Katalog

SENNUR SEZER Ş ur, Turkçemızde bir cdcbiyat türünıin adı dcğıldır yalnızca: Güzellifin tanımıdır. Bıı yıizılen olnıalı, şiir va/.dıgını sövlemcyen yok gıbidir. Kıını zaınaıı mııııını clcşlırılen romancılar bilc, vapnlarını, yenı bir şıır denediklerını söylcyerck savıınıırlar JŞıır bit güzellik tanınıı olıışıınıı pahalı ödcı böyleıe. Şiirıle ninteaklagclen o/anlar, /anıan ıçmdc tar uşnıalara yol açanlar va da tartışma başlatanlardır. /anıan iv,intlt şiıre göniil veren lcr de, •jiiı /.inurımizın bir halkası olanlar da pck anınısannıaz. "Geçerli" sayılan şiir kendı ki'iulinc 'göktcn inmiş " ya da "da£ başında bitmiş" sanıiır. l Jsrelik, şiir sevdi ğini söyleyen okur da, sevdiğini söyledigi uzuıulan bir iki dize okuyaınaz çoguniuk la. Içın içın şıırı cdebıyatın çocııkluk/ başlangıç hastalıgı sayaıılan dcsukler. Zaten şiırin sulaıı uınılkaııdıı. Bir kıtap "ses getırnıcnıışse ' uıuıııılıır. ()zanula,bırsüz luklc aılı cdılmcnıışse yok sayılır. Bır sözlüktc \er .ılnı.ık ıla zaten yalnı/ca dogunı öliinı vıllarını bildırmeycyarar. Çoğunlıık laoozanın cdcbi\ attakı ycri saptannıaz. Vebırgıın bıı kıtabın ııstiındcgordugıı nü/ aıl, sıze oz.ınlar loncasının kalabalıklığıııı anımsatır. I9'>('> 1964 vıllarını anımsursııu/, Vaılık İJ ıgısı ııdciı bıldığıniz bir addır bır Güngür Fckçc. () yıllardan sonra ya/ınamış nııdırr' Pckı, 1991 yılında Izmir Büyükşchır Belcdıyesi'nin açtıgı Kadın konıılıı şiir yarışmasinda onca şiir araMiııla Alaol Behıamoglu ile biılikle oku yu|> heyecanlandıgımz Kadınistan'ın oza nı ıla o dcgıl ııııydir' Bunca yıl nercdeydir1Yazmamış nııydiı' Yayımlayamamışmıydı? Ah şıı şiirin ıınııtkan suları! Bir başka giin, bir buşka şiir kilabının ozanınııı, sayısının tu olduğu söykııen ka dın ozanlardan birı oldu^unu ^örürsünüz: Elif Sorgun. () da nicedir dergilerde göııinnıi'iııcktfdıı. Hüsrev llatemi'nin adı nı kilapla ^ıırdü^unüzdc, yazar sözlüklf rırulc bulabılca.'ğım/ bır ad oldu^unu bilırsıni/. l)oncmılcrinibılırsinizdc,şiirıkoIIIISUIHI.I pek bilgıni/. voktıır. Şiirin unutkan sularında üç ad... Jennur Sezer, şiirlc uğraşlarını yillardır sürdüren üç ozanın, Güngör Tekçe, Elif Sorgun ve Hüsrev Hatemi'ninen son çıkan kitaplarını değerlendiriyor IBF\ okuyacagınızı sandırıyor. Oysa Hatemî, hüznü, alaycı bir söylcyişlc veriyor. Bu alaycılık, şiirler için açıklamaların vcr aldı ^ı bölümde de belirgin: "Da^ıtmış (iazcl, 1990lı yülaıda kiılcnıniş çcvrc, kirlcnmiş toplum vc ümitsizliktcn dağıtmış bir