Katalog

Cinsiyetsizliğin siyaseti Ursula Le Guin "Karanlığın SolEli"nde; spekülatif kurguların, varoluşun toplumsal boyutları ile geleneksel modellerin en "gerçekçi" olanları kadar bazı önemli durumlarda belki daha bile fazla ilgili bir vakayiname sunmaktan çok, toplumsal örgütlenmenin doğasına ilişkin sorular yöneltiyor. GUROLKOCA "Karanlığın Sol Elfnde insanın toplumsal yükümlülükleri R omandaki tipik Le Guin kahramanı kendi dünyasından larklı bir dünyanın ziyaretçisidir; bazen profesyonel bir antropolog iken, bazen bu rolü üstlcnmek zorundadır; o her durumda bölünmüş bağlılıkları, olan bir yaratıktır. Yabancı bir toplumun öğrencisi olarak hem kendi kültürüne hem de içindebulunduğu bu yabancı kültüre karşı sorumlulukları vardır. Bu farkJı iki kültüre karşı yakınlık duyduğu için her ikisine de katılmak durumunda kalmaktadır, zira bu iki kültür arasındaki farklılığın yaşatılması ve çözümlemesi sayesinde zihnin ve toplumsal örgütlenme biçiminin doğası ve imkânlarına ilişkin derin bir kavrayışa ulaşacağını ummaktadır. Antropolog rolünde iki kültür arasındaki ayrılıkları, aldığı eğitimin bir gereği olarak farketmektedir; fakat bir Dİrey olarak zamanla kendi toplumsal yükümlülüklerinden bağımsızlaşmakta ve zaman zaman da bu yükümlülüklerle çatışmakta olduğunu görür. Böylece Le Quin'in eserlerinde gözlenen ortak bir özellikle karşılaşırız; yabancr, bir birey olarak oluşturduğu bağlarla özel yaşamını kamusal ve siyasi yükümlülüklerini nasıl birbiriyle uyumlu kılacağına ilişkin evrensel bir insanlık sorunuyla karşı karşıya kalmaktadır. Oysa kahra1 0 manın(GenlyAi) bir antropolog olarak yüzyüze geldiği iki farklılık birbirinden tümüyle ayrı değildir; farkh toplumlar farklı özveriler taİep etmekte ve haketmektedir sadece. Bu yüzden, bireyin topluma karşı ne gibi bir sorumluluğu olduğuna ilişkin yapacağımız bir inceleme doğal olarak bizi farklı siyasi yapılann doğası ve imkanları üzerinde yapılacak bir çahşmaya götürecektir. Ursula Le Guin Karanlığın Sol Eli'nde; spekülatif kurguların, varoluşun toplumsal boyutları ile geleneksel modellerin en "gerçekçi olanları kadar bazı önemli durumlarda belki daha bile fazla ilgili vakayiname sunmaktan çok, toplumsal örgütlenmenin doğasına ilişkin sorular yöneltir. Toplumsal örgütlenmenin verilerinden çok ilkeleriyle ilgili olan Le Guin, bu anlamda toplumbilimden çok yapısal antropoloiiye yakındır. Kullandığı yöntem elbette ki kurguya, kurmacaya, inşa etmeye dayanır. Romanda Le Guin okuyucuya dünyadan apayrı, özellikle farklı bir biçimde kurguladığı bir dünya modeli sunar. Bundan da bizim "bildiğimiz" anlamdaki dünyada dikkatimizden kaçan durumları görünür hale getirmeyi amaçlamaktadır. Karanlığın Sol Eli'nde kamusal dünyadaki ahlaki zorunluluk azalmışken, Ai ile Estra ven arasında gelişen yakın ilişkiyle özel dünyaya Le Guin'in başka hiçbir romanında rastlanmayan bir önem ve değer atfedilmiştir. Geleneksel olay örgüsü kamusal değerleri taşırken hemen ardında gelişen bir dizi olayın içinde özel değerler gelişmektedır. Romanda gerçekte iki olay örgüsü mevcuttur. Birisi siyasi başarıya doğru uzanan bir macera, diğeri ise Ai ile