Katalog

Ben, yarattığı ka Bir romanda isimler hiçbir zaman yı yeğledim. Bu tip kitaplan okurken, rakterleri eksik ge nötr değıldir. Bir yerlere gönderme ya dikkatlice kurgulanmış bir nesirle karşı dik tanımlayan ve parlar. Komik, satirik veya didaktık ya karşıya olduğumuz duygusu yerine, anöylecc bırakan ya zarların alegorik sayılabilecek isimler latıfanJarın sanki bıze spontan biçimde zarları tercih ediyo yaratıp yazdıklarını daha da zenginleş aktanldığı duygusuna kapıhnz. Şüpherum. Klasik roman tırdiklerini biliyoruz. KarakterJeri isim siz, bu bir yanılsamadan ibarettir. Çünda, bir karakteri ta lcndirmek, onları yaratmanın her za kü edindiğimiz bu izlenim, yazann yorumlamanın cn basir man önemli bir bölümünü teşkil eder. rucu, acı verici, hesaplı bir çabası sonuyolu fiziksel bir tanımlama yapmak ya Bir de, ozel ısımler, romanda geçen cunda ortaya cıkmı^tır. Ancak bu çaba, da biyografik bilgilerc, karakterin öz bazı aztnlıklara örtiik göndermeler içeri okurda samımi, otantik bir izlenim geçmişine dair özetlere yer vermek şek yor denebtltr mu Aklımda kalan ıstm uyandırır ve onun gerçeğe çok yaklaşünde ortaya çıkar. Mouern romancılar lerden, daha çuk Kıhmlıların kullandı mıs olduğu kurgusu içine girmesini ise, bir karakter hakkındaki bilgileri, sağlar. Dile Uİ!;kin böyle bir tavır, güçlü \ı Ztya, Yahudder'ın kullandığı Selim gı eylem, hareket ya da konuşma yoluyla ve koklü edebi geleneöe sahip olan Âvtedricen ve farklı noktalarda okura rupa ve lngilterc cdcbiyatına karşı, Aslında karak ulaştırmayı yeğlcmektedirlcr. Fakat her Amerika romancılanna önemli bir çıkış terleri isimlendirirşartta, bu işin ayıklamaya dayandığını, yoJu sagladı. Mesela, Ernest Hemingken benim için işin temelinde seçmelerin yattığını way, biitün modern Amerikan romanıönem arzeden kim unutmamamız gerekiyor. Hem George nın bir kitaptan, Mark Twain'in Hucklik, nedensellik ve Ellior, hem de Christopher lshervvood leberry Finn'inden kaynaklandığını anlam gibı alanları kadın kahramanlarının fiziksel özellikgöz önünde bulun söylerken, bu saptamaya dikkat çeklerıni anlatırken yalnızca el ve yüzleriymek ister. Bu romanın anlatıcısı, naif, durdum. Mesela le ilgüi bilgiler vermekte, gerisini okuhenüz olgunluk çağına ulaşmamış bir Kıbrıslılara uçamayan kuşların adını yucunun hayal gücüne bırakmaktadır vermemin bir nedeni, sanırım budur. oğlan çocuğudur ve bu anlatıcı sayesinlar. Aynı tavrı kullanmaktan çekinme Madem ki bu süyleşi "ayrıntılı", ro de konuşma diline yakın bir üslup ser dim. Roman kahramanlarının çoğun manda kullandığın aıltn aynntılan hak gilenir. Mark Twain, yarattığı bu oğlan lukla baş, yüz ve dudaklarının yapısını kında da konusaltm, neler söylemek is çocuğu sayesinde, yetişkin dünyasının tarif ettim. Üstelik bırkaç istisna dışın tersin? betirnlenmesini hatırı sayılır bir tazelik da romandaki karakterlerin birçoğu fi Romanda, yAn dilinden ziyade ko ve dürüstlük içinde gerçekleştirir. ziksel olarak birbirıni andırır. Soyadları nuşma diline yakın bir üslup kullanma"Ares Harikalar Diyarında"nın genç hep Işıktır. Romanın sonunda birbirindcn farklı karakterlerin aslında aynı karakter olduğu anlaşılır. Bu aynı zamanda "Ares Harikalar Diyarında"nın motiflerinden birine, çoğulkimiğe işarct etmekte. Romanımda, nerkesin, birbirinin gölgesi olabilmesi mümkündür. Bu gölgelerden hangisi nin, hangisi üzcrinde daha baskın oTduğu da bir tiirlü ortaya çıkamamaktadır. Gölge olmak, kukla olmak, başkaları tarahndan oynatılmak, kuralların başkaları tarafından konulması, kimi zaman bunu fark etmek, kimi zanıan fark edememek, farkedip de fark etmcmiş gibi yapmak romanımın önem verdiğim özellikleri arasındadır. Açıkçası, izlemekizlenmek, kontrol etmekkontrol edilmek önemli gcrilimlerin on