bılin a n"gülşeni âlcm" kalmadıj5ından âlcııı diskoteginde kot pantalon giyip el çırparak söyledigi bir agıttıı." Vasıl'ın "Bcıısi/ cy gül gülşcni âlcmdc nıcy nuş cylcnıc " dizc sıyle başlayan şiirınin bu çağdaş nazırcsı, günccl olaylara da dcğınıyor: "Bcnsiz cv gül, âlenı diskoteginde hiçbir şcy/ I liçbır şey nuş cyleme./ Kompakt diski degil mi yiın sevginin dcgil ıniyıni('/Oylcysc aslâ lc râmuş eylcnıc.../ Elcm fiizcsini sakın konıışlandırma çölündc beynimın/ Sonra yii rc^imin Bağdad ını o lüzcylc yıkıp/ Sonra yürek Bagdad'ını hâmuş eyleme/ Evet ka bul cdiyorum gccclcri ay dogar ve yine/ Vc yinc kabııl cdiyorum kı bahçclcrdc bülbiil dc var;/ Eakat iştc lâkin kim beni yoklaı bcnki;/Bcnki kompakt distiaddolıınabili rim Sevginin/ .../ Akşam oluyor guneş ba lar şinıdi buradan.../ Tarını ilacından zchirlcnmış bir kuzu, IA'CI bir kuzu bcikı dc nıâzi meler dereden/ Dmaıını ki pek yaşlıları da csirger Yaradan/ .. / ( )laylara kaı ış ma, kompakt diski ol.. /( Kompakl diski ol scvdânınheyömrüm! " Hüsrev Hatcmî, çagı hicivlcrlc sorguluyor. Duyarhğın ölüşünü, kültürsüzlcşmeyi, betonlaşan şehri, iletişimsizligi acı biı alayla sergilerken bilinen şiir vc şarkı dızc lcrini kullanıyor: "Sana da yaptırayım cy zaman aman/ Insan kcmigı tarak/Tara kaküllerini ve ellili yılları/ bir vana bırak/ Derdimi arzetmeye bir dem bulmamışkcıı ben/ Ey dost tanıdılar seni vc derhal geri aldılar/ Sarı giymcsck dc olacagı buydu zaten" (Ellüi Ydlar Için Acılı Alaturka Şarkı), "Ben kınama hırkasını kendim giydim eğ nime/ Sağtöre kadehini taşa çaldım kimc nc/ Bu kimi ilgilcndirir Beyıcndir1/ Çunku nice beden, gevhcr misâli/ Arzın sandukasına kondu." (Bcdahşan tli Ve Yürcgım) "Kokteyllerden sormak ile/ Köttelere sap lanan kürdan nıızrak ile/ Belli olnıaz alıva limiz.../ Fakat sayılırız pamıak ilc,/ Kır makiledctükcniriz... " (AvcFraha). I lüsrcv 1 latcmî'nin acı alayı, ()smanlıca deyimlerle renkleniyor "Dilrüba (göniil çclcn) sırtlanlaı sırıtıyor bak/ Kamyonlaı scniezerÇocuk,muhakkak.../Kerlifcrlilcr yasalarıyl?./ Yarasaları serçclcrdcn/ Çok daha fazla koruyacak/ Sel gider kıım kalır diyorsun Çocuk/ Kıını kalırbu ılogrıı lakal gülkalmaz" (SırtlanlarScrcnadıl Gün Akşamlıdır'ı okuduğunuzda, Hüsrev Halc mî'nin "Bizim işimiz çokzor biz ki,/ Nâ/.