Katalog

î^air Engin Turgut, bir başka şair Metin Cengiz'le şiiri üzcrinekonuşru ENGİN TURGUT Metin Cengiz'le şiiri üzerine... Mutluluk aptallara özgüdür... keiHİııııı/ın cdmdi^imi/ içııı Yiııo de, ycııi san söz konusııdıır. Ve bıı da oldııkca poliduşlcr diyelim. Çünkıi cski olana, o söylc tiktir, bilirsin... Ha, bir şcyi unutnıak iste me, çok insani dc olsa, artık cn gcrıci partınıiyorum. Ezcli ve cbcdı olarak kiııı isteler bile sahip çıkıyor Ve insanlar şaşırmış mezevindekibirkadınınsisindcbojiulmadurıııuda. Vc şarkılar hayatı karşılamıyor yı? Bazen buluruz, ama olnıaz. Hayat işvc çabuk cskiyorlar. Dcmck şarkılara kapı te... Içulolıı yalııız çanta. ıçgiidüsvlyttşıiyıin lar ardına kadar kapalı. Bizim adıniıza şarbir ınasanıtı kiistah ama kırılgan kalabalık kılar bestclcniyor, söylcniyor. Bizlcrdcn bi leisteııiyoı böyle şarkılar. Yeni birsöylcm lığı, ft'df başkti, sokakhırdti bdfkti. kcndilc flörı ctmedikçe yazılınamalı şarkılar bi mizdcbaşktiolıışumuz, fiHİlbirbıiydlhı, cvcılolma\iiıı bir bayatı birbınndcıı tiyırdıg'ı zim taratımızdan. Buna izin vcrmcnıcliyiz. ıınzı saudtg'ımız. SaıııUırtmız, anladıkları (,.ünkü şarkı ınsanın kendisidir. Y.ısaklarla dolıı olan, herşeyin bclırlcndigi.ılii.şlcrimi ıı/ızi'ı' mıılıirımız Sabi divnrum, kimileri << ">ıif)bıır" olımıya çalışmdsd Inıynt binız /in bile birileriııce kurıılduğu dıinyaya sır /• diiba lyilcştr mı. ııc dcrsiıı? "yaşam bir ıtyd tımızı dönmckten başka yapacak bir şcy rıdır. Kısa rc anı bir ııyarı, dcdı bir sokak yok. Andığın iki dizc bıı anlamda son ııyarı jıirl'iıiuı a kı ştikırdı a%ma üfsiyle/ vc ölii olsıın. Son olarak bir jiirıııdcıı ikidizcııı alıyn ıııii bir kflchfl' gihi tayrdı \ırlıııdıi" Scvglll Mftııı Cfngiz kııııbiltr bclki dc bcişktihırını rtım: "iftırayım nıııthdııkların hcpsınc birogrcııır insan, kcııdnıi bııldıığıı z<mı<ııı hf den/ bccclcımn adıııı şair. )vr rc'jiırckadcr" nıcıı öliir' Mutluluk aptallara özgü bir şeydiı, billahi Kngin, sorıı sorarken şiir vazıyorlirsin. VeıiHitlııluk, kıırulu düzendcn payı sıın. Şiir ya/arkcn de sorıı soıuyorsıın. Bıını alanlar için bile giıçtür. Yeter ki insani rada söylcdiklcrin bir insanm lıallcri. Hebir özcllik olan diişünmetlcn |)ayını alsın! pımiz içi dolıı bir çantayız ama yalnız bir Anıa, insanlarımızın vüzde doksanı mııtlıı çanta. Hayatla olan ilişkilcrirnizdc hcpikılııı<.lı döneınimizde (!) (a'idüldü. tnsan mi/ icgüdüscl yaşarı/. Scnin "nıasan" gibi. larınıız bir yanılsamayı paylaşıyor vc mutlıı F3u içgüdıi dc yaşamsal olandır. Ve her in oldııklarını sanıyorlar! Şinıdi böylesi bir sanın dcgişik zamanlarda taktığı maskeler mutluluğa iftira olmaktan başka çaresi var vardır. Sokakta, evdc, işyerindc. Oysa söz mışşairin, benim? konıısuolan biritik insandır. Parçalanmış oldııgundan, nıaskclcri çıktıır. Ya da öyle insanlar günliik ilişkilcri içindc gerçek samr. Yani oynar! Oysa insani olan insalcri çarpık kavrıyorlar. Soyutlama