Katalog

O K U R L A R A Şiir, öykü, denemc, tiyatro vesinema alatunda verdiği ürünlerle Hristiyanhk ile Marksizmi bag'daştırmaya çaltşan Pier Paolo Pasolini'yi daha çok sinemaa yönüyle tamyoruz ülkemizdr. öysa, italyan edebiyatımn 19451975 yillart arastndaki otuz yılltk döneminde adından en sık söz edilcn yazarlardan hiriydi rasolini. 1942 yılından bir cinayete kurban gittiği Î975yılına kadar yazdıg'ı roman, öykü, denerne ve şiir kitaplannın saym ktrka ulaşmtştı bu ünlü sanat adamımn. bu kitaplanndan sadece beş tanesi dilimize kazandmldt şimdiye kadar. Pasolini'yi ölümünün yirminci yıldönümünde edebiyata yamnt anlatan biryazıyla anmak istedik. Bu hafta yine şiir ag'ırlıkh bir dergiyle geliyoruz karştnıza. Haydar Ergulen, şiir kitaplan arasındaki gezıntisini sürdürürken, Sennur Sezer şiirin unutkan sulannda dolaşan üç şairin kitaplartnı anlatıyor.tlalil Gökhan, Gerardde Nerval'i anlatırken, Metin Ccngiz dc kendi şürinianlatıyor. Bolkitaplı günler!..,. TURHAN CÜNAY /. M. Bochenski'den. felsefeci olmayan okurlara... Felselece Joseph M. Bochenski'nin Almanya'da bugün yirminin üzerindc baskısı yapılmış olan küçük kitabı "I'elsefece Düşünmenin Yollan, Temel KavramlaraGiriş" Türkçc'ye çevrildi. Kitabın bu kadar popüler oluşu, "felsefenin çok temel kavramlarını felsefeci olmayan okura tanıtmadaki başarısına" bağlanabilir. Bochenski'nin 1958yılında Bavyera radyosunda yaptığı bir dizi konuşmanın konusunu oluşturan bu temel kavramlar: "Yasa","Felsefe","Bilgi", " Doğruluk"," Düşünme", "Değer","İnsan","Varhk", "Toplum"ve"Mutlak". İSMAİL H. DEMİRDÖVEN konudur bu. Önetnli olan hepimizin felsefe yaptığı ve galiba yapmamız da gerektiğidir"(s. 22). Felsefcyi, gcrçekten her kişinin yapabileceği bir etkinlik olarak gören böylesine bir bakış için onu anlaşılır kılmak, bir bakıma işlevlerini anlaşılır kılmak anlamına gelebilir. Nitekim Bochenski'ye göre "felsefe ve yalnızca o bizi bilimin varsayılan yetkesi altındaki yanlış bir düşünceden gelecek çılgınlığa karşı uyarabılir. Felsefenin en önemliişlevlerinden biri, ululamaya ve saçmalamaya karşı ciddi düşünceyi savunmaktan başka bir şey değildir" (s. 51). Yani "felsefe her türlü tanınçtan, her türlü sınırdan bağımsız olarak, elimizdeki tüm güçle dünyayı açıklamakta kullandığımız insan akltndan başkabirşeydeğildir" (s. 108). Bochenski'nin bu düşünceleri ile çevremizdeki olup bitene baktığımızda acaba felsefeyi görebiliyor muyuz? Görebiliyorsak ne kadar ve nasıl? Kitabı okuduğunuzda buna gereken yanıtı verebilirsiniz. Kitabın, özellikle bugün bizim kimi toplumsal, kültürel sorunlarımızla bağlantısı kurulabilecek ve felsefece (bilgisel) dile getirilen söyleyecekleri de bulunmakta. Örneğin "Varlık" kavramınınelealındığıbölüm de "insanın varlığı"na ilişkin olarak yapılan saptama ilginçtir: tnsanın "oturuyor mıı yoksa ayakta