ıın Hikmet'in vc Yahya Kcmal'in/ Akif in vc I lacı Bektaş'ın/ I laşim'in ve PirSultan'in/ Yüreklerini anlarız1' dizelcrinde içten ol dugunu anlayacaksınız. • Sabah mısın/ Ştırler/ Güngör Tekçe/ Broy Ya\ınltirt/H()s. Acıben/Şıırler/ Ultf Sorgun, Broy Yayııı ları/HOs Gün Akşamlıdır/ Şıırler/ Hıhrev Hale mi, Dergab Yaymları/'4 51. S A YFA 11 Güngör Tekçe, Elif Sorgun ve Hüsrev Hatemi... Çok kişi pırıl pı rıl nconların altında/ Konuşurken vurularak/ Islıkçalarkenbaşı önündc/ Topra£a bakarken Bcıı bıı yazdıklannıı yaşadını gc<,<.'iı gün lcTtlc. Şıırin ıınutkan sıılarının altında kalan adlardan, dızckrdcn sözctnıcgcreğinı dııvdıım. Bıı üı,ozan ıla, hüzünlealaycılı^ı biılcşlimıişk'idi şiirlerinde. I lavurna ııy guııdu. Biliyurum bıı ozanları sıradan ol nıakia sııçlayacaklar vardır. Anıa sıradan ozanlar olmasaydı, sıradışı ozanların varlıfjınasılbclliolac.ıkıı' Cuinguı Tfk s c ( 1957), 1964 1992 ara sınıia dcrgılcıdı; görünnıcdi. Aına kitabı "cllıbeşkr", "alımışlar" bölümkri yanıııda "veyetmışler", "vcscksenler". "vcdoksanlat " hölünıliMİni ka|ısıvor. Yrtmişli yıllarbölümiıniin ilk şiiri, vctnıişli yıllardayaşananlarıdaözfllıyor: "Uııuıdııııyü/üacc ını/ Ama tcmızdı/ Ustalaştırdılar/ Vc kir kttıler". TckçL'nin şiiri, huınorn sı^ınan bir bıı nallının şiiri (.o^unlukla: "Yapnıa gülkr (,'ağınıyaijiyoru/clcndiın/Sosisckmckkoka kola vc pıs dcnız çagını/ lnsanlar yiizlclindcn sorıınılu değıl artık. lnsanlar elkı iylf konuşuyor, clkriyk' dııyııyor, elleriyk yıkıyoılar. Nc gü/cl;/ Hiç kinısc hi(,'bir şeyc şaşmıyor cfi'ndım/ Az kişi kcndi cvirıık'/ Az kişi vatağında/ Az kişı ^ökvüziinc bakaı ken «ilebılivor/ (jok kişi sokaklarda/ C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 2 6 2 ne giizcl hem de negüzel. "(Varıparzeylescmhalinı...) " Vc tahta kurtçukları/ lzinlc kenıirecek tahtaları/ Ya£mur vc rüzgâr şimdılik özgiir/ Ama güneş tam vaktindc doğmazsa/ Iptal edilcccknıiş/ Scvişnıc saatlcri bcliı lcnıncdı hcnuz/ Tray lay lay ıray lay lay (Tray lay lay tray lay lay). lkıncı Yenı'nın yaygın vc ctkın döncminde, bu akımdan etkilenmemiş şiirlcr yazan Güngör Tekçe, son yıllardaki şiirlc rindc, ycr ycr lkinci Ycni benzetmelerini kullanır: "Ölmiiş mü/ Ölmiiş/ Ölii durmuş sııların cşigindc/ Oncckılcr da/* yolunıı tırmanmaktalar hâlâ/ Olünıden önce koşmuş da ılurmuş// Gczginci bir karan lilmış/ Bahçclcrc uftramazmış saksılara hiç/ Kuytularda koyaklarda sabahlarmış/ Tırnııkjarmış rnprağını kayaya degene dck// ()lnıüş mü/ ( Mnıüş/ Ders bitmcden tcncllüsc nıi çıknıış/ Kuşlar kanat çırpmıyormuş/ Alacalı rcnklcrc koştururkcn yıjiınlar/ ()lmeılen bcyaz olmuş" (Haber/ UgıırMumtu Için). Cîııngör Tckçc, şiirin yalnızca dcrgilerdc goriincn kadar olmadığını kanıtlıyor Sabah mısın'la. llif Sorgun adı Ziilaf'I'ekkanac'aGemdl Süreva'nın l.