Katalog

Kundera'nın yeni romanı "Yavaşlık" Şiddetli patavatsızlık Milan Kundera'nın son romanı "La Lenteur" Fransa' da geçen aylarda yayımlanmıştı Alan Bosquet'nin kitap üzerine bir yazısını sunuyoruz. ALAIN BOSÛUET ınsanlaı da vardı Bız artık bundan zevk almıyoruz Kızın ustune hırıltılar ıçınde athyoruz hemcn Yoldakı çıft gunun olay larını ya da daha çok bu olaylarııı en su leklıleııııe anlatıyor Ornc^ın fransa'da çocuklar, Somalı'dekı çocuklara pırınç gondcrmck ıçın kendı aralarında para topluyorlar Kundera çağından ı^ıcnmı yor ü , bu çağda çekıcılıtderı ve saflıkları bulmasını bılıyor Kayda alınan esrıme te levızyon reklamlarının baya^ılığına kaptı racak mı kendını' Bılınçlı olmak demek kı yukumlulukler i(,erıyor Uygarlıgın gaugetlarından (alet) kaçınmıyoruz ne rnutlu, ışte dostlar, meslcl:taslar, onemsız kışıler, ozellıkk butun ılışkılenn altında kımı zaman akılu ve kuçuk çılgınlıklarla kollanmı^ bır beyefendının pckala ılk orolabılecek bır Pontevın neı Enıkonu duşunulduğunde bır toıebı lım ya da bu felsefe buluyoruz kendımı ze Kendı etrahna bakmak yeterlı Butun polıtıkacılar bırer dansçı deöıl raı3 1780'lere gelındığınde olduğu gıbı, a$k, modern olsun olrnasın buyuk bır ış Artık kur yapılmıyor, ama merdıvenler çıkılıyor Eskılerdc olduğu gıbı koyvermıyoruz kendımızı FeımuarTarla artdusuntelenn arkası kesılmedı ve Kundera dobra dobra soyluyor Haz sırasında, oncc ve sonra ın san partnenne kıme aıt olan duşuncelerı verıyor? Anlaşılmazlığın yaşı yoktur Çıft le^tırme stratejılerı Clausevvıtz derslerınden yararlanmıyor m? Ne bılınç ne de şehvetperestlık modernleşemezler Çıftı mız âşık bır çıftı takıbe alıyor Vıncent ve M ılan Kundcra, hıza ve hısrerıye adanmış bır çağtn geçersızhğını ılan edıyor Vaıolmanuı Çok Da yanılmaz HafıflıgVnın aynı zamanda bır ovgu;>u olan Iczzetlı bır roman La Lenteur (Yavaşlık) Gcrek unlu yapıtları Şaka, Ayrılık Valsi, Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği'nde gerekse Saptmlmış Vasiyetler gıbı en gı/ Iı kıtaplarında, Mılan Kundeıa ıçın ıkı tur nostaljı vaıdır llkı çağımı/ın darmadağın olduğunu vc neredeyse gonul rahatlığıyla, uygarlasmıs^ olmanın da boğuntularımız dan hıçbırını saklamamaktan ıbaret oidu ğunun aldatıcı bahancsı altında en kotu acımasulıklaım kabul edıldığını gormck tır Burada, yergının, Mİahlarının en az et kılısı olmadığı bır durumda romancı ken dıne goıe bıı alılakçıdır Otekı nostaljı, ıncclık eksıklığınc dayanır Hayranı oldu ğu XVITI yuzyıldan, çurumenın kendını tutsaklıktan kurtaıan çekıcı tarzlarla ye tındığı donemden kalma bırkaç sey So nuçta Prag, bu anasının gozu ya da çıkar go/etmeyen ıncclıklerın, bır Venedık ya da Versaılles gıbı cısımleşmesıdır Bu do nenıın esınledığı ıçlı ezgıler bızde Dıde lot Voltaıre, Chardın vcya Fragonard'a olduğu gıbı, Mozart'a, Guardı ye, Tıepo lo ya, Cıoldonı ye yer bırakmıyoılar mP Bu zıhnıyet ıçınde kı hcr s.eyın açıkça boylendıgı