Katalog

Günümüzde bütün toplumları çeşitli düzeylerde etkileyen, hedef alan ve bir yerde de onları yönlendiren kitle iletişim araçlarının neyi, nasıl, niçin ve ne yolla ilettikleri konusu, gittikçe anlaşılması ve çözümlenmesi güç, ancak o denli zorunlu bir durum haline geldi. Bu alanda çalışanlar, araştırıcılar ve konuya ilgi duyanlar tarafından kolayca okunabilecek bir kitap Arthur Asa Berger'in "Kitle tletişiminde Çözümleme Yöntemleri". Kitap, kuramlara ve örneklere dayanarak, kitle iletişiminde çözümleme yöntemleri hakkında temel bilgiler sunuyor. "Doğru yol'u seçebilmek için... çözümleme yöntemleri •• •• Kitle İletişiminde kaynakçada alanın temel yapıtları var. Yorumlama yöntemlerinin ikinci bölümü Marksist çözümleme. Bölümü Murat Barkan çevirmiş. Yazar, maddecüiği Marx'ın Ekonomi Polıttk Yazılarına Gırq adlı yapıtından alıntı yaparak açıklamaya başlıyor. Daha sonra altyapı, üstyapı, yanlış bilinç, ideoloji, sınıf çatışması, yabancılaşma, vb. gibi kavramları açıklıyor. Tuketim toplumunda reklam olgusunu değerlendiren yazar, daha sonra anlatılardaki burjuva kahramanlarına değiniyor. Bölüm sonunda yazarın, bu yöntemi seçenleri bekleyen tehlike konusunda bir uyarısı var. Üçüncü bölüm; Marx'tan Freud'a geçen ruhbilimsel yaklaşımın anlatıları çözümlemede ne denli etken olduğunu kanıtlıyor. Berger bu kez de kavramları (id, ego, süper ego, savunma mekanizmaları, vb.) ayrıntılı bir biçimde açıklıyor. Daha sonra düş ve film üişkisine geçiyor. Uğur Demiray'ın dilimize aktardığı bu bölüm yazarın uyarılan ile son buluyor. Daha sonraki bölümde yabancılaşma, anomi, sınıf, işlevselcilik, toplumsal rol, toplumsallaşma vb. gibi kavramları açıklayarak söze başlayan yazar, "kullanımlar ve tatminler" yaklaşımını açıklayarak sözü sürdürüyor. Daha sonra içerik çözümlemesine geçiyor. îçerik çözümlemesinin yararıarını, güçlüklerini açıklayarak araştırmacılara yol gös SECİLBUKER • zlediği bir filmin, bir televizyon I dizisinin, bir haber programının, • bir reklam filminin ardındaki anI lamı bulmayı kim istemez ki! "DedektiP'lik yapmak, bilinmeyeni çözmek pek çoğumuzun tutkusu. Iz sürmek, iz sürerken heyecanlanmak, sonunda "keşfetmek". Bu tadına doyulmaz bir serüven. Bu serüvenin tadını bir kez alan, serüvenden vazgeçemiyor. Eski deyişle "müptela" oluyor. Insan isterse 'müpteıa" olacak pek çok şey bulabilir. Çağdaş yaşam bu konuda çok değişik seçenekler sunuyor. Kimileri Mehmet Rifat'ın deyişiyle "homo semioticus" olmayı seçiyor. Anlamın yalnızca gördüğümüz, işittiğimiz olmadığını biliyor. "Gerçek"miş gibi sunulanın ötesine geçmek istiyor. Çoğu kez bu güç ama neyecanlı yolculuğa çıkmayı herkes göze alamıyor. Göze alanlarsa amaca ulaşmak için hangi yolu seçecekleri konusunda karar verirken zorlanıyorlar. " Doğru yol" u seçmeyi kim istemez S AY F A 4 