Katalog

(güvenilir) atlamı' oluyor. kcndisinc 'Llrgüven' soyadmm vcrilmesi de bu hakımdan özel bir anlaın taşır. Biı\'ok rcsimlerde önıı, Atatürk'ün ya tani ar kasında, ya bir kapının aydınlık bosjıığu içinde, ya da bir köşenin alaca göl gesi arasıncla vc hcr zaman ayakıa, görebilirsiniz... lbralıinı litgüvcıı, orta boylu bir kişi. Yüzü kâğıt üzerine kalemlc ei/ilmiş gibi, sınırı bclli çizgilerle çevrelenmiş. Hlmacık kemikleri hariftcn çıkık. 'Dikkaı' adı vcrileıı kavram, denebilir ki, gözlerinin içinde bir ışık gibi toplanmış, somııi bir hale gelmiş, sanki. I liç duımadan saga sola kıpırdayan bıı ışık, insanı tedirgin ediyor kimi zaman. Cîörüşmck isrediğim konııyıı öğrenince: Ben hasisim, diyor, çok şey veremcm si/e. Anılarını kendisine saklıyor. Ciıniin birinde yazmayı düşüniiyormuş. Hatia, biıkaç sayfa yazmış bile. 'Atatüık'ün vanında on üç vıl mctrdoiel olarak çaIışan bcıı Ihrahim Krgüven, şunıı bildiririm ki...' gibi bir cüınle ilc basjlıyornıus., Tam böylc dcgil aıııa, bıına bcıı zcr bir cümle. Aklımda kalanı akrarıVOI'lllli. Sız onları ya/.ulurun; Atatürk'iin öliiınüni'ın 25. yıl döniinıü dolayiMyla, bizc tlc birka^'inı bağışlayın ıliyorum. Bin ((•rccklütlcn sonıa ılağaıcıgının ağ /ıııı biraz a(,"iyoi". Knparabikligim anı kıııııııhırmııı cıı ilgi (,ckicisı 'dil' ü/.cıine... Aıaıiirk, lıavatmm soıı aylarında dil İ^İIIL1 ycniıkn öncm vormiş, oliim ıkişıf'inıle bilc bu konuyla ugraijmı^. Son güıılcrindc kcndisini eıı (,'ok heyecan laıulıran da bu inıiş. Bir giin dcmiş ki... (Ibrahim hk'iıdinin söylcdiği (.ümlcyi hiı; di"giştinm.'ckn .ıktarıvorıım): Biıı^ok ıııkılaplar yaptını anıa, bu dil ışini baş.ır.ıbılırsck, ki başaracağı/., (• mülıimmi bu olacak. .n Atatüık'ün dillc ycnidı.n ilgik'nmcsi, l^iS yılının 2(i cylüliinck kutlanan VI. Dil Bayıamı'iKİa, kurıını gLncl ya/manı Ibrahim Nccmı Dilmcn'in radvodaki biı konu^masıyla ba^lamı^. Koıuışmayı hasta yatağında raılvoılan dinlcycn Ata, koıılcransı (,ok bLgcndiginin ve konleransçıyı tebrik cttiginin radyo ilc ilanını cmrctmiş. Cictıt.1 bu aylarda dilcileri Dolmabah^e Sarayı'na çağırtmışsa da, o gün komava girdiği i(,'in, gidcnlcr yanına sokıılmayıp yaver ("clal Bcy'in (Kİasında gcct' saat 10.30'a kadar İHkkjtikliktın sonıa geri gönderilnıişkr. kcmlinc gflsc bilc, yorulur dü^ünccsivlc, doktorlar bu görüşmoyi uygun bııfmamı^, Olaym cn ilgi (,ekici yanı bundan sonra naşlıyor: Atatürk ikinci vc son konıa stıasında ikidc bir vc sık sık: Aıııan dil! Anıan dil! diye söylcnir dıırurmıış... Son dakikaya kadar hustanın başıııdan aynlmayan Ibrahim I'icndı, bütün olanları gözönündc bulunılurarak, onuıı nc demek istcdiğini anlamış ve dil sözünün 'Türk dili' anlamında kullanıldıgı kanısına varmış. Anıa doktor Mim Keınal, bunu 'ağızdaki dil' sanıp, agzın içini silmck için karbonatlı su ha zırlığına koyulmijş. Yalnız o ıııu? ()büı tloktorlar da 'dil' sözünün hangi anlamda kullamldtgını bir türlü anlayamanıı^laı. Doktor Nilıat Keşat Bclgcr, sonradan Ruşcn F.şrcflc göriisürkcn: Maksauı nc idir1 Bir türlü anlayamı yorduk... sö/.lcı iylc bunu acıkca bildiriyor. İ^tc aydııı kışı ılc halktan kiiji aıasındaki avnm burada: I lalk adamı Ibrahim l.lcndi, Atatürk'iin nc dcmck istcdiğini lıcıncn an lıyor, aydııı doktorların anlaması içinse CUMHURİY,ET KİTAP SAYI 30 0 Yaptığı her buyük Işl ulusa. halka mai eden. kendisini uiusun bir temsilcisi olarak gören ve Bizim Ilham kaynagımız doğrudan doğruya büyük Türk ulusunun vlcdanı olmuştur, her zaman da öyle kaiacaktır. 'Anıan lisans! Anıan lısan!' tlcnnıesı gerekiyor. Bu küçük olay, benıle, aydınlarımı zın Aratürk iızerine ya/.tlıkları şeylerin, lıalkın görü^üyle denctlcnmesi gcrckti gi dü.