Katalog

Slyaset yapmak, seçlm yapmaktır. Her alanda hergün yapılan özgür seçlm. Sadece sandık başında deflll... rın elindc gcncl oyıın vardığı ve varacağı yer demokrasi olmııyor, olamıyor diye düşünüyorum. Güçlü Demokrasi içindc yol aldıkça üçüncü bir ccphcnın gereklilığı kendinı kııvvctle dayatmaya başlıyor. Ve libcral dcmokrası için besledigim iyimser duyguların ycrini koyu bir şüphe alıyor. Nasıl ki eksikli dcmokrasınin çatlaklarından sızan guçler bugiın bızı k.ıranlık bir ülke yc mahkıım ctmışlerse, libcral demokrasinin çatlaklaıında beslencrı güçlerin dc geleceğimizi karartacaklarını söylcmck büyük bir kehancr sayılnıa/. Ulkemizde liberal dcmokrasinin açnıazlarını gösterecek, yazarın bu kitapta giiçlii demokrasi' dediği bir yapılanmaya yolıı açacak bir damar nc yazık ki geleneksel solda bulunmatn.ıktadır. () Iıâlâ kcndi kapalr dünyasından dışarlıklı ola rak gördüğü sorunlarla kapitalizmc ait olmalarına bakarak yalnızca reddetme noktasında ilgilenmektedir. Demokrasi mektebinin okııldan kaytaran haylaz talebcleri soluğıı ya kırlarda ya da kentin varoşlarmda almışlar, attıklan taşlarla mcktebin camlarını kırıyorlar. Üzüfmemek elde değil. Ne kendilerine sosyal demokrasi dıycn çevrelerden ne de soldan liberal demokrasiye ciddi bir elcştiri yükseltilememiş, demokrasi şampiyonluğu sosyalizmiıı siyasal ve fclscfi cephaneligindeki malzemeyle ıplıği pazara çıkabilecek bir libcral dcmokrasıvc rerkedilmiştir. Adına ıster sosyalist demoKiasi, ister demokrııtik sosyali/m, istersc güçlü denıokrasi diyclim, hepsinin geçecejŞi yol lı bcral dcmokrasinin hcm toorık hem de pratik aşılmasıdır. Çiinkii, "Liberal de mokrası insan doğası, bilgi ve siyasct liiikkında gerçeklcn de liberal; lakaî özünde dcmokratik olmayan öncüllcre dayaıur. Salııp oldııg'ıı bırey vc bırcysel çıkar kavr.ımısı, bııcvın vc çıkarlarııı da yandıg'ı demokratik pratikleıi /.ayıflatır" (s 32) Çiiııkü, ılcıiHikrasiyi yapan ve yaşatan, kendi «,'ik.aı l«ıı ırtııi bilincmdc olan SAYFA 6 ve onlan siyasal katılım yoluyla korumayı gözeten, başkalarının çıkarlarını da en az kendisininki kadar meşru oldufiunu tanıyan ytırtta^lardıı. Arkasına ınutlak do£ruiarın desteğinı alınaksızın, yani herkesle eşit kosjullarda arcnaya çıkın siyascti ve koşullarını oluşturan yıırttaşlar. Oysa liberal demokraside "Mahreıniyctlcri ve miilkiyetleriyle tanınılaııan; ancak kim olduklanııı bclirlenıektcıı aciz, haklar vc ozgürlüklerle kurtanlan; fakar ahlaki bakımdan özcrk lailler olarak ha reket edemeyen, hırs ve ihtirasla güdülcncn, ancak nıutluluğa ulaşmasını kolaylaştırması beklcncıı güçlerin ra kcndisi tarafmdarı mutsuz edilen bireyler" vardlr. (sy. 137) Siyasct yapmak seciın yapm.