Katalog

"Aydınlığa Yürüyenler" adlı romanı üzerine Nadir Gezerle söyleşi: J\l adir Gezer son romanı "Aydınlığa YürüyenlerMde, yirmi bir Köy Enstitüsünden biri olan Arifiye Köy Enstitüsü'nü bir romanla, bir köy enstitülünün kaleminden anlatıyor. Nadir Gezer'le romanı üzerine konuştuk. ŞABANAKBABA •» Sayın Nadir Gezer, Aydınlığa Yürüyenler'i çok beğendim. Başanlt buldum Yoplumbiliminnze ve sanatımıza katkısıntn olacağına inamyorum. "YeniDünya Düzenı'ne doğru giden yolun sıirekli genişletildiği, cilalandığı, buna kojut olarak güzel değerlerin alabildığine çiğnendiği, emeğın sömürüsünün yoğunlaştırıldığı ve bütün bunlara ko$ut olarak da toplumculuğun, toplumcu gerçekçi sanatın öcü gibi gösterilip gündemden kaldtrılmaya çalısıldığtnı görüyoruz. Yazık ki, bu diimenin suyunda akan "enlellerimiz" deçok. Verili düzenin arabesk değerlerini bajtact yapan şairler, yazarlar, müzhyenler, şiirimsilcr, romanımsılaryazıyor, müziğimsiler yapıyorlar. Anıa siz "toplumcu gerçekçi çizginin güzellerinden biri" olarak tanımladığım Aydınlığa Yürüyenler adlı yapıltntzt gündeme sokuyorsunuz. Ne güzel! Bu konuda söyleyecek sözünüz deolmalı. Ncdcrsiniz? «> Toplumları derinden derine sarsan olaylar vardır. Bu olayların etkisi toplumdaki düşünce şeklini altüst eder. Değişime neden olur. Köy Enstitüleri olgusu da işte bunlardan biridir. Ulusal Kurtuluş Savaşı amacının, Kuvaı Milliye ruhunun ve Türkiye Cumhuriyeti kuruluş felsefesinin ana yapısını geliştirecek, büyütecek ve yaygınlaştıracak. yapıta bir okul anlaşıydı Köy Enstitüleri. Köy Enstitülerini kuranlar ve yaşatma savaşımını verenler Kuvayi Milliyecilerdi. Hem bu okullan kurmuş, hem de bu inancı taşımışlardır bu okullara. Onun için Cumhuriyet'in toplumculuk anlayışına koşut bir yapıdaydı Köy Enstitüleri. Şu da bir gerçek ki, bu okullardan bugünkü devlet anlayışımıza ters düşecek bir sızıntı vurmamıştır dışa. Cumhuriyet'in temel ilkelerini, laik düzeni bir türlü içlerine sindirememiş olanlar, bu okullara saldırmışlardır sürekli. Köy Enstitülerinin ülke genelinde yaygınlaşmasından, büyük halk kitlelerine yönelmesinden tedirgin olmuşlardır. AyaklanS A Y F A Orgütsüzlük ezilmişliğe taşır öğnetmeni... öğ nın altından bir şeylerin kayıp gittiğini duyumsamışlardır. Bunun için de kısa sürede yozlaştırma, sonra da kapatma yollarını aramışlardır. Ne yazık ki bunda başanlı da olmuşlardır. Böylesi bir eğitim sürecinden geçen bir yazardan arabesk yaklaşımlar nasıl beklenebilir. Biz toplumcu gerçekçi bir anlayışın derinlerinden çıkarak geldik. Bunun için kulağımız ve yüreğimiz hep halkımızda... •» Gerçi ben Aydınlığa Yürüyenler'in yazılış sürecini azçok biliyorum. Sizi ziyaret ettiğimde ne çok kitaplarla hajir neşir olduğunuzu, bu romana hazırlandığımzı görüyordum. Ama okuyuculartnız da bilmek isterler. Bilgi verirmisiniz? cs> Aydınlığa Yürüyenler az çok belgesel niteliği olan bir yapıttır. Böylebir rum. Ama yine de sizden bu olguyla ilgili bilgi almak istiyorum. <=& Hiç kuşku yok, Köy Enstitüleri çok büyük bir emek ürünüdür. En büyük özellikleri de kırsal kesime yönelirken, kuruluşunu da kırsal kesinıde gerçekleştirmiş olmalarıdır. Amaç köye yönelik olunca, kentin değişken yaşamından