Katalog

FilozofM. Heidegger'in Metafizik Nedir'i özgün iüşüncelerle dolu önemli bir kitap Evrende varolan yalnız insandır Martın Heidegger, "Metafizik Nedir", "Varlık ve Zaman" gibi kitaplarını yüzyılımızın başlarında yayımladığı zaman bütün gözler ona çevrildi. O denli yeni ve özgün şeyler söylüyor, "Varoluş" üzerine öyle yorumlar yapıyordu ki ilgilenmemeye imkan yoktu. MSUN MYNAMMfi etafizik, birçok düşünürün incelediği bir konudur. Aristoteles, Descartes, Leibnitz, Kant gibi ünlü filozoflar felsefelerinde ona büyük yer verirler. ö t e yandan kimi felsefeciler tamamiyle karşı çılunışlar, gereksiz ve yanlış bir düşünce saymışlardır. Ancak metafizik öyle bir kavramdır ki onu bir kalemde felsefenin dışına atamıyoruz. Ne olduğu bugün de tartışılan konular arasında yer almaktadır. "Varoluşçu" felsefe metafiziğin önemini yeniden vurguluyor. Martin Heidegger, Metafizik Nedir?, Varlık ve Zaman gibi kitaplarını yüzyılımızın başlarında Almanya'da yayımladığı zaman bütün gözler ona çevrildi. O denli yeni ve özgün şeyler söylüyor, "varoluş" üzerine öyle yorumlar yapıyordu ki ilgilenmemeye imkân yoktu. Felsefesi birçok üniversitenin programındayeraldı. Bizde Heidegger'den ilk kez Hilmi Ziya Ülken söz etmişti 1 . Metafizik Nedir'i Mazhar Şevket İpşiroğlu 1936'da çevirerek yayımladı2. İpşiroğlu'nun doçentlik tezi de bu filozofun insan anlayışı üzerinde idi 3 . Üniversite felsefe bölümünde, adı oldukça sık geçmeye başladı. Dergilerde onunla ilgili çeşitli yazılar M Turkiye Felsefe Kurumu Yayınları Felsefe Kurumu Seminerleri, 1977 (Günümüzün sorunları, Türkiye'de felsefe eğitimi, Türkiye'de tarih eğitimi konusunda yapılan üç seminerde okunan bildiriler, tartışmalar) Birinci Balkan Ülkeleri Felsefe Semineri, 1980 (bildirilerin Türkçe, Almanca, İngilizceve Fransızca metinleri) Dünya Problemleri Karşısında Felsefe, 1988. Philosophy Facing World Problems, 1986. Türk Felsefe Araştırmalarında ve Üniversite öğretiminde Alman Filozoflar (konferanslar) 1986. Prof. İoanna Kuçuradi, Uludağ Konuşmaları (Özgürlük, ahlak,kültürkavramları), 1988. Martin Heidegger, Metafizik Nedir?, 1991 (Çev.: Yusuf örnek) çıktı. Birinci Dünya savaşı ydlarından az şonrasının düşünürüdür Heidegger. Ikinci Dünya Savaşı ndan sonra "Varoluşçuluk" akımı Avrupa'yı iyice sarınca, bu akımın kurucusu olarak yeniden önem kazandı. Onu bir yandan maddeciler, bir yandan da Carnap, Ayer gibi yeni olgucular eleştiriyordu. Ama kim ne derse desin, önemli bir olaydı, felsefede daha önce karşılaşılmamış bir şeydi. Çağdaş felsefenin anahtar kavramlarına yeni tanımlar ve yorumlar getiriyordu. Metafizik Nedir çevirisinin dili bugün eskimiştir. Felsefe dilimizde büyük değişmeler oldu. Heidegger gibi kendine özgü terimler kullanan bir filozofun böylesine soyut bir yapıtını 1930'ların Türkçesi ile çevirmek saygı duyulacak bir cesaret işiydi. Şimdi yeni çevirisi Türkiye Felsefe Kurumu yayınlarıarasındaçıktı4. Heidegger, bu yapıtında varlıkbilimden olduğu kadar felsefi antropolojiden de yararlanıyor. Ona göre "insan MART1N HElDEGüER (IHHV 1V76) metafizik bir hayvandır." Kant'ın dedika bir şey değildir. Bu "varoluşsal heyecan" evrende ği gibi metafizik onun doğasında vardır. Oysa Anakyalnız insana özgüdür. "Varlık kendini hiçliğin bersimandros'tan bu yana sürüp gelen felsefe tarihinde rakgecesinde belli eder." varlığın ne olduğu hep kapalı kalmıştı. "Varlık" "va"insan evrene fırlatılmış bir varlıktır" diyor Heirolma" kavramları arasında önemli ayrım olduğunu degger. "Yok olacağını biîmesi, varolmasında derin söyleyen Heidegger şöyle düşünüyor: uçurumlar açar. Hiç, bizi varolanı aşmaya, varolanın "Evrende yalnız insan varolmaktadır. Ağaç vardır, ötesine götürür ki bu da metafizik demektir." ama varolmamaktadır. Tanrı vardır, ama varolmaGörüldüğü gibi kitapta fenomenolojik olarak başmaktadır... Yalnız insan varolmaktadır. İnsan yalnız layan düşünce, antropolojik olarak sona eriyor. varolmakla kalmaz, kendini varolarak anlayabilir de. Ügimizi çeken bir başka nokta, bu felsefede şiire Bu bilinç onun varoluşsal özünde yatar. Varhklara yöntem olarak yer verilmesidir. "Teknolojinin egegelince, onlar da yalnız insan açısından varlıktır. Yalmen olduğu bir dünyada şiir yöntemi, felsefenin bir nız insan varlığa doğru adım atabilir. Kendi dışındaçıkış noktası, bir yorum aracı, bir anlayiş yoludur." ki nesneleri anlayabilmesinin nedeni budur. VarlıkBu kısa yazıda çok özgün bir filozofun kitabı ve dübilim böylece öteki bilimleri önkoşulu olur." şüncesi hakkında bu kadar şey söyleyebildim Varolma bir metafizik sorundur. Heidegger bu soYapıtı dilimizeDr. Yusuf örnek çevirmiş. Çevıriruna, E. Husserl'in ortaya koyduğu görüngübilim yi felsefe profesörü İoanna Kuçuