Katalog

PROF. DR. TÜRKAN SAYLAN ocukkcn babamın kardeşlcTimc ve bana dınımi7i oğretmesi ıçın evımı/c gctırdıgı Ilafız Ahmct Bcy, aynı /amanda Galatasaray Lısesı ılk boluıııundc I urkçe oğretmenı olan cıımhıırıyetın aydın dın adanıla nndan bırıydı Yasjarı 7 8 olan bızlcrc ılk so7İeu şoyleydı "Çocuklar anlamını bılmedıgınız, anlamadıgını/ hıçbır şeyı ezberlemeyın Sıze dınıım/ı anlatacağım, sonra da namaz kılabılmeni7 ıçın geıeken duaların lurkçc anlamlarını açıklayacağım " Bmm çocukluöumu? da e/an da I urkçeydı vc hcr duyuşu muzda yure&ımi7 sevınçle dolardı Son ra, sonra nclcı oldu, ncleı Dıl vc dın arasındakı bağlantıyı ço cuk yaşımda algılama olanağı bulan bı rısı olarak Cumhurıyet'ın Kıtap Ekı'nde Cengız Ozakancı'nın "Dundcn Bugune Turklerde Dıl vc Dın" adlı kı tabının duyurusunu gomnce, hcmcn alıp okıımak ısteğı duydum Kıtabı evc gctırdığım gun grafıker olan ogİum elımden kapıp odasına gotuıdu, bııkaç saat sonra gefıp " Annc, ıs,te laf uretmek yenne gerçeklen boyle ya/ıp ınsanların go/unu açmalı" dıyc bcğenısını belırttı Bu ılgınç yapıtın clıınc varması boylccc bır surc gccıktı Özakıncıdan il&nç bir araştırma Ç Dil ve Din Kıtabı, /amanım clveıdıgıncc, dık katle oktımaya başjadım Surcklı okıı ma olasılıgını olınadığından hcr gece bıraktığım bolıımu pıındu/ kafamda evırıp çcvıııyoı, oinckli.il anımsamaya vc cevremdekılere aktarmaya çalışiyor, ış uonuşu kıtaba ayıracağım surcnın gelmesını ıplc çekıyordum Okudugum kıtap, gu/clım Turk dılının başından gcçenleıı daha doğrusu basııid gclcnlcrı anlatıyordu vc bu acıklı oyku son dercce çarpici, anlaşılır or neklcrle go/lcr onune sc rıİmekteydı Kuran dılının Arapça olduöu, Ku ran'ın çevrılmesının gunah olduğu yo lundakı fctvalarla Arapçanın goz gore gore I urkçcmı/ı hem ya/ı hem de ko nus.ma dılı olarak clc gcçirısı anlatılıyor bu kıtapta Bunun yanında, Osmanlı doncmmdc Arap abc'sıylc guzclım Turkçemı/ın Arapça ve I arsça kanşı ını, anlas.ılma/ bır Osmanlıcaya donus tuğunu, saıayla halkın ıletı^ımının, dıl den ba^layarak hcr alanda koptuj*unu somut veııleıle algılayabılıvor msan Dıhmı/ın Turk Aydınlanma Dcvrı mı ylc 1928 dc, kciıdısını anlamlı kıla cak kolayta oğrcnıkbılccck vc soylcn dıgı gıbı ya/ılacak bu abc yc gc<,mcsı nın nt denlı bılımscl akılcı ve yararlı oldugunu omeklcrlc kavrıyorsunu/ bu kıtapta Yuzdc 5 10 oranındakı Arap(,a okuma ya/manın 5 6 yıl yoğun cmck verıletek sokulebılen ve yalnı/ca saray lılara o/gu bır ayrıcalık olduğunu anım sayaıak Dıl Dcvıımı nc kar^ı (,ıkanlaıın ayma/lıgının, hatt.ı haytnlığının ayirdı na vaııvoı dılmı/c bır ba^ka yurcklılık le sarılmak onıı eskısındtn fa/la esırge mck so/cuklcrmı/e o/cn gostcrmck soı umlulıığunuzıı pekıştırıyorsunuz SAYFA 20 Tiirk dilinin başmdan geçenler Cengi7 ()7akıncı'nın "Dıl vc Din" adlı ılginç arastırmasi; kafası karı^ık, soruları yanıtlanmamı^ tüm arayış içindeki insanlarımi7a çok iyi ıpuçlatı vc ço/um oncrılerı vermekte, içine çekıldığimız kisır döngudcn kurtulmak ıçın dılımizi yabancı sozcuklerdcn arınaıımamı/ın vc dını dc bılımı dc günlük ya^antımızı da kendımı/ı anlatmaya en uygun abc ile ve öz Tutkçc olarak surdürmemizin oncm vc gcrckîilığini vurgulamakta. Kıtabın yazarı, Turkçemızın gecmış donenıde, dın adına Aıapla^tırıldığını daha sonra Osmanlıca uydurmacasıyla Arapça vc \ ars<,anın saldırısına ugraya rak yo7İa$tı£ını anla^ılma/la^tığını or ncklcnylc kanıtlarkcn gunumu/ık Ba tılıla^ma o/cntısıyle de The lurk^c duıumuna gclcıck yciıı bır yo/la^ma ıçınc duştuğunu belırtıyor Kıtapta ınsanı kolayca ctkıkycn bır kaç yorum ve ornegı buraya almak vc okuyuculara yapıtta bulabılctcklcrını anımsatmak ıstıyoıum Ya^ar kıtabına, Mchnıct Akıf'ın dın dckı vo/laşm \y\ açıklayan 'Bız cehaletı ınız yuzundcn dını bu halc gctırdık Dın dc bı/ı bu halc gctırdı tsıaın dını bır mıskınlık (ııyıı^uklıık) dını