortamdan ayrı olarak duşunulcmcv Içındc yaşanı Ian kultur geıçeklığı, felsefı soylemın oluşumunu olumlu va da olumsuz ola rak ctkılcmektcdır O/ellıkle kendı toplumumuzda ve kulturumuzde ıse, ortaya konan yapıtla rın ya da surdurulen çalışmaların pek lazla yankı uyandırmaması ve scssi7İıkle karşılanması sıkça gorulen bır durum dur Çotuksoken de o/ellıklc felscfeye ılış kın olarak kultur dunyamı/ın bır değer lendırmesını ve eleştırısını yapıyor Ken dı so7İerıyle "Hcmcn her şeyın, her tur lu bağıntıdan u/ak, başka bıı deyışle kendı başına algılaridığı kultur dun>a mızda, ozellıkle yazılı urunlerın ne ıçın ve hangı bağlamda, ne turden gerekçe lerle ortaya konduğunun pck uzcrınde durulmuyor Bellı alanlaıdakı duşunce lerın canlı bır bıçımde karşılaşması bır turlu gerçekleşmıyor Oysa yazıya dokulmuş soylemlerın bır tur nesneleşmelerınden dolayı da tartıs ma ortamının daha çok odağında yer al ması gcrekıyor Eğer so7 konusu olan felsefı etkınlıkse, bu alanda sorııtnluluk lar daha da artıyor, çunku bu alandakı bırçok şey henuz bulanık durumda Va rolan ama çoğu zaman da ortuk kalan duşunme geleneklerının, duşunme yolla rının sık sık gundeme getırılmcsı, ne tur dcn bır duşunme yolunun ızlenmekte olduğunun açıkca ortaya konması, farklı duşunsel tutumların ses vermesı, karşı laşması gerekıyor " (s 227) Felsefe her ne kadar bıreysel bır du şunme, bır bırey etkınlığı olarak ortaya çıksa da, bır dıyalog arayışıdır 'da aynı zamanda Fılozoflar arası dıyalog, fefse fenın gelışmesı ve sureklılığı ıçın en onemlı etkenlerın başında gelmektedır Çotuksoken de varolan dıyalogsuzluğa ışaret ederek, fclsefecıler arası ılışkı ve ıletışım sorununun çozumlenmesı gerek tığını belırtıyor "Duşunme geleneklerı nın, yollarının belırgin bır bıçımde anla şılmadığı varolanın hangı boyutta olur sa olsun, nasıl duşunulduğunun hesabı nın verılmedığı dolayısıyla da duşunme bıçımlerımn kok salamadığı bır ortamda felsefı soylem ureten kışılerın bu çabası nın gorulmesı ve değerlendırılmesı bır bakıma olanaksız gorunuyor, bırçok şey ortuk kalıyor Ama bu durum bır yazgı değıl hıç kuşkusuz, bakışları, duşunme edımını, eleştırı ve yargı gucunu daha derınlere Insanın ve dunyanın anlamını ancak felsefeyle keşfedebıhrız Ama felsefenın ışığından yararlanmak ıçın, oncelıkle onun ne olduğunu anlamak gerekıyor Daha doğrusu karşılıklı bır bağıntı soz konusu Felsefeyle anlama çabaları felsefeyı an lamakla ortaya çıkabılır, yıne aynı şekılde felsefeyı anlama çabaları da, ınsanı felse fenın konularını, sorunlarını dıle getırmeye yoneltecektır Işte bu dıle getırışle rın sessızlıkle karşılanmaması, tartışılma sı ve yorumlanması hem felsefenın ufku nu genışletecek hem de yaşarnımızın ve kulturumuzun anlaşılmasına katkıda bulunacaktır Bu bakımdan ınsana ve kulture eleştırel duşuncenın ışığında bakan felsefccılcrın vc yapıtlarının onemı yadsınamaz Çunku felsefesı olan kulturlcr vc toplumların en onemlı ozel lığı, nereden gelıp neıeye gıttıklerını bıl melerıdır • lamak/ B< lul Ç otuhsokı n/ Kabalcı Ya\m ları/ 1995 KendimlziFe|se!enin Işığında Görmek Felsefeyi Anlamak Felsefeyle An ATİLLÂ COŞKUN UĞUR MUMCU CİNAYETİ hyatı 300 0Q0TL • MM» I m NAZIM'IN SİYASAL YAŞAMI VE DAVAL ARI Fıyatı 400 000 TL Isteme Adresi: Ccm Yayınevı Küçükpurmakkapı İpek Sokak No: 1180060 Beyoğlu İstanbul SAYFA 13