Katalog

Müştak Erenus'un "Kör Beyazı Sordu"su ya da. Bakın nasıl anlatıyor Erenus, Kurtuluş ve Zaf'er günlerindekı çocııklıığunu: "Yıl 1922 Mustala Kcmal kurtarmış ülkcyi Umutlar dağı taşı tutuyor Eskişehir Dursun Fakih Okulundan Müfelıhaın Müştak Sırtında siyah çuhadan yapılmış Kalpaklı cckcti Fesli piisküllü hir arkadaşıyla Valiye götürülüyor Makaın odasının tabanı muşamba Duvarlarını hatırlamıyorum. Valinin önünde manyctolu telcfonu Selama dıırııyoruz. Bcn kalpa£ım başımda askerce selam verirken Arkadaşnn başında fcsi Büküyor belini Bu cliyor vali çuhadan dbisemi göstercrek Bu yapılacak talcbeye Vc de böyle kalpaklı olacak di)or () giin bütiin gün KaTpagım başımda dolaşıyorum. (...) (s. 20) Bu dizeleri okuyup da, o büyük günlerin coşkusunu dııymamak elde mi!.. () yıllarda Mustahı Kenuıl sık sık Eskişehir den geçiyor. Ve onu taşıyacak trcnin makınıstlerı dc tstanbulEskişchir vc Ankara'da scçıliyor. Eskişehir'de babasına Bir insan bir cumhurivet gerek Cumhuriyet Kitap'ta, gerekse yazın dergilerınde (incelemeden, elcştiriden vazge(,'tik) herhangi bir tanıtma yazısına rastlayanıadım. Sonunda, daha tazla bek lemcyerek, daha dogrusu onu, o Cunıhuriyet çınarını anlatacak başka bir çınar çıkmayınca, işin bana, bencileyin bir Anadoiu kavağma düştüfiünü, anlayıp kaleme sarıldım. Bu kitabın hayatınızı dcğiştireceğini garaııti edenıenı anma, onurlu bir yaşamı duyumsataca£ından eminiın. Kör Beyazı sordu, bir şaırı anlatan, şairin kendisinin kaleme aldığı, bir özyaşamöyküsü. Ama öyle sıradan degil, aynı zamanda, Türkiye Cumhuriyeti'nin de özyaşamöyküsü. Nereden kalkıp nerelere geldıöımızın resmi, sıiri.. Eger bize, Kuvayı Milliye'den başlayaıak, bugüne dek Tüıkiye Cumhuıiyeü'ni temsil edecek bir insan örnegi gösterin, dcsclcr, hemen size, bu yapıtta kendini oldugu gibi ortaya koyan Müştak f7,renus'u gösterirım {liç tereddüt etmeden. "(...) Yıl 1914. Osmanh'nın tükenıııiş impararorlıığu. Babam anamı seviyor. Vermiyorlar. Boşnak nıakınıst babam da Atyon'da trcnin terkisiııe atıp anamı Şam'a kaçırıyor. Şam'da bi güzel sevişiyorlar. Ben oluyorum. (...)" (s. 8) Müştak Erenus, 1915 doğumlu. Doğum yeri "biraz karışık". Şam'da dogmuş, Ama Afyonkarahisar nüfusuna kayıtlı. Suriye Fransızlar'ın eline geçınce, makinist olan babasmın görevi gereği, Afyon'a gcliyorlar. Nüfus temeli oraua atılıyor. Müştak Erenus da Afyonlu oluyor böylece. düşüyoı bu görev. Ama derecesi tutmu yor. Bir dcrcee vükseltiyorlar. Yine olmuyor. Çünkü, şapkasında bir şerit cksik. lstasyona koşup yetiştiriyor. Babası şeridi takıyor şapkasına ve başı na geçiriyor. Kalabalıkta büyüklerin bacakları arasından, kalpaklı, bastonlu ve gocuklu Mustata Kemal'i seyrcdiyor keyifle.. ABDÜLKADİR PAKSOY "Kör Beyazı Sordu", bir şairi anlatan, şairin kendisinin kaleme aldığı bir özyaşamöyküsü. Ama öyle sıradan değil, aynı zamanda, Türkiye Cumhuriyeti'nin de özyaşamöyküsü. Nereden kaîkıp nerelere geldiğimizin resmi, şiiri.. yor bu konçerto ile, bite..." diyerek kapıyı çarpıp çıkan "Deli Celal".. Melih Cevdet, Oktay Rifat, Orhan Veli, Behçet Kemal Ça>jlar, daha sonra Bedri Rahmi Eyuboplu ötcki şaır arkadaşları. Müştak Ercnus'un şiriinin