güçlcri nın her ycrdc kcndisi olmasıdır. Gcçmişiyigdiş edilmiş dıırumda. I lavata ilişkin bılle, gelecegiyle. ()nemli olan böyle giivenli gileri kısıtlı. Oo^rıı iletişim kanallarmdan birdünyayı kurmaktır. tnsanın genlerinde bilgi alnıalaı ı olanaksız kılınmış. Kcndileri yazılıdır bu. Vc böylc bir diinyanın mııtlanin olduğunu sandıkları bir diinyada yaşı ka kurulatağına ınanıyorum ben. Bir yayorlar. Oysa mutsuzluk aılına pcnccrelc nılsama mı!' Belki, ama böylc duymak, dürinden dışarı dogrıı bir adım atnıak, nasıl şünnıek insani vekeyitsizdeolsagcrckli. bir diinyada yaşanıldıgını göstermeye yeter Mcşhur olnıaya çalışanlara gelince... bile. Şairin görevi de bunıı sağlamak olsa ()nlara 'zavallı' dcmcktcn başka bir şcy gcrck. Dıinyaya daha daha başka şekillcrdc gelmiyor icimden. Ama zararlarını insanbakma/bakabilme olanagını vcrmeli. Hiç lık da tekiyor Kcndi egolarına görc bir cskimeven birdüzenlcclbcttc. Aınagcrçck diinya tasarlıyorlar çiinkii. bir mutlııluğun elde eılilebilecegi bir diin ya kurulacak, bizim şiirlcrimiz le orada es İnsan zaccn kendini ögrendiği siirec kiycccksc... Scvgili Engin, yüz yıl sonrası ıcındc başkalarını da ögrenir. Vc başkalaiçinkonuşmayalınıdcrim. • rıyla olan cchcnncmi duygıı sanırım ölüm jııındabiter. Kcndi uniHtsnzlugu vc lcdirginlifcınden BÜYÜ fka muazm yokttır imamn! Ya^mıırun da bir zckiisı oldu&una ınanıyor vc bir kaycı\ı ctkiU 'yipdt •lirtchilt •cck kadar kcndine aıt Ciördük. Tez açılıp kaparuJı çağ, kııtl ıı tozundageçmiijiıı.gölgcsindcbüyüdü bir irntııı olmatıın lczzctmi yujtyurum. A sktn öldüjSji ycrdc a$k yincaşk dofcuruyor ateş. Tııtkıı,nerrctvekinlc \a ycmııı dıırdıı^ıı ycrdc f</f/r//), k.alhımtn payla^tı^ımız scssiz biracıyılı ayahlarına kapamr' Metin (lengız, rtıhıı Şimdi rüzgârla dudak dudaj^a, güzcl mın susttıg'K vcrdc, rüyalarının dcrdı »ıı konuşıır. "gırmcoğlunı gırırıc yaııarsml yırkı do^ıış çagındayız hırçın giinlerin lara kapalı kapılardan ıccri". Mucize ve insan... (icleneksel simgelere daha öncc sorduğun bir soruda dc^indigin gibi, nıüthiş gereksinim dııyuynrsıınıız. Ama kimse neyi niçin, nasıl söyledigimizle ilgilcnmiyor. Kulübctıdcn dojian Si ııııırg gibi, aşk da elbet aşkı dogurur/ doguracaktır. Durgıın olana tabii olan veminin bııradaki işlevi gecersi/dir. Küyalarım diyorsun. Düşlcrim diyelim. Son bunıı belki dc daha tarihi kılnıak istivursun. Artık ( Mncak. Böylekal diyorsun yabenimlc böyle, halkıncfendisi iki daggibi yaııyana. Aranıızauzansııiüvalar ırmaklarçayırlarkoşupköpürsün topra^ın soluğuyla büyülcrsin hcpsi diraşk. Diyorsun yaolacak Vecd içindc bir halay daha t utulacak C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 262 S iradosi Allalı'ın iradcsiylckarı^nıışolan ki cvgı/ı Mctııı Ccııgız. nnıbçııp knjlar rcsıtalıııdc bcrkcs birbiriıtc yarasıııt şilcrc vcrilcn addır. Vc lslaıııi\cuc Vasıl gfiKterir. (iiinablarım yanıııa alaıı %abin Atadan itibarcn. imanın