Katalog

Aras Örenden yeni bir roman Beklenmedik Bir Ziyaretçi GULTEKİN EMRE ras Örcn, yaşadığı dünyanın, çevrcnin vc kendi beninin rcsimlerini çekiyor romanlannda. Gemişi günümüzle birlikte yaşatıyor, yani sararmış fotoğraflara hayat veriyor, kan veriyor,canlandırıyor onları ve günümüze taşıyor. Geçmiş şimdileşiyor, geleceğe uzanıyor, bir süre sonra gclecek olup çıkıyor. Üç boyutlu bir zarnan dilimi içindeki nesnelerle, insanlarla, olaylarla, mckânlarla haşırneşir Aras Ören. Yaşadıklarının belgeselini kurmacayla derinleştiriyor Fantastik bir anlatımia, olaydan olayıı gire çı ka, yer yer polısiyc bir izleğin peşine takılır okurla birlikte: Bıraz ncfcs ncfese de kalınsa, merak yakasını bırakmaz okurun. Marcel Proust'un iinlü romanı Yitik Zamamn Peşindcsini anımsarız altı kitaplık Şimdiki Zamamn Peşinde koşusu nu bıtirdikten sonra: Aras Ören, Beklenmedik Bir Ziyaretçi'nin finalindc şunları yazıyor: "'Şimdiki Zamamn Peşinde' 13 Mayıs 1983 te Gündoğdular'ın Yükselişi'ni yazmaya başlarken takıldım. Aralık 1987'dc Nar Çiçeği'ni, Agustos 1989'da A'nın Gizli Yasamı'nı, Haziran 1990'da Hollywood Özlemi'ni, Tctnmuz 1991'dc Berlin/Savignyplatz'ı tamamladım. Vc nihayet, 'meşakkatli' geçen bir yolculuğun sonunda selamete cren yolcular gibi, ben de bugün 1 Ağustos 1993'te Beklenmedik Bir Ziyaretçi yı bıtirerek 10 yıllık yorucu uğraşımın sonıına gcldim. "Artık'şimdiki zaman' bitti." Aras Oren, Bcrlin'den yola çıkar dünya turuna; onun romanları gerçek bir tur ya şatır okura: Evler, insanlar, semtler, za manlar, bitmış ve yenı başlayan ilişkiler arasmtla sürekli alışvenşin sürdüğü zengin bir turdur Aras ü r e n ' i n okurlarına yaşattığı. Almanya'daki Türkler'in yaşamından kcsitlcrin de yer aldıgı turda, Âl manlar daha fazla clc alınır, ırdelenir. Beklenmedik Bir Ziyaretçi'nin kahramanı Şair, Heinz Lambert, Dorothea üçgeninde gelişen ilişkiler zinciridir. Kitabın besmelesi sayılabilecek şu dörtlük okuru kitaba buyur eder: "Ne o, hatırlanan yoksa bir imge mi?/ Orada boşlukta tek başına duran görüntii,/ sessizlik dayanılmaz olunca çoğalan sesler/ belki de yenmemiş bir ycmeğin tadı." Sonfa söz alır kalemı eline ve yazmaya başlar Beklenmedik Bir Ziyaretçi yı: Yer, bir meyhane; anlatıcı, romancı; kahraman, şair. Şair, meyhanedekilere yaşadıklarını, yaşamadıklarını, düşlediklerini anlatır. Her yer hüzündür: "...hiizün hiç bitmeyecek", gi bıdir. Şair'ın anlattıklarıyla yaşadıkları birbirine uymaz kımı zaman, yanlış çekil miş resimler gibidirler: "Hayalle, gerçeğin üst üste basdmış bir kopyası"dırlar sanki. Şair, tanıdığı kadıııları diişünür, tanımadıklarını düşunür, onlara öyküler biçer, kurgular, sözc doker, yazıya gcçirir, romanına katar ve farkında olmadan romanını yazar. Şair, birileri taraftndan ka A anılara, anılardan kurguya gidip gelmeler... Yazar da şunları yazmadan edemi yor: "Ama biz gerçeği yazdığımız iddiasında da değiliz. Neyse. Fantazim almış başını gitmiş... Artık elindeki elektronik uzaktan kumanda cihazıyla televizyonun karşısına geçip durmadan program değiştiren, hiçbirinde karar kılamadıgı için niçbir filmi izleyemeyen, ama program auamaya devam eden sıradan seyirciden farkım yoktu. Gözümün önüne durmadan değişik kurgulamalarda yeni görüntüler getiriyordum." (s. 99) Yazarın, şimdi yerinde yeller esen, Duvar'a ilişkin değerlendirmesi de şöyle: "(Şimdiki zamanı yırt, altından çıkan eski zamamn artık anlamsızlaşan sulgun resimlerini seyret: görünmeyen 'Duvarcı'nın malası, briket iistüne briket yiikselen 'Duvar'a harç koyuyor. Kendi hapisliftinin duvarını örüyor. 'Duvar'ın dışındakileri de hapis yapan duvarı örüyor. Gönüllerinin ve kaıalarının içinde hapis olanlar, dikenli telleri, türlü engelleri vc 'Duvar'ı aşıp bir hapislikten bir napisliğe kaçıyor. 