Katalog

S başvurmadan; geldim, çünkü karanlıkta senin bağırdığını duydum." (Valeria) (s. 207) Bumınla birlikte aralarında bir iletişim eksildiğinin bulunduğu da daha ilk sayfalardan itibaren kendini belli eder: "... sevilip sevilmcdiğimı, evliliğin, ailenin, çocuklann ötesinde ıstediğimin o olduğunu vc dc o olmaksızın gerisinin benim için önem taşımadığını anlayıp anlamadığını biJmek isterdiın ... Kunusma ccsaretini bulamazdım: bana bakardı; kendinin, bizim, her şeyimızı orraya koyardı; kibardı, bcnım hoşlanabıleceğım şeyleri derhal ycrınc getirirdı; ama daima bir şey ona içimı dökmemi engellerdi. ... şimdi beni rahatsız eden bir şcy varsa işte bu: onun için ne olduğumu bilmemiş olmak ve benim için hcr şcy olduğunu ona söylcmcmiş olmak." (s. 910) iletişim yetersizfiğı ilkin Renzo'nun eşi nin scvgisınden kuşku duymasına yol açar. Yanlış hesap aşktır: "Gerçek onun beni sevmediği idi. Evliliğimiz aşksız bir cvliliktı. Ya da daha doğrusu aşk olarak yalnız bcnim ona olan aşkım vardı; onun bana olan duygusu beğcni, lyi niyet, şefkat gibi bir aşk ilişkisi için ikinci derecede önemli, elden düşme tnallardı ..." (s. 85) Scvilmediği kanısı gidcrek içinc ycrleşir vc Valeria'nın onu aldatmış olabileceği saplantısına dönüşür: "O halder" O halde hiçbir şey, kimbilir kaç yalan özet sundıı bana, kaç öğle son rası oir başkasıyla özgürce keyfine baktı; oysa ben, her akşam, hiçbiı şey yapmadlğımı ona kanıtlıyordum. ' (s 114) Yaşamını bir cehenneıııc çeviren kıskançlık, içinde uyanan öç afma arzusunun dürtüsüylc onu cşinc ihanet ctmcyc sürüklcr: Valeria'yı tanımadan öncc bir siirc flört cttiği Adriana'yı arayıp bulan Renzo onunla yeniden ilişki kurar. Adri ana romanın Renzo ve Valeria'dan sonra önemli üçüncü kişisidir vc yazarın cvlilik dışı ilişkiler konusunu işlemesine yarayan bir araçtır. Lagorio'nun bu tür ilışkilere iyi gözle bakmadığı besbellidir. Adriana bir yazarla yaşadığı mutlu yasak aşktan yakınır Renzo'ya: "... o zanıan ben ne anlanıa geliyordunı? Efendisinin kaprisini bekleyen bir harcm kadını mıydım? Yoksa kendisinc kırıntılar sunulan bir tutsak mı? Ve birbirimizi hep kapalı yerlerdc, dört duvar arasında gönnemiz, biraz olsun özgürlüümüzün olnıama.sı, karısından kurtulsun a beni arasın diyc saatlcrcc tclcfon başında oturmam ... saatlerce, bazen günlerce beklemem: böylesi bir yaşamı kaldır mak için çok fazla sevmek gerckir." (s. 1321)3) Bu mutlu aşk crkcğin evliliğıni bozmasına yol açmaz: Onun çıktığı uzun yolcu lııktan dönüşünde karısının yanına gide ceği, evine döneceği ima edilir: 'Bir gün dönecek, çalaeağı kapı onunki olacak; iyi ya da kötü, kcndinın, yaşamının bir parçası olarak kabul cdcceğı tcn yinconunki olacak..." (s. 133) Renzo'nun Adriana ile birlikteliği de onun evililiğini yıkamaz. Yasak ilişkinin kadına zarar vcrdiğinc inanan Lagorio evlilik kuruınunun kutsallığını vurgulamak istcr. Valcrıa vc Renzo çiftınin evliliğine gclince, onların birlikteliği bir kültür ola yıdır. Aralarındaki duygusal ve kültürel uyum cinsel uyumsuzluğu örtbas edip SAYI 279 gizler. Evlilik kurumunu dayanışma içinde sürdürürler ama Incil'in istediği gibi ikisi tek bir vücut oluşturamaz: "Hep bir ınonoluğu seslcmiştim ben. Çok dcğışık bir aşk dıyaloğu sandığım şcy arzumun onun çevresinde kabaca yön arayışından başka bir şey olmamıştı." (s.96) diye itiraha bulunur Renzo. "Benim kocaın var ama aşkım yok" diye yakınır Valerıa. (s. 92) O zaman kuşkıılar, varsayılan yalanlar, boşa çıkan umutlar, öfkclcr ve suskunluk lar eşlerı sarar, yainızlıkları içine kapan malarına yol açar Valeria dişilig'ini insan olarak taşıdıöı üstiin niteliklerle kabul et tiren ve içinde taşıdığı mutsuzluğa çareyi ana olmanın zevkinde arayan bir kadını simgclcr. Evililiklcrdeki mutsuzluğun çok kez cinsel uyumsuzluktan kaynaklandığına inanan yazar her iki kahramanına söy lettiği sözlerle cinsel özgürlükten yana olduğunu belli eder: '... cger kadınlar açık olmaya daha alışkın olsalardı balayı uenen o aptalca ben zetmeyi çoktan kaldırmış olurlardı. Eğer ön dencyimler yoksa kasaplık bir kuzu nun saflığı ile gidilen bir aldatma..." (Valeria) (s. 150) "Yalnız Valeria değil ben de cinselliği aşktan ayırmayı bilmiyorum Bazı sorunları çözmek için aşk gerekmiyor, aksi ne aşk her şeyi karmaşıkJaştırıyor... genç ler