ıktır, anıa öyle dört ya da beş yılda bir sandık başm da yapılan seçim değil kamusal sonuclar doğuracak, hcr alanda hcr gün yapılan özgür bir scçim. Siyaset yapmak eylem yapmaktır Ama ille de öyle kımilcrinin tüylerini dikcn diken eden 'vatanın milletin bölünmez biitünlüğünc göz diken' cylcm değil; her türden kamusal eylem. Sokağa tüküren bir ki^iye kar^ı cıkmaktan tutun nüklccr silahsı/Ianına yanlısı olmaya kadar. Yani siyaset "çatışmanın rarlıî^ında ve yarvı ıçın ozt'l ya da ba^tıınız tcmcllcrın yokltt/lımda, bir kamu\al eylem ve bu ne Jenle de tmıkul kamusal \eçtm zorunlulu gu" dmumıında yapılan ^eydiı. Vc hedefi gü(,lü denu'kıasidir: "lla&ımuz bir temelın yohluğıında çaltj nıaıun, durn/akuztn, yaklayl' çözümler arayarah kendı yasıi/arım oluj/urma \ö niımiehı kutılınuı bir süre^le ve bafomlı, özel bircyleriu dz&iir yurtlaşlctra, kısnıı ve ozcl çıkarları kannısal lytlere donuştiırebı len siyasal bir cemaatın yaratıhnas'iyla eö züldüŞju kalılıniıi larzda siyaset" s 176. Kısaca güçlii demokrasi katılım yoluyla dönü^tüımeyc dayalı bir siyasct anlayışından barekctlc kurulmaktadır. Güçlii dc mokrasi bir anlamda özyönetimdir. Yani gündem oluşturına, tartışma, yasama ve siyaset yapma sürcçlcrine ytırttaşların sü rckli katılımını kolaylaştıran kurumlar ya ratmak vc yaşatmaktır Bu konuda kitaptan katamı kaldırıp kcndi koşullarımıza baktıöımda manzara hi<, de iç açıcı de^il. Devletin hiycrarşik öıgütlcnmesı dışında kalan her tiir oııı şum şüplıeyle karsılanmakta ve sıkı bir denetime tabi tutuîmaktadır. Bu baskı ve kuşkuva totalist aktmların her tür olıışıı nıu ninai bir hedefe tabi kılma yıinündeki teorik vc pratik adımları, bclli nir meşru iyet temcli sağlamaktadır. Bir açmaz, kısır bir döngü. Bu kısır döngüden çıküjin yolu yinc dc her alanda taban örgütlcnmeleriııdcn geçmcktedır: yani, kendi günde mını oluşruran, rartışma süreciyle kararla ra ıılaşan ve eylemlilik içinde oir eemaat yaratan ama bunu hicbir zaman mutlakla^tırmadan birbirini icesen öteki alanlarda da varolan bir zenginlik arayan bir süreç ve olıışumlar ağı. Ancak o zaman yalıtılmış, çaresiz birey ortaklaşalığın, dayanışmanın ortamında aradığı sıcaklığı ve güveni bulacak, ycni arılımların öznesi, yani yurttıiş olacaktır Siyaset ve güçlii demokrasi demokrasi yapıcılığı dizi tartışma sürecinde gündeme getirmişti.* Ve son yıllarda çogu Avrupa ülke sınde bu yönde çabalar lıız ka/annıakladır.) Ulkemizde de bircyle mcrkezi devlct araMiıdaki uçurunıu dolduracak bir yurt taş etkinliği vc sonucunda ortaya çıkacak kamusal alanlar ve katılımcı kurumlar için pratik adımlar önermek ve bunları hayata geçirmek görevi önümüzde duruyor. Demokrasi, varolduğu mekanlara iğreti bir biçimde üişmiş, kapıda her an hazır bekleyen tehditlerc ycrini bırakmaya yatkın bireylcrin dcğil, kendi varlık ko şullarını katılımcı eylemi, dayanışması ru nuyla yaratan ve yaşatan yurttaşlann işidir. Bugün artık yurttaş olmakla solda ya da sosyalist olnıak arasında doörudan ve yakın bir bağlantı kurulabilir. Yurttaşhk Bilgisi derslerinden kaytararak okulu bitiremeyeceğimiz belli olmuştur. Yurttaş eğiıimi, önccliklc, belli sürcçler ve kurumlar aracılığıyla gcrçckJesecek bir