ekseninı insan sevgisi oluşturuyor. Katkısız bir insan scvgisi. Bu insan sevgisinin bcsledigi yurt, toplum ve "zılli" olmayan "millı güııler" in coşkusu kanşıp kaynaşarak karşımıza yalın bir şiir olarak çıkıyor. Yalın ama slogan olmayan toplumcu bir şıır. Hiçbır akıma sokamıyoııız onu. Ciarip şaiıleri onun en yakın dostu ve arkadaşı; ama, onun şiirleri garıp havasında dc^ıl. "Kıblem Koca Yunııs/ ustam Nâ/ıııı oldu" <\\ yor. Garip şairlerinden en önemli hırkı; onlar gibi sıradan insanı, günliik dille. süssüz püssüz yazdığı halde, onlar gıbı sa dccc bu sıradan insanı re.smi'tım'mcsi, hc deltc bir belirsizliğiıı bulunmasıdır. O apaçık, smıtsız, sömürüsüz bir toplum özlcmini sık sık vurgular. Müştak Erenus'un şiirlcrinin bir başka yönü isc, scçtiği sözcüklerın ça^rıştırım gücünün kuvvctli olmasıdır. Bu ncılcnlc onun şiirleıini okuyunta, ya insanlık için bir şcy yapmak ıstcrsiniz, ya dojjaya koşmak duygusııyla yanıp tııtuşursunıız.. O, ekmeğini yediği bu halkın, Anadolu'nun şairi. Onun için de, halkın sorunlarına kayıtsız değil. Zaman zaman hepimizin hcr gün yaşadığı günlük sıkıntıl.ırı şiirc döküyor. Müştak Ercnus'un di£er güzcl bir yanı da, başka şairlerle alıp veremeyece^i bir şeyin olmamasıdır. O, ortaya kayda degeı bir şeyler koyan her şairi sever. En yakın arkadaşı Bedri Rahmi Eyuboğlu ıçın rcv samların "resmini bilmeyi/ ama, şiirlerini' diyecek yok", şairlerin dc "şiııinı bilıııe yiz ama, resimlcrine dıyccek yok' deme, lerine çok bozıılur. Sanatçıların birbirlerı Kör Beyazı Sordu E aklaşık dört yıl önce, sevgili şair Müştak Erenus'un Kör Beyazı Sordu adlı otobıyografik yapıtını okumuş, eoşkunıu hemen sıcag\sıcağına paylaşmak için de, bir mektup yazmıştım kendisine (altı saytalık!). Bununla da yetinmeyip, Usulca adlı şur kıtabımı "kör Beyazı Sordu'nun rüzgârıyla" diyerek ona adamıştım. Bir kitabı okuyup scversiniz, coşkunuzu dile gctirirsiniz, ama ış o kitap hakkında bir yazı yazmaya gelince, aynı atılganlıı göstercmczsiniz. Dogrusu ben, önce eklerim, başkaları yazsın, başkaları tamtsınlar diye. Çünkü, benden daha iyi yazanların, kitabm lıakkını daha iyi verenlerin eıkacagına inanırım. Ama bu bekleme uzun sürüp de, bcklencn gerçekleşmeyince, dü^kırıklığına uğrarım. Müştak Erenus un Kör Beyazı Sordu yapıtı için dc durum öyle oldu. Türkçenin önemli şairlerinden biri olarak cördügüm Müştalc Erenus ve yapıtı hakkında Y "Şııre gcTince" diyor Müştak Erenus, "ömrümii adadığım bu renkli çile. Tüıkçeııin efendisi. Aydınlık pencerem. Gü zelim Şiire ne zaman ve nasıl başladıgımı bilemiyorum ". Ilk şiirlerini 1940'larda Yüccl, Yurt ve Eminönü Halkevi'nin çıkardığı Yenitürk dergilerinde yaytmlıyor. Anıa daha çok Yücel'de yer aldıgı için, "Yücel şairi" olarak tanınıyor. Yücel'den başka Ufuklar, Kaynak, Şadırvan ve Ye ditepe de şıirlerinin yayımlandığı başlıca dergiler. Ilk şair dostu Celal Sılay. Bir gün Suadıye'deki evlerinde, Beethowen'in 4. Konçcrtosu'nu dinledikten sonra, birden ayağa kalkıp, "Allah kahretsin bu Bccthowen'i. Her Müştak Erenus'un şirllnln eksenlnl İnsan sevglsl oluşturuyor. scfcrinde beni bite çeviri KatKısız bir insan sevglsl. CUMHURİYET KİTAP SAYI 273 SAYFA 16