arasında seks arkadaşlıkla birlikte olabilir." (Renzo) (s. 159) Renzo vc Valeria arasındaki iletişim ko pukluğunun bir nedeni de evliliklerinin ncnüz başlangıcmda bulundukları bir sı rada Renzo'nun kendisini yurt sorunlarına vererek Valeria'yı ihmal etmiş olmasıdır. Renzo bundan ötürü kendini suçlar: "... saatler yetmiyordu, gecelcr boyu tartışıyorduk; yöntcmlcr ve araçlar başarma arzumuz karşısında yetersiz kalıyordu .. Valeria'yı unuturdum ... Belki deonu o zaman yitirmeye başladım ... Savaş günlerinde yanımda olmuştu, barış giinlerinde beni bıraktı." (s. 7980) Boylecc romana dolaylı olarak yeni bir motir sokulur: Bu, yurttaşlık bilinci ve aile sevgisinden üstiin tutulması gereken yurt sevgisidir: "... kendimiz için başka hafta sonlarımız da olacak diyc düşünüyordum, şimdi cğitmek, iş yapmak gerekiyordu; bizim kiiçük sevgimizden daha ivedi bir sevgi vardı." (Renzo) (s. 81) RenzoValeria kuşağının savaş sonrasında yeniden yapılanma dönemindeki tutkularına, özvcrilcrinc, daha iyi bir dünya kurma uğrundaki çabalarına tanık oluruz. Oliimünü hazırlayan hastalığın ne zaman başlamış olabileceğini araştırırkcn Renzo iki politik nedeni düşünmeden edemez: Diktatörlüğe karşı verilen savaş sırasında içinde biriken kinin "beyin kabujğunun yumuşak lifleri arasına sızmış, yılkr yılı ağır ağır gelişip sonunda hastalık biçiminde patlak vermiş" (s. 79) olabileceöi akJıııa gelir. Diğer nedeni partisinden kopmasında arar. öyle ki Renzo partisine istifa mektubunu gönderdiği gün içinde "bir kökün koptuğunu" (s. 171 172) belirtecek ve o günü ölümünün ilk anı olarak niteleyecektir. Kökeni yaşamının küçük tersliklerinde, hastahk önsezisinde ya da istemeyerek kulak misafiri olduğu Valeria'nın gizli ıtirafında aranabilecclc varoluşsal bir bunalım vc tedirginliğın Renzo'yu pençesine aldığı gözden kaçmaz. Aslında onu yaşa dığı gerçeklerden kopararak geçmişe, yani anılara yönelten bir nedcn ue iştc bu bunalımdır. Renzo'daki bu güçsüzlük, istcksizlik vc tcdircinliği ince bir anlatımla dile getiren sayfaıar az değildir romanda: "her şey düzenliydi, her sey yolundaydı. Bununla birlikte ... soğuk bir durgunluk düşüncelcrimc ve eyıemlerime eşlik cdiyordu: hiçbir şey umurumda olmuyor du, ne o anda yapmakta olduğum ne de beni beklemekte olan şey ..." (s. 160) "... önemli olan secim ... kendin için doğru olanı bilinçli olarak kabul cttığin zaman gerçekleşir. O anlarda 'eğer ner şey yapmacıksa yaşamak neye yarar?' düşüncesi bcnden, kendi içimden doğuyor du ve gerçek oydu..." (s. 154) Bu bunalımdan kaçmanın yolunu Ren zo "bir kurtarıcı" diye nitelediği müzikte bulur: "... içimde soru üstüne soru soran, nasıl, neden diye sorup duran can sıkıntısını duymamak için en yalın çözüm çalış ma odama kapanmak, High Fidelity'nin düğmelerini ayarladıktan sonra koltuğa oturmak, gözlerimi kapayarak dış dünya ile bağlarımı kesmekti. (s. 178). "Kendimi seslere bırakırdım, içimde birikmiş nc varsa birer birer dökülür, kayıtsızlık yok olurdu; beni sarıp sarmalayarak içime işleyen ses dalgasına kaptırırdım kendimi... evet kendimden geçerdim ... o dalga boyu beni varoluşun kolay vc gerçek olduğu bölgclcrc alıp götürürdü. (s. 176177) Böylece yapıtın sonlarına doğru müziğin işlevi motifi ve onunla bağlantılı olarak da din motifi girer romana. Yazar müziğin övgüsünü yaparak onun her türlü kötü düşünceyi yürekten silebileceğ'ini vurgular. Bu niteliği ile müzik insanı yaşama bağlayabileceği gibi aynı zamanda onu Tanrı'ya ulaştıran bir araç görünümünü de kazanır. Nitekim Renzo'nun Tanrı ile buluşması bu yolla gerçekleşir: "Öyle sanıyorum ki Tanrı ile, bızi vc cşyayı yönctcn gizemlı güçlerle iletişim kurdumsa eğer, DU karşılaşma müzik sayesinde oldu: Valeria'nın dua ederken duyduğu o aynı coşkuyla dinliyordum sesleri..." (s. 178) "Böylccc, insanların Tanrı dcdikleri şeyi kabullenmeye karımın biçimsel çabasıyla değil, her zaman sevdiğim müziğin beni ona ulaştırmasıyla vardım..."(s. 179) Içerdiği motiflerden bir kısmına değinerek Yanlış Hesap'ın kapısını aralamaya çalıştık. Güclü yapısı, akıcı üslubu ile türünün güzel örneKİerindcn birini sergileyen bu sürüklcyici roman, kanımtzca kolay kolay belleklerden silinmeyecek.» Yanlış Hesap / Cina Lagorio / Çeviren. Suheyla Öncel / îletışım Yaytnlart /20S t. SAYFA 17 CUMHURİYET KİTAP