ya da kendını turlu utanmalar la gı/ledığı La Lenteur, eşı benzerı olma yan çekıcılıkte bır kıtap, bıı masal ya da fabl Kundera, hıç kusjtusuz zamanımıza aıt Yazınsal bır turun, hcr nc olursa ol sun kcndı olçutlerını ayırtmayı goıev say dığı bıı zamana Dıyelım kı, gerçekte bu tutunı kıtabı olup olnıadığını kendınc surınaM sozkonusu olduğu zaman bır ko nudan otckınc atlayan gezıp to/an ve kaprıslı havalaı takınan çok guzcl bır duzya/ının buturı tuzakları vc butun hammaddclcrıylc bırlıkte aynı zamanda bır romandan, bır denemeden ve bır ge /ıntıden soz edılmış olsıın Bu bakımuan basjık açık ve anlaşılmazlıktan uzaktır Kundera bıze eylemın ya da hıstcrıden yoksun sozun crdcmını yıtırmış olduğu muzıı ılan ctmek ıstemektedır Artık eylc nıın ya da duvgulaıın çeşnıcılerı değılı/ Tanı tcrsine onları yutuyor vc hcr solu numda gcreklı duzenden yararlanmıyo ru? artık Julıe, buyuk buyuk atala rının olmaları gerektığı kadar karmaşıklar Bu alı baplık, onun onemlı kışılerıe ıJı^kılerını surdurmesını cngcllememelı Orne ğın nhkânı kesen ve çelış kilerıvlt başkalarının uze rındc rahatlayan kongre uyelerıyle Kolokyumlar ve onları fınanse edetek goruıııneyen patronlar ol masa ne yapardık'' Dunyami7a aıt olmak ıçın tamamıyla cahıl ol mak gereklı değıldır Kıs sıngcı, Jean Hus, Mıckıcwız vc bcllı sayıda tek nokrat uzcrıne latımız bol hem onlar da yerıne goıe ınsanı \ arlıklar Gc çıcı bır Immacıılata bır Berck e hayrandır Ya sam, uzun surmeyetek kadar gozkamaijtırıcı olan rastlantılardan olu^ur Anlatıcının ve karısının humanızmı kata esneklıuı ıçınde butun yonlereaçılı yor Hıçbır onyargıya yer vermedığı ve anlayışı da ornek olduğu ıçın Freud culuk ısın ıçine gırebılır Geçerhlığı kalmamış ahlakçılık bakımından daya nılmaz bulmak koşuluyla, bır Beethoven senfonısı dınlemeden once kım bı ze sosyal ya da polıtık, en son nabız yoklamaMnın habennı almamızı yasaklayabılırr1 Hayatta olmak, dengemızı yıtırmeden başkaları nın da hayatta olduğunu şoyle bır gore bılmemızı varsayar Çağına guven duymamak, hıç kımscyı musnfı olduğu mucızelen unutmaya zor lamamaktadır Bıraz yavaşlık zorunlu kılı nabılır Kendı tadına bakan sonunda ken dını tadında bulur Bu ıçe atılmı^ uçanhk, bılıncın vc bılın çaltının bılınmcycn ycrlcrındc en lez/etlı horgulamadır Bu aynı zamanda varolma nın çok dayanılma/ hafıflığı ıçın bır sa vunmadıt Dıderot GogoİL gıdıvor vc ıkı bi bırlıkte bızc bır ayna u/atıyorlar Frc ud'a ya da Sartrc a rağnıen bız bu kadaı çırkın değılız • (Magazine Lıtteraıre, Şııbat 1995, Sayı İ2{)) Çcıırtn Haltl Gakhatı Gultekın Emrc nın asıl bcklcdığım çalış ması 1993 yılının sonlarında Yapı Krcdı Ya vınlan arasında çıktı "Yarım Damla/ Almanya'daki Turk Şiiri" Yotıtcm vc lıa/ırla nı$ olarak alanında tek olduöunu sandığını bıı ılgınç kıtap uı, buyuk buslık altında lop lanmış Ba^lıklar bıle kendı ba^launa çarpı cı Bir Vucutta Ikı Post bolumıınde TUIKI ve de yaşayan ama