ıktığı ad İlk kitabı Gibi'vı 1966'da yayımlayan Zühal Tckkanat'ın şi irdcki gchşinııni, ilk dcncyi gölgclcnıcsin dıyc bıı yolu scçmış bclkı Sürcya. Elil Sorgun ilc Siircya'nın 10 yılık bır cvlilıklcri ve şinııli ölmiiş biı de çocılklan var, Memo. Elil Sorgun'un Acıbcn adlı bu kitabııula, Cenıal Siircya'nın descnlcri ycr alıyor. Ar ka kapakta da bir mcktubundan parçalar: "îjiir vaz. Sürdır kışıvı kurtaran bu karanlık, bu valnızlıkla, berbatlıklarla dolu evrcndc ' Elıt Sorgun, Genıal Sürcya ilc bc rabcrlı^ıni soylcrkcn, onun clkısinde gö rünnıcktcnçckinmcmiş.Onunşıirindcsısli bir söylcyiş var, IkinciYcni etkisindcn çok, uyrıtıtısıtıı kendisinin bildiği olayları anlatmasından doguyorbu belirsizlik. An ncmc Scs şiırinin, oftul a^zından yazılmış, bir oğul agıdı olduğunu bilmczscniz, açık söylcıımiş dizelerini bile tam kavrayamazsınız: "Beni anıyoısunuz otların köklerı habcr vcrdi (...) Ayak ııtuma çıh ncvıuz dıkıını/ / uiıiı,./,ınıbakdcılcrya/Taıııkokusundan kanımın scslcrını". I.lıf Sorgun'un Acıbcn'ı, alışılmamış bcnzctnıelcrin (patatcs scs çıkarmaz aına/ Düz ipliğiııc soyıııuır), yaşananlaıı açıkça anlatışının (Ama Ismail Âmcayla Kcvscr (cyzcdcn/ Döndiin dc£ıl ıni benim çikolalalanmla/ Benım ıçinyc saglıgın olsıın) v.ınvan.ıgcldiğişiırlcrlcoluşmuş. Buşıirlcr biı iç hcsaplaşmanın da ipuçlarını vcriyor; çok dedikodusu cdilmiş birökimün ardııı dan, öldürülcn ogulu suçsuz görmc ıstcgını de "Anam babam olmuşsunuz/ Birbirinıizin scsinc ilişik/ Yuva bir aile derlcr ya/ Aıılanıaya başlaymca/ Bana soımadan ay rılık / .../ Suçsuzluğuma inanmanı için/ Düşümdc gcl gorün dcdin ya/ Dclıklcr durııyor hâlâ başucumda". Sorgun'unbaşanlı dizclcri, şiirini acısının önünegeçirdiginılc vazılmış: "Kaç kcz taşınan kiracı yüregi/ gcçmişi gclcccği gögüslcycn/ Ekosc gömlcgini birdcn duvara/ Çıvilcdi" (Toınbul Dalga) "Sokafia verildı adın/ Hâlâ ayakların iişiiyor mu" (Flanıinnenin Çeşmesi). Şiirc bir vasiyctlc dönsc dc Elil Sorgun'un yazmayı sıırdürcccğını unıarız. I liisrev Hatcmî (19J9),dahaçokdoktor vedenemeci vanıylatanınır. DahaönceEski Kcnttc Bir Gccc (1968), Akşanı Cîümrukçülcri (1973), Bütün Şiirlcr (1990) adlı şiir kıtapları yayımlanmış. Gün Aksamlıdır dördüncü şiir kitabı. Kıtabın scçtiği, ömiirsonludıırnnlamınagelenad, bıı adın Osnıanlı tarihiylc ilintisi hiizünlii şiirler 1 Giin Aksamlıdır Actben Sabah mısın? Hüsrev Hatemi