oldu" tuınccsıyle baijlıyor vc yanlib anla^ılan yanliij yoruml ınan Kurın d ıkı tlıl soru nuna değıiKiık 'Dılımı/ı dın l)ilgi(,lcıı bo/dıı dın isı bo/ııl ın dılımı/ yu/ıın dcıı bo/uldu dıy^ yoıumunu yapıyor vc somut bclgclerlc konuvu gun ı^ıgını scrıyor Arapça "Allah ' sozcuğu yeıı nc, Tıırkçe "Tanrı" so/cuğu kullanıl ma/ dıye dıye, Iurklerın dıl bıhncını bulandıranlar, bu yanliij gorıı^lcrını topluma oyle bır benımsetmı^, toplu nıun bcynınc oylc dcrın kazımı^lardır kı bugun Allah ycnnc, "Tanrı" dıycn bır 7 urk, uydıırıık gerçeklerle neredey sc ba^ka bu dıne bağlıymı^ gıbı, nere dc>sc putlara tapınıyormus, gıbı gorul meye ba^lanmı^tır turkkr, kendı dıllerının, ken dı so/cuklcrının, bu yandan dınscl de yımlerı yansıtmayacağına, otc yandan da bılımscl, duijunscl kavranıların adı olamayaca|;ina k ındırılmışlardır Ianrı Turklcrc, kendı dılınız dckı gunc^lık sozcuğunu atın ycrınc Arapıa şcmsıyt so7cuğunu alın kendı dılını/dekı guncloğusu gunbalısı so/lc ııııc atın vuım Arapça *jark vc ü a r p so/cuklcrını kullanın, kendı dıhnı/dtkı vaıgiı, so7cugunu atın, Arapça hâkını so/cuğunu kullanın, ne dcnlı çok Arap ça I arsça sozcuk kullanıısanı/ o dcnlı sı\(rım sı/ı " dcmtmı^tır Tanrı, Turklere "Bana anlamını bılmedıgını/ Arapça so7cııklerle seslenın" dememi!} tır Bır ulusun dılı, çok sayıda ağaçtan oluşan bır orman giDidır Hcr bır ağacın koku, govdesı, dallan vardır Bır ağaun nasıl lcendı koku, govdesı, dallan arasrnda yaşamsal bır dışkı var sa, bır so/cuk, kokunun de, kendısm den tureyen soztuklcr ıle yajamsal ılışkısı vardır Bir dildeki yerlı sozcuklcrın ye rıne yabancı sozcukler sokarak o dıldc kurulu bulunan kok turev ılışkısını kes mek, tıpkı bır çocuğu anasından ayırıp oldurmek gıbıdır Orneğın "gor" koku, kendısın den doğan "goruntu", "gorkem", 'gor sel", "gorece", "goreneK" gıbı so/lerın atasıdır Sız gelıp de "goruntu" adı nı sılıp yerıne "manzara" adını koyarsa nız, tıpkı Bulgarların Turklerın aularını defiıştırerek Bulgar adları kullanmaları nı nuyurduğu gıbı, saldırgan bır eyleme gırmı^ olursunuz S17 "goruntu" yerıne onu sıiıp "man zara" sozcuğunu sokarak ' g o r u n tu"nun kendı atası olan "gor" ılc soy bağını sıldınız Onu kendı atasından koparttınız Arapla^tırdınız "goruş" denmcyecek bundan boyle " rey' dıye ceksını/ dedınız "gorgu" denılmeyc cck, bundan sonra "âdet" deyın, "gore nek" demeyeceksınız, bundan sonra "orf" deyın Boyle boyle, "gor" kokundcn dogan, tureyen butun dıl çotuklarımızın adla rını soyadlannı değıştndmı/ Onlara, oylc bırbırınc ben7cmc7 Arapça I arsça adlar verdını/ kı, artık bu olgulann bı zım dusuncemızde bırbırlerınden doğ muj oldukları, gcrçckte kandaijlık bag ları sılınıp gıttı Ycryuzundekı hıçbır toplıım kendı aydınlarının nc ya/dığını anla mak ıçın kendı dılınden ba^ka yabancı ıkı dıfın daha kurallarını ogrenmeye soyunmaz Dılımız açıklıkla aydınlanma dıkça, ne dınımi7, ne duşunce uretımı ınız yıldızlar gıbı ıijiklıyabılır Cengız üzakıncı'nın bırkaç orneklc tanıtmaya çalıs,tığımı/ bu ıJgınç atastır ması, kafası karışık, sorulan yanıtlan mamış tum arayış içindeki ınsanlarıını /a çok ıyı ıpuçları vc çozum oncrılerı vermekte ıçme cekıldığımı/ kısır don guden kurtulmak ıçın dılımı/ı yabancı so/cuklerdcn arındırmamı/ın vc dını dc bılımı de gunluk yaşantımı/ı da kcn dımızı anlatmaya cn uygun abc ılc vc oz Tıırkçe olarak surdurmemızın onem vc geıeklılıgını vuıgulaınaktadıı Kıtap Bellek Yayınevı'nce 1994 te ba sılmii} olup 259 saytadır İçindeki ya/ı lar yedı konu ba^lığı altında toplanmı^ dıpnotlar, dı/ın ve Mcral Karaca tara fından hazırlanmış olan bıblıyografva cklcnmiijtıı "Dın ve Dıl" adlı bu yapı tın, geçmışımızı ve bugunumuzu kav ramada hepımı/e, ozcllıklc dc genç lcrınıı/c ıyı bır uyarı vc yol gostcııcı olacağı kanısındayım • CUMHURİYET KİTAP SAYI 290 Çözüm onerileri Dll sorunu