sıralarında yer alır. 1 latta bu tür ikilikler, romana içkin dramatik ironinin zembereğini kuran esas ve ilk güç niteliğine de sahiptir. Bilindiği uzere olcur, bir duruma ilişkin bilgileri ilc karakterin o duruma ilişkin bilgiler arasında belirgin bir açıklık olduğunu sezdiği an, dramatik ironi dediğimiz etki gündeme gel mektedir. Romanımdaki karakterlerin kimisi, kurgusal bir karakter olduğunu anlama yeteneği ilc donatılmıştır. Bu grııba gi ren karakterler, roman kahramanı olduklarını bir türlu anlayamayan karakterleri uyarmaya çalışırlar. Amaç romanın gidişatını belirlemek, yazarı pasifize etmektir. Güç ilişkileri birçok düzlemdc ve özellikle de bu düzlemde kendini gösterir... Romanda kullandıg'ın tumler ıle karakterler arasında bu açıdan belli bir bag'lantı oldug'u söylenehtltr mt? Sözgelı Kullandığım üslup Amerikan ve îngüiz ve Avrupa edebiyatları mı Kıbrtslılann adlannt, hep uçamayan örneğine benzer bir biçimde, herhangi bir köklü Türkçe kuşlardan seçmışsın Ftlkuşu, Ktta Kageleneğine karşı takınılmış bir tavrın sonucunda tepki olarak natlı Batağan, Tavuskuşu, Kıvi, Ördek, Tavuk... ortaya çıkmış değildir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 279 sayılabilecek karakterleri de yetişkin dünyasından daha farklı konuşma diline daha yakın, daha spontan sayılabilecek bir uille konuşurlar ve bu dil kitabın yapısına da yansır. Tekrarlar kullanılır, özellikle argoya ve kendi yarattık lan terimlere yer verirler. Dahası duygularının gücünü aktarmak için abartmaktan kaçınmazlar. Sentaks basittir. Cümleler genellikle kısadır ve kimi zaman yanm bırakırlar. Sanırım, kitabı il;inç lulan şeylerdcn bir tanesi de kulandığım üslup dersem çok büyük bir yanlış yapmamış olacağım. Bu noktada yanlış anlamalara yol açmamak istediğim için, altını çizmek istediğim iki şey var: Kullandığım üslup Amerikan ve îngiliz ve Avrupa edebi yatları örneğine benzer bir mçimde, herhangi bir köklü Türkçe geleneğine karşı takınılmış bir tavrın sonucunda tepki olarak ortaya çıkmış değildir. Ikincisi, yazdıklarım ne Kıbrıs a, ne Türkiye'ye, ne de başka bir kategoriyc aittir. Yazdıklarımın tek sahibı Türk di lidir. "Ares Ilarikalar Diyarında" sadcce Türk diline aittir. Ama htldıgın gtbı, Türk diline göre beltrlenen bir edebıyal kategorısı yok, yanı "Türkçe" değtl "Türk" edebıyatt dı yorlar ve Türkiye'de bu anlamda da kapalı, merkezi ve tekçı bir yapılanma \öz konusu... Buna Bakhtin'den yola çıkarak yanıt verecek olursak roman, yapısı itibarıyla, dünyanın tek boyutlu tek mer kczli, yekpare bir bakışla anlatılmasını reddeder. Bu da, sanınm onun gücüne ve önemine işaret eder. Roman, birçok stili, metnin içinde olsun ya da olmasın birbirleriyle ilişki halinde olan birçok sesi, söylemi, kültürü, toplumu aynı potada eritir ve kuşaÜstelik sözünü ettiğim işlemi yalnızca bir değil çok değişik biçimlerde gerçekleştirenilme kapasitesini de gösterir. Buna ilişkin verilebilecek cn basit örnek şu: Yazann kendi anlatımıyla, farklı sınıf dil, bölge, meslek ve cinsiyete sahip karakterlerin diyaloglan zaman zaman yer değiştirir. Ve bu en basit düzeyde, bir çoğulltığun varhğını gösterir. Verdiğim örnek hiç kuşkusuz çok karmaşık bir süreci çok basite indirgiyor. Ancak bizlere romanla ilgili belli bir özelliği de aktarıyor. Roman en üst düzeyde, demokratik, antitotaliter bir edebi biçimdir ve hiçbir ideolojik veya ahlaki konum onun potansiyel meydan okumasından yakasını kurtaramaz. Işte, tam da bu yüzden roman, kapalı sayılabilecek toplumlar için bir çıkış yolu sayılabilir. Türk toplumu da kapalı bir toplum. "Ares Harikalar Diyarın da"nın bu kapalılığın aşılmasına çok küçük de olsa, bir katkıda bulunacağını ummak istiyorum. • Ares Harikalar Diyarında / Dervış Zaim / A/a Yayınlan / 37}s. SAYFA 13