karşısında aklın yıılıında giden ve depişik lclsctclcr irlvr dc ııradadır Bcrckctin kokıısııdcn etkilcnen binlercc ilim adamı vc birıııı hcklcmcyc Jalarız. Tavşaıı siırckli koşçok nıczhcp. tarikat vardır. OrnejSin ınıiktadır. Bizlfrsf aynt miirckkfp \olaısn. JinMcYt'iı bir fırtnuıııın sıııı cocııklarıyız Mu'tıv.ilc inaıuına göre kadcr diye bir şey yoklur (\'asıl lıin Ata'ya dayanan görüıjlcJır.. Dcmck ntcdı^ıııı $ıı. Birgiiıı çoldcköpıiriir bcpımiz co^mlyaınızıi Joncr miyiz?.. rc gnrc). Şcylı Bcdrcddin ise İK'in biı ls lam alinıi, hcm dc diinycvi olan.ı yönclnıiş "Mftııı (.cııgız M&ırbirgcçmıpırbıı/ orda bir c\ lım adamı. Bcdrcddin'dcn bahis aı,ıtfcıtldtirdıırıırkiirbirkııyıı. " ıııışken tasavvut düşüncesınin akla \c ya"Bir nıürekkep yolcıısu" olarak bir lın bıı maddccilijîe dayandığını da söyle I ııyarı notıı: Biz günahlarımız yürejS imizde. mcdcn cdcmcvcccjSinı. Muhyiddin'i Ara j yaralarımız derindcn kanavarak bir hrtıbi'nın "Tanrıyı görmck ısıcycnlcr ctjyaya j naya tanıklık ediyomz. l 'manm bıı fırtınabaksınlaı " sö/iinü ıscanmadan gcçcnıevcnın son çocııklan biz oluruz. <völ şinıdilik cvğinı. 1 lcı ncyse...Bt.'nim şıirltnıncgclin sessiz. Bizse bir paılama öncesini inıleyen cc... Toplumsal akla kar^ı olandan c^yanın bu sessızlıkte besjerı etkinlık ıçerısınde ilgı hakikaıınc dcjiın bır^ok ^cy vardır, bıılıı alanlarmiı/la kcndi logıalvamızdavız. nabilir. (,'iinkii biıoy toplumsal aklın karijiAnıa bıı coğralya şinulilik kör bir kııyu giMiııladır vc kcndi hakkı ıılanı da istomck bi inleyip dııruyor. Kcndi anlaını, lıalleri lcdir. Dünyanm gizli anlanıını kclimclcnn içinde. Ona özgiinlügünü bunların yanı sı a«,ıklanmasında (levhi mahtıız'da dcğil) ra kendi nesneleri de veriyor. Vcçok çeşitli dc^il dünyanm ycniılen şckıllcndirilmepralik ctkinlik ve ideolojik ctkinliklo sar sinılc ^iiren biıi olarakdizelerımın ıcbdili mal bir dıırumda eogratyamız. Burada us kıyamctlc dolaştıgını da söyleyebilırim sal olan belirlediğimiz, altını çizdig imiz bir (dizclcrimizın tlc clbcl). ılıırıımdur. Ancakııssalolnıavan davarbıı yumakta. Ussıll ulmayan snvutlanamavan, / Ifr sözciıgiin nrarla ııöbetıııı tııtuıı bir çözüınlenmesi güc ulandır. Ancak şiirde $ttir fda\ı\Lı uırtıyarıını; Sfiıııı $iirlerındekt vardır böylcbirgüç, Şiir gösterir,sezdirir. l'ıidııı/tirı lorııyorııın; oıılcirııı yiiziindeki "...sagırbirgeçmiştirbıı/ordauguidarduıııılıi kfdcrı ;j cdiııir wi?.. Yiirfktcıı ytirfğt.1 rur kör biı kııyu" dizeleri belirtmeye ça£hıvrdarak ı.'iı luırolıırlar? Onhırııı şıikaklalışıığım gibi bizim hallerinıizc, beşeri etrındadfb)ft/ıbir•kabkaba »ııgizli' Yohsa kınlık ve ılgılerimıze dcrinden dcrine bir yıiıusı şurkıLırLı ktiplı htulıııhır »ıı yoldan gönderme. I ırtına o kııyu içindc. Kiiltüçıkııiıizlıir?. Çıtııkn ben dc boş bıılıınınııy rel, loplunısal düzeyde bir durııma işaret tıını bir kadtnnı sniııdc. Dcmck kı balti bir ediyor. Nesncnin ve