Almanya ya gıdıp gcl mış, ya^adığı ızlcnımlcrlc nranın/oraclakıle rın ^urını yazan Akıf Lrsov un 1914 yılı son larında gorevlı olarak gondcrıldığı ve ııç a> kaldıgı Berlın dc vazdığı 796 dızelık Berlın llatıraları ba^lıklı uzun sjın ) Bir Yaşamda tkı Duııyıı da Almanya da çeşıtlı nedenleılı ya^ayaıı o/anlarınu/ın urunlerınden yeteıınce scçmeleı ver alıym Uçuncu bolum Bir Diınyada İki Yıı^am da ıse Almanya'da vaşayan (hep orada ya^ayacakları anlaşıfan) vc Almanca yazan uçuncu ku^ak dıye anılan Turklcrın şıırlerı Almanca ve Turkçelerıvle bırlıkte venlmi!) Damla nın obur yansi'' lyımber bır yorumla, obur yarımın alman ya'dakı Turkçc duzvazı olacağını, onların da bu ozenlı, tıtız ve haksever sanatçımu Cîultekın Emre elıyle ve yontcmıyle dcr lenıp değerlendırıleceğını umuyor ve bck lıyoruz • CUMHURİYET KİTAP SAYI 273 Yarım Damla nönül alma REMZİİNANÇ Gültekin Emre'den Almanyada Türk şiiri Ş Kundera ve çağı Anlatıcı ve kaıısı Vera arabayla gıtmek tedırler Hızın aldatıcı ba^donduruculu ğune kapılnıak yerınc ıkı yıı/yıl oncesının yoluılarını duşlcmeye verırler kendılerını Casanova ya cla Choderlos de Laclos IA manında, genç bır kızın eteğını kaldırma dan once gu/el bır cumlc çırpıştırıveren SAYFA 10 urımızın urımızı coğrafyasına coğrafyalar ka tan gıız ve çalışkan ınsanlardan bırı ;uzel dır Ğul uıltekın Lmre ünu yıllardır otur A..n., U ğu Berlın de, gunluk yaşamında gor melısınız, bır de tatıl ıcın geldıöı ulkesınde Ulkeiindeb sayılı gunlerını bıle şaşılası bır çalı^ma vc araştırma temposu ıçınde geçırır Yurtdısında yasayıp ulkesıyle, ulkcsının toplumsal ve kulturel sorunlarıyla ılgısını boylehine dırı ve taze tutan pek az aydın ve sanatçı tanıdım Hele Gultekın Lmrc gıbısı nı lııı, lanıınadıın dıvebılırını Ktndınc uğ raş seçtıftı sanal vt edebıyat alanında bır deıvış sanıı ve cıddıyetıyle (pardutı tam bır Alman gıbı demclı) yol alıyor Gultekın yal nızca Berlın de değıl, Almanya nın hemen butun kentlerınde, 1 urkçe'nın soluk alıp vcrdığı yerlerde vardır, eğer sozkonusu ede bıyata sanat ve kultur ıse, onları bılgı, ozen ve dıkkatın sanat halındc bıçımlendığı çalı^ ına nıasj.sıııda yazı halıne getırır ve dostlanyla paylaşmak uzere Turkıye'dekı gazetc ve derguere ulaştırır Berlın de Gultekın Cmıe bır dost bır afiabey, bır oğretmen, bır dılcı bır arşıvcı dır, ama o en çok ıyı bır şaırdır benını ıçın Daha Almanya'ya gıtmeden once şıırlerı ve çevırılerı yayımlanıyordu ulkesınde Alman ya'ya gıdışının uçuncu yılında Emrc'nın Al manca yayımladığı "500 Yıldır Turkler Berlin'de" (1983) kaps>amlı çaliiinasının ılk cıl dı oldukça ılgı gordu Daha sonra odul alan ılgı goren başka kıtaplar da yayımladı O/ellıkle şıırlerı Bunların yanısıra, Ber lın de 1986/1987 ydları arasında onyedı sayı çıkaıdıfiı "Parantez" dergısı hâlâ konusul maktaoır Yıne Gultekın ın yonettığı Şi ir/lik" bır yılı aşkındır Turkçe'nın sıır bay rağı olarak Berhn'de dalgalanmaktaaır