uzak tutulmak istenmiştir bu okullar. Köy insanının kapalı toplum anlayışını çağcıl bir anlayışla yoğurmak, okuyan, okuduğunu içine sindiren, düşünen ve üreten bir öğretmen tipini yetiştirmekti amaç. Köy Enstitülerine karşı olanlar işin gerçeğini bilmcdcn kendilerince sorıılar üretmişlerdir. Bu öğretmenler ne olacak? Dülger mi? DemircimiPDuvarcınıı? Yoksatarımtı mı? Amaç insanı iş içinde fgitmekti. Köy Enstitülerinin yerleşik okul di^gc sinden ayrılan yanı da burasıydı işte. Aydınlığa Yürüyenler'i okuyanlar Köy Enstitüsü gerçeğini tüm boytıtlarıyla daha bir güzel anlayacaklardır. •• Köy Enstitiilcrt modcli. nyııı zamanda nıakro düzcyJc düşüııi'ıiehilecek bir eğitimöğretim modcli. Bu \iizden dc başanlı Bugünkü cğıtim dız&cmızı de gözönüne alarak bir karştlaşlırma yapar mısınız? Neredvn ncrcye geldik, neler kazandık, neler kaybc/ttk? Bu bağlanrda günümüz öğrelmenlerinin durıımu ve örgüllenmesiyle ilgiligöri't\ ve önerilerinizide almak hterim. c5> Köy Enstitülerinde eğitim veöğrctim anlayışının temelini iş içiııdc öğrenme oluştururdu. Derslikte ö'grendiğini iş alanlarında uygulama olanağına kavuşurdu öğrenci. Okul yönetiminc katılırdı. Bir küme bir hafta siiresincc okulun tüm işlerinin sorumlııluğunu üstlenirdi. Böyle bir eğitim ve öğreti minkişiyi çok iyibilediği bir gerçek. Kişilik kazanmayı uygulanan eğitim verir insana. Atatürk "Eğitimdir ki, bir ulusu ya özgür, bağımsız, şanlı, yiiksck bir toplum halinde yaşatır, ya da bir ulusu köleliğe ve yoksulluğa siirüklcr" demiş ve eğitim ve öğretim anlayışımızı nereye oturtmamız gerektiğini çok açık bir dille belirtmiş. İşte Köy Enstitülerini yapıtın yazarı bağlayan yanları da var kuranlar O'nun bu çok açık diinya gödır. Bu yüzden, Köy Enstitüleri konu rüşü doğrultusunda bir dünya göröşüsunu derinliğine ve genişliğine incele nü benimsediler. Ne yazık ki bugünkü dim. Köy Enstitüleri üzerine yazılmış eğitim ve öğretim anlayışımızı nereyt* bütün yapıtlan okuduğumu ve incele oturtmamız gerektiğini çok açık bir dildiğimi söyleyemem, ama Aydınlığa le belirtmiş. işte Köy Enstitülerini kuranlar O'nun bu çok açık dünya görüşü Yürüyenler'in temel yapısına uygun düşecek tüm yapıtlan didikledim, doğrultusunda bir dünya görüşünü beuzun uzun notlar aldım, çevremdeki o nimsediler. Ne yazık ki bugünkü eğitim ve öğretim anlayışı tam bir çıkmagünleri yaşamış pek çok meslektaşımı dinledim, olaylar üzerine onlann dü zın içindedir. Bir yanda sayısal yönden şüncelerine başvurdum. Yapıtın de durmadan artan Imam Hatip liseleri, bir yandan da yabancı dile yamalı okul rinden bir ses getirmesini istedim. •• Bu romamntzda Köy Enstitüleri sayısının sürekli artışı ulusal eğitimden olgusuna bütünsel bir bakış açısıyla uzaklaştığımızı göstermiyor mu? Ve bu yaklaşıyor, çokyönlü incelemelerinizin arada yoksul aile çocuklarıyla köy çove belki de gözlemlerinizin sonucuna cuklarına Imam Hatip liseleriyle Kugöre ele alıyorsunuz. Okuyucu bunun ran kurslarının yolu görünüyor. Böyletadına varacak, konuyla ilgili yepyeni sine karmaşık bir ortamda ulusal eğibirbakışaçtsıkazanacak Buna inamyo timden konu edilebilinir mi? Öyle anC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 0 7 1 0