şünccsini pckiştirdi. Yaptigı hcr bııyuk işi ulusa, halka ıııal cdcn; kendisini ulusun bir temsilcisi olarak gören vc 'Ri/.im ilham kaynağımız doğıudan dogruya büyük Türk ulusunun vicdanı olnıu.ştur, hcr zaman da öyle kalaeaktır. I ler türlü ba şarıntn, her çcşit kııvvctin gerçck kaynagı ulusun kendisi olduguna inancım tamdır.' diyen Atatürk, halkın sagdııyusıına gönülden inanıyor ve toplumıı ilgilendircn hcr davranışın ba.şarıya ulasabilmcsi için $ıı ilkevc uvııiıııasmı sallk veriyordıı: 'Aydın smılın halka asjlayacağı ülkü ler, lıalkın rııluından vc vicdanından alınmış olmalıtlır.' Ibrahim Lrgüven, Atatürk'ün bu yoklaki düşüneelcriyle tutumıı arasındaki deııgeyi belirten bir olay anlattı: Bir tarihtc bütçcdcki açı£ı kapamak için, her ckmege bir kurusjuk pııl ya pıştırmayı tasarlamı.şlar. Vcrginin başka ycrlerden alınmasını öııcrcnlcr de var mış. Dıırumu Atatürk'c bildirmişlcr. Atatürk, iki yanın tartışmasinı dinler kcn, biraz ötede bcklcycn Ibrahim Elcndiyi görmüs;, konuşmaları birden kesip: Durıın bakalım, dcmiş, halktan birine soralıııı. I lalk bıına nc dcr acabar1 (F.rgüvcn'e seslenmiş:) Ibrahim! Söyle bakalım bu is nasıl olsıın.' Ne dersinr1 tbrahim Hrendi: Dt)gru olmuyor, paşam, haksızlık oluyor! demiş. Atatürk gözlerini açnıış: Vay! Ncdcnr1 Niçia? Paşam, bir işçi gündc iki üç ekmek yer; bunlar, karınlarını yalnız ekmekle doyuruıiar. Obiir yanda zengin kişileı çörck, börek, pasta yer, yarım dilim ckmck ya yer ya yemez. Cğer ckmcğe biı kuıuşlıık pııl vapıştırılırsa, yoksııl halk gıındc iki üç kurus; lazla ödcıniş, zenginlerse hemen hemen hiçbir şey verrnemiş olıır. Bunıın yerine, degirmcıılerde utı çuvallarından bclli bir vergi almırsa, vergiye herkes cşit olarak katılmiij olıır. Atatürk 'Dogru!' dcmiş vc konııyıı kısa bir ciımlc ilc bağlamış: 1 lalkııı sö/ü lıakkın sözüdür. Atatürk'ün halkla ilı^kisi üzerine ccşitli olaylar dmlcdim Ibrahim Hknuiden. Ara sıra şolörünüıı yanına otıırur, kendisini koıuınakla görevli memtırların izlcmcsindcn kaçarnıış. rörcıılerden hiç hoşlanma/, nalkın arasına öz gurec gırmek istcrmiş. Bir gün Yalova'dan Bc\ku/'a, oradan da Polonez Koyıı'ne kaçmış.,. Bir koııu^masmda, 'Bcn halk adamı yım' diyen Atatürk'ün kendisini halkın üstiindc dcğil, içinde ve halkla aynı dü/eyde gördügünü belirten olaylardan biri, bclki de en güzeli...." (2) Bütün gcrçek önderler halkın sczgisine, geıeksininıine, ö/.lemıne deıık ılıı şcn çözümler ü r c t m c y c çalısmışlaı, onun cşlemlerinden \e yaşantılarından esinlenmiijlerdir. (,'ünku tarilıi yapanlaı halk yıgınlarıdıı. Dcmokıasıniıı gcr çekleşmesi tlc halkın katılımıyla olıır ancak!... • (1) Kemal Arıburnu, Atatürk vc Çcvresindckiler/ liirL'iyc /} Hdi/lun/ Kiillür Ydvııldn, Aııkara, I')'H (2) (icvılct Kudret, Kalemin Ucu, (",em Yayınevi, Istanbııl, IW1. İ S T E Y E N t E R E Ulusun temsilcisi Atatürk ve Dil D U N Y A V I D E C İ Ş T I R M E K K I TA P Adalet Ağaoğlu! Türk edebiyatının klasikleşen isimlerinden Adalet Ağaoğlu, kazandığı ödüllere bir yenislni ekledi: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü. Yapı Kredl Yayınları, bu büyük ustayı bütün okurlarla birlikte içtenlikle kutluyor. Adalet Ataotlunun Y.K.Y.elen yayımlanmif kHaplan: Duvdr Öykusu (TuKendı) • Karşılaşmalar (Tukendl) • RomantıkBır Vıyatıa Yazı i'j. baskı) • Yazsonu (2. baskı) • Uar Zamsnlar 1 / Olmeye Vatmak (fuhendı) • Dar Zamanlar 2 / Bir Dugün Gecesl (2. baskı) • Dar Zamanlar 3 / Hayır Tebrikler YAI'l K K h D l Y A Y I N L A R I R0050 Isunbul fel. (02 12) 211 0H 2 4 (4 haO 1 ax (02 1 2) 29 1 0 7 2 J SAYFA 13