şeydir. Kitapta bu süreçlere ilişkin kap samlı tartışmalar kurunısal bir çerçcvcye orurtulur ve belli kriteıler sayılır. Bunlardan özellikle ilk ikisi (gcrçekçi ve işler olmalıdır; büyük ölçckli modern toplum ların başlıca temsiıi kummlarını tamanı lamalı ve onlarla uyıışabilmelidir). Pozitif demokrasi yapıeınğı temelindc yükselmektedir. Zaten kitap boyunca soyut bir radikallik ya da üst perdeden bir reddiye görülmcz; görülen daha çok reformcu bir atmosfcrdir. Ancak kolayu bir okuma yerine dcrinlete dikkatlc bakmayı tcrcih edersek, yüzeydeki relormculuöun bizi gerçek bir zihniyçt devrımine cıaver et tiğini görüyoruz. Oyle kı, demokrasi id diasıyla siyasal arenaya çıktığımızda artık arkamızda bizi desteklcyecek 'biliın', 'doğanın ve toplumun yasaları', 'hakıkat', 'ilani adalct', 'vatan, millet' olmayacak, kcndi doğrularımızı vc gcrçekliğiıni/i eşit bir meşruiyet temelindc dişimizle ve tırnağımızla kazıyacağız. Kendimize basamak yaptığımız sagiam temellerimizı bir sonraki adımda kendimız yıkıp, boş lukta sallanacak vc yeni bir gcrçekliğin yaratılması mücadelesine atılacağız. lledeflerimiz de bu salınımdan payını alacak elbette. Her ileri adımda kamusal alanlarda sınanıp, tartışma, müzakere ve karar süreçlerinin örsiinde dövülüp şekil lenecektir. Yani, sosyalist ya da yurttaş olarak, varedebildiğimiz kadar varolacağız. Ne günahlanmızın bedelini ödet mck için ateşc atabilecefiimiz ucubeler, nc davamızın haklılığım kutsayacak ilahi makamlar ne de aınaçlarımızı temin eden hakikatler olacak. Yurttaş olmak zor iş vesselaın • * Marxism Today çevresinde toplanan bir grup 1990 başlarında "Ncw Times" (Ycni /amanlar) başlığı allmda bir manifesto yayımladılar. Dcğişcn dünyanın çözünılcıncsi vc nrogram öncrilcri içeren bu metin ardmdan bir di/i taıtış mayı getirdi. Bu rartışnıalartla üretimc dayalı kavrayışlar ve örgütlcnmeler sı>r gulanmakta, öne çıkan tükctim, farklılıkIar ve adcmi mcrkezi kiıçük bırımlere yaklaşım için tezler ilcri süriilmektediı Bu manifesto vc başlattığı tartışma Ayrm tı Yayınları tarafından yayıını ha/ırlanmış, öniimüzdeki günlerde Yetıı Zamanlarl')l)0'larda Puhtıkanın Degı$en Yıızü adıyla yayımlanacaktır. CUMHURİYET KİTAP SAYI 290 Meydanı libcral demokrasiye bırakmadatı, demokrasiyi, o malum günün şafağında aydmlanacak halk kitlclcrinin eyle minc kadar crrclcmicyerek, giin yirmi dört saat tcncffüs ettiğimiz atmoslerde hiçbır giivcnceye bcl bağlamaksızın var edcbilctcgimiz kadaı yaşayabileccgimiz bir sürce olarak kavrayabilirsek, yukarıda altı cizılı satırların agırlıöı başımızı dön dürcbılır Kırapta, burauan harekelle, li bcral dcmokrasinin kansamlı bir clc^tirisi ardmdan, ucu açık güclü bir demokrasiye ili^kin bir dizi pozitif öncrı sıralanmakta dır. (Bunlar, clbctte, Amcrika pratı^indcn hareketlc ortaya atılan önerılerdiı. Beıızer bir programatik acılımı 1990 baslarıııda Britanya solu "Ncw Times" (Ycni Zamanlar) adlı bir manifesto ve izleyen bir