Estraven'in aşk öyküsü. Bu iki konu birbirine tematik bir tutarlıhk sayesinde bağlanmakta: romandaki siyasi sorunun içeriği yabancı korkusunun üstesinden gelmeyle ilgiliyken, aşk öyküsü de bu iki farklı varlık arasındaki ayrılığın mükemmel bir şekilde giderilişini anlatmaktadır. Bu birlik teması Gethenliler'in androjen (çift cinsiyetli) özelliklerinde daha genel bir düzeyde tekrarlanmaktadır; androjenlik insanlar arasındaki (kadın ile erkek arasındaki) asli karşıtlığın aşıldığının imgesidir. Kitapta androjenlik konusu bir çok okuyucuya bir cevap oluşturabilir.Fakat sorulacak soru nedir? Le Guin için bu soru ve cevap o denli önemlidir ki, bunu romanda mistik bir kült olan Handdara'nın merkezi bir özelliği haline getirmiştir. Handdara'nın Onbilicileri cevap verilmesi mümkün sorulara tam karşılık verebilecek bir kehanet sanatı geliştir mişlerdir. Yeryüzünden gelen ziyaretçileri Genly Ai onların bu yeteneklerinden etkilenir ve bundan neden daha fazla yararlanmadıklannı örneğin hükümetlere öğütlerde bulynmak gibi sorar. Soruyu sorduğu Önbilici ise bu kehanetlerin yanlış soruların cevaplarını bilmenin ne kadar boş bir şey olduğunu göstermek amacını taşıdığını söyler. Bu Le Guin'in felsefı görüşünü de yansıtmaktadır. "Cinsiyet Zorunlu mudur?" adlı makalesinde Le Guin androjenlik konusuyla ilgili bazı açıklayıcı ipuçlan vermektedir. Buna göre androjenlik konusuyla ilgilenmesinin nedeni Le Guin'in cinsiyeti (gender) ile cinselliğin kendisine kişisel olarak ne anlam iîade ettiğini daha ayrıntılı bir şekilde açıklama isteğinde yatar. Le Guin'e göre Karanlığın Sol Eli'ni yazmak bir çeşit düşünsel deney olmuştur. Yeryüzünden cinsel farklılığın olmadığı bir kültüre geleneksel bir insan göndermekle Le Guin, cinsel rollerin olmadığı bir insani deneyim tahayyül edebıîmiştir. Bu düşünsel deneyin sonucunu Le Guin, kurgusal gezegeninde sömürünün ve savaşın (savaş bir olasılık olarak belirmişse de) olmadığı, bu gezegende cinselliğin toplumsal bir belirleyiciliği olmadığı şeklinde özetlemektedir. Makalesinin sonunda Le Guin androjen bir toplumun sorunları olsa dahi (ki her toplumda sorun vardır), bövle bir toplumda sahiplenme ve tahakküm yapısına dayalı yıkıcı dualizmlerin, yerlerini uaha sağlıklı ve bütünlüklü bir hayat tarzına bırakabileceklerini belirtmektedir. Başka deyişle erkeklikkadınlık konusu çatışık olacağı yerde uyum içinde olacaktır. Le Guin'e göre biz yang'ı (erkeklik unsuru) yin'den (kadınlık unsurundan) ayırdığımız için yabancılaşmışızdır. Ve en çok gereksindiğimiz şey bu iki unsuru bir araya getirmektir. Le Guin'in bu romanda ulaştığı denge hiç de öyle kendi halinden memnun bir denge değildir; istikrarsızdır ve OKuyucunun karşısına insanın toplumsal yükümlülükleri konusunda ciddi sorularla çıkmaktadır. • ı > ı Robert Scholes, "The Good WitchoftheWest",TheHollins Crîtîc, Cilt II, No. 2, Nisan 1974. John Huntington, "Public and Private Imperratives in Le Guin's Novels , Science Fiction Studies, Cilt 2., No. 3, Kasıml975. Barbara J. Bucknall, Ursula K. Le Guin, Frederick Ungar PublishingCo.,1981). C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 0 6 Kaynaklar: S A Y F A