'Duvar' insafsız bir yargılayıcı. tnsanın hem içinde, hem dışında. Âşıldıkça yüksek, yıkddıkça sağlam ve hep varolan.)" (s. 100) ilişkiler kimi zaman tehlikeli de olabi lir. Doğu Berlin'deki Dorothea, hem Satasi'nin bir clemanı, hem Doğu'dan Batı'ya adam kaçıran bir şebekenin elemanı, hem de Şair'in sevgilisi, üstelik de evli. Heinz, hem küçük ve silik birisi, hem de yükselme hırsı olan vc bunun için her şeyi göze alabilen bir çılgın ve onun karısı ve onun düşleri ve ki2İarı ve onun geleceAras Oren, Beklenmedik Bir Ziyaretçi'de, daha önce yayımlanan tüm kitaplarına da göndermelerde bulunur. Dikkatli bir okurun fark edebileceği girip çıkma Iarla zcnginleşir roman. Aras Oren in kalcminc takılanlar, parantez içindekiler. "Kendi halinde kâh hüzünlü/ şöyle böyle geç"erken günleri, kulağma iısudanan sözlerin peşine takılır; huzuru kaçar, tedirginleşir. Âslında, onun yolu "bittiği yerde yeniden baş"lar. Onun biyografısı "zembereği kırık bir saat"tir, o da tanımadığı "birinin yelek cebindp"dir, zamansa, hep "dünkü bu van n kit tir, "daha yarın olma mıştır. Yazılma mış şiirler gibidir onun kurguladıkları, şi ire ve yaşamlara dönüşmeye hazır. Kitabın sonunda Aras Örcn dc sormadan edemez: "Yaşananlar mı yazddı/ yoksa yazılanlar mı yaşandı?" Siz soruya yanıt arayadurun hele; "Yazı bitti, vazan bitti/ söziin sırrı yazıda kaldı." O ua roman ol muştur. Aslında altı kitaplık bir arayışm sonucunda "Her şev yalan" mıdır gerçekten ? Buna okurlar karar verecektır elbette. Özetlenmesi, anlatması oldukça zor bir roman Beklenmedik Bir Ziyaretçi. Okumak gerekir, ancak öylc tadına varılabilir gizlerin ve resimlerin ve yaşamların ve de kurgunun. Peki şimdi neyin p e s i n d e d i r Aras ö r c n ? Bunu kcndisi de bilmiyor ve kendi kendine sorup duruyor kendine yeni giz ler, veni görüntüler, yeni hayaller arayarak. ören/A/a Yaytnlan/Şubat, Aras Ören, "Beklenmedik Bir Ziyaretçi "de, daha önce yayımlanan tüm kitaplarına da göndermelerde bulunuyor. Dikkatli bir okurun fark edebileceği girip çıkmalarla zenginleştiriyor romanını. çınlır. Bunlar Cem Sultan'la şı, öylesine de gerçcfie yakın. ilişkisı olan kışilcrdir, kendiJeŞifreler, bilmecelerle de uğraşARAS ÖREN rini görünmez kılan gıysıler gitırır yazar okurunu resimden Beklenmedik ycrler. Şair neden kaçırılmıştır, resime geçerken, gezinirken, Bir Ziyaretçiç diyc duşünürken, bir fantazi bakarken. oldugunu anlarsınız tarilı için Şair'in içinde b u l u n d u ğ u dekı yolculugun. Kücük ayrın çevrenin tüm görüntüleri retılarda okurunu gczdırmeyi sesimlere bir bir gırerken, Bcrviyor Aras Oren. Ayrıntılara lin'de hiç eksik olmaz fotoğrafeok öneın verir Şair de; gözülarda. Almanya'daki yaşam, nün degdi^i her şeyi kurgula politik gclişmeler, duvarlı ve maya başlar, ayrıntıdan ayrıntıya " * ^~ duvarsız yaşam; duvarlı yaşamsıçrarsınız. Gızemli izler de yakanızı bı dan adam kaçırmalar duvarsız yaşama, rakmadıg'ı gibi, roman boyunca hep peşi üzgürlüğe. Bir zamanların Doğu Bernizden gelir, "Şimdi ne olacakı*" sorusulin inc geçişin zorlukları, sınırlarda çekinu da yanınızdan hiç eksik ettırmez yazar len rezaletler, sıkıntılar; kadınlara götürüokuruna. Kılıktan kdığa girersiniz, zalen muz, çorap, çikolata paketleri; bir mandan zamana elinizi koiunu/u sallaya başka dünyanın gizemini soluma, yaşasallaya geçer gidersinız, olaylar sizin etra mıyla bütünleşme, bir şair gözüyle, bir hnızda gelişir dıırmadan, siz ha var, hak Heinz gözüyle, bir Dorothea gözüyle anyoksunuzdur, hayaldir sanki her şey, yaşa latılan geçmiş, bugün ve gelecek: hayalnanlar, öylesine uçucu, öylesine gerçekdıden gerçeğe, gerçekten hayale, kurgudan Beklenmedik Bir Ziyaretçi/ Aras 1995/ 324 s. SAYFA 7 CUMHURİYET KİTAP SAYI 279