ki! Amakimegöre "doğru voryada neye göre " doğru yol" ? Yol seçerken araştırmacının birikimi, eğilimleri, duyarlılıkları göz önünde bulundurulmalı kuşkusuz. îlgi de çok önemli. însan seçeceği yola (yönteme) ilgi duymalı. Çünkü araştırmacı yöntemini çok iyi bilmek, tanımak zorunda. Arthur Asa Berger kitabı ikiye bölmüş. Birinci bölümde yorumlama yöntemlerini tanıtıyor. Ikinci bölümde ise uygulamalar var. Birinci bölüm göstergebilimsel çözümleme ile başlıyor. Bu Dölümü Nazlı Bayram (Kırmızı) çevirmiş. Yazar, göstergebilimden kalkarak filmlere, televizyon programlanna, modaya, yiyeceklerimize bakabileceğimizi vurgulayarak söze başlıyor. Göstergebifimsel bakış için önce kavramları öğrenmeliyiz: Gösteren, gösterilen, eşzamanh, artzamanh, dizimsel çözümleme, dizisel çözümleme, eğretileme, düzdeğişmece, kod. Kitapta kavramlar çok yalın ve açık bir biçimde tanımlanıyor. Berger tanımlamakla yetinmiyor. Kavramları somut örneklerle bağdaştmyor. Örneğin dizimsel çözümlemeyi açıklarken Tutsak adlı televizyon dizisine Propp'un işlevlerini uyguluyor. Televizyon göstergebiliminden sonra, bölüm; göstergebilimsel çözümlemenin eleştirisi ile son buluyor. Bölümün sonundaki teriyor. içerik çözümlemesine somut bir örnek vererek konuyu daha iyi açıyor. Haluk Yüksel'in çevirdiği toplumbilimsel çözümleme, kaynakça ile son buluyor. Kitabın ikinci bölümünde "Doğu Ekspresindeki Katiller" (çev: Murat Barkan), "Futbol Oyununda Yedi Nokta" (çev: Aslı Tunç), "Moda Reklamcılığında Seks ve Semboller" (çev: Nazmi Ulutak), "Radyo Haberleri ve Amerikan Burjuvazisi" (çev: Deniz Güler), vb. gibi bölümler yer alıyor. Agatha Christie tutkunu iseniz, hemen ilk yazıyı okuyun ve gizemin nasıl düzenlendiğini Berger'in ağzından dinleyin. Ayrıca Doğu Ekspresınde Cınayet'e Berger'in getirdiği toplumsal ve siyasal boyutlar çok üginç. Futbolu kim sevmez ki! Beyzbol ve futbol karşılaştırması yapan yazar, futbolun bizi nasıl toplumsallaştırdığına, din kurumuna nasıl bir seçenek oluşturduğuna değiniyor. Ritabın sonunda yazar Vogue dergisinde çıkan reklamları inceliyor. Revlon'un cilt temizleme ve nemlendiricisiolanFormula2'ninreklamıyla söze başlıyor. Calvin Klein reklamlarıyla yorumlarını sürdürüyor. Yorumları okurken yazarın pek çok düşünüre, kuramcıya gönderme yaptığını görüyoruz. Çözümleme yapmak için Berger'ın kitabının yalnızca başlangıç olduğunu daha pek çok kaynağı okumamız gerektiğini görüyoruz. Kitabın iletişim fakuıteleri ve iletişim ile ilgili araştırmacılara yararlıofacağınıumuyoruz. Dağıtım Kibele Sanat Merkezi (îsmet Inönü Cad. ESKlŞEHİR 02222308825) tarafından üstlenilmiş. • Kitle tletişiminde Çözümleme Yöntemleri / Arthur Âsa Berger Anadolu Üniversıtesi, Eğitım Saglık ve Bılimsel Araştırma Çalı$maları Vak/ı Yayınlan, No: 91/153 sf, 199 i CUMHURİYET KİTAP SAYI 206