ö/nenin içine alındı£ı kadınıevitı içindearüDitiktuyıın' . parantczle.rkaldırılmaya çalışıİıyor. Görü Şıınu söylcycyim ben öğrctmen olsam niimlerin gcrçcklifinden bir soyutlama da bir söylcnı koruyııtusu dcgilim' Şair bıırada anlaşılması gereken. Lvrensel bir olarak mt'îjru soylcmi irdclcnıck, paıı^ala zihnegeçit yok. C îizli derinliklerin yansıtıl mak ve ılaha insani söylemlcre yönclmck i nıasıanlayaca^ın. zoı'iındayım. (îı'lcneksel olandan toplum j Saııkı bıı kıtcıbuıda bıraz !)c\h Bcdrcd sal kitııi siıngclcri göstermek için, örne^in, dırı. hiraz tıi\avvuffuıı rn uçballcrı ve l\l kı tcatral olandan yararlannııyor dcğilim clu bctte. Ancak bir şcy adına! Bıırada v°S Mv/ııı C.cngii \aniinii\etivar! lyikide vcır' kcz gelene^in direnişiylc de karşılaşıyor Zıi/fiı Şcııol Yorozltt'nıın rc\ıni\lc bnşlıi yaıı kıtabın, lytlık vccrsıirct kaplamalı dizv şair. Simgelcrin sınanışı da dahıldir buna. lcrlc \ol alıyor. . Haııgi dizeler, hangı dtzc Nasıl kışkırlıcıolduklaı ını kanulamak icin lcri \frip, bıiji'n bir dizi'M' gıdccck bıınıı bi (soz konu.su şaır poctikama yakın olandır lcıııi\nrııııı aıııa, sohici dizetı'rlf bıılııştıı elbctic!..). Dızclcrdızclcrirniz icimızdc neyi kaşırsa onıı dııytımsarız. ^'ctt•rki özğumdan mnhr "îpch.'A"nın boıdebınık/tğı gıil bir söylcnıc uygıın t)lsun söylediklerigökyiizii tadı kafast kızarsa bulutların ayanıiz. Ama dizclcrinıizdc içkin olanlar gö gıııı l'ti\Jtr,r dı\f diiy'inüytırıııu Artıkhttzı dızc/crın lcbdıl ı hı\ıiıncllc dnlıiy/ındığ,! riilmez ço^ıınhıkla. Ncdcn? Çiinkü burada gösicrilen öneınli degil, gosteren önemııı h.ıııı sü\le\vhiltr?. lidir. Yani söyleıliklerimiz unııtulıır. TerSevgili Kngin. tasavvut, ilmi lcdün yabiyc cdılirlcr. Kadın konıısunda da böylc ıii hakikat ilmiyle işti^al cdcr. F.şyanın hadir bıı. Söylediklerimızgencl ahlaka ııygun kıkiiliın* bakar (Dclil bıırıla roi alamaz). olupolmadıklarıyladeğil, kabuledilebilirBizim şiirlcrimizdc mistik olan bıı anlamlik ı<,indc dcgeılcndirilirler. llle de gcnel dadır. Eşya hakkında bilgilcrımcyc başla ahlaka uygun lıalc sokulurlar. Oysa a(jk dıgımız anda mistik olanın alanına jjireriz. yurdıında her şcy mütnkiindür. Vc bir anKoznıik baj>laıııda isc mrlekhutuna il^i lam bHİdıığııniıız kadınlarla ilişkili olarak duyar (cşyanın). Yani ulvi âlcııılc ilgilcnir. koyulan lıülüıı ıleger yargıları yeniılen iccŞiir ıstcr istcmcz bu alanlara a<,ıkıır, dopal rik bulmalıdır diyorıım. Benim kadınları dlarak. Ama hııradan kalkılarak bana l)ir mın bir<,ogu yaralarını lîcndc ıınuiurken, mulasavvıl şair dfiıcııicz elbet. Usıclik çok azı da bcndcki yaraları alıp gitmi^lcr kiiltürümüzdc bıınlann izi iııkar j>clinedir Bıı bir kahkaha mı? Bclki! Ama yolmcz. tmgcycsonsuzdlanaklarsıınar.cşya dan cıkma diye bir şev yoktıır. Içindeki nın hakikati ile olan ilgi. Bcnim iljJİm debu bcn'i arama vardır valnızca. Bıırada ise in kadar. $eyh Bcdrıddin diyorsun... f>cyh. 14 SAYFA