mı duruyor olduğu insan için özsel değildir insan oİmaya devam eder ya da başka bir dcyişle, o önce insandır, ancak ondan sonra bu türden çeşitli ilişkilere girer"(s.89). Böyle bir bilginin sağlayabileceği bilinç, kendisini insan naklarısorunlarından bir di zi siyasaltoplumsal çıkar çatışmalarının, içinde bulan kişi için önemli olsa gerek. Bu tür "savlı" (felsefeyi geniş bir grup için anlaşılır kılma anlamında savlı) kitapların çevirisinde her zaman bir tehlike vardır: Kendi dilinde, işlevini ve amacını gerçekten yerine getirebilen böyle kitaplar, çevrildikleri dilde anlaşılamaz ya da yanlış anlaşılır birdurumagelebilmektedirler. "Felsefece Düşünmenin Yollan" için bu kesinliklesöylenemez. Kullanılandilinaçık, kaücı ve gerçekten "Türkçe" olduğuna bakılırsa; daha önce Koyre'den " Yeniçağ Biliminin Doğuşu", Collingwood'dan "Tarih Tasarımı" çevirilerinden tanıdığımız Kur tuluş Dinçer'in böyle bir tehlikeye hiç düş meden, kendi çeviri çizgisinde rahat ve güvenle yürüdüğü görülecektir. • Felsefece Düşünmenin Yollan/ ] M. Bochenskı/ Çeviren Kurtuluş Dınçcr/ Ark Yayınları/Ankara/Ekım 7994 D Imtlyaz Sahiöi: Berin Nadl o Basan ve Yayan: veni cun Haber AJansı Basın ve Yayıncıhk A.$. OGenel Yayın Yönetmenl: Oıtıan Erinç Cenel Yayın Koordlnatöru: Hikmet Cetlnkaya o Yazı tşleıi Müdürtert: Ibrahlm Yıldız. Dlnç Tayanç (Sorumlu) o Yayın Yönetmenl. Turhan Günay o Craflk Yönetmen; Dllek llkorur o Reklam: Reha ışıtman T/UP aha önce bir kitabı ("Çagdas Avrupa r7elsefesi", Çeviren: S. Rırat Kırkoglu, Yazko, Ist. 1983) Türkçe'ye (,evrilen Polonyalı felsefeci Joseph M. Bochenski'nin Almanya'da bugün yirminin üzerinde baskısı yapılmış olan küçük kitabı 'Telsefcce Düşünmenin Yollan, Temel KavramlaraGiriş" de Türkçe'ye çevrilmişbulunııyor. Kitabın bu kadar popüler oluşu, "felsefenin çok temel kavramlarını felsefeci olmayan okura tanıtmadaki başarısına" bağlanabilir. Bochenski'nin 1958 yılında Bavyera radyosunda yaptığı bir dizi konuşmanın konusunu oluşturan bu temel kavramlar: "Yasa", "Felsefe", "Bilgi", "Doğruluk", ''Düşünme", "Değer", "Insan", "Varlık", "Toplum" ve "Mutlak". Bochenski'ye göre "Felsefe yalnızca uzman kişiyi ilgilendiren bir iş değildir; çünkü öyle ilgi çekici görünür ki, telsefe yapmayan oîa ki hiçbir insan yoktur. Ya da en azından, hcr insanın yaşamında filozoflaştığı bir an vardır. Bu her şeyden önce doğa bilimcilerimiz, tarihçilerimiz ve sanatçılarımız için doğrııdur. Bunların hepsi er geç fclscfeyle ugraşmaya başlarlar. Elbettc bununla insanlıgın öncmli bir odcvi yerine gctirdiğini soylcmiyorum; telsete yapan cahillerin kitapları bunlar ünlü iı/ikçiler, yazarlar, politikacılardaolsalar genelliklekötüdür; ço ğu kez yalnızca çocuksusafdıl, çoğu kez de yanlış felsefe ıçerirler. Ama burada yan bir 262 Joseph M Bochenskl S A Y F A 3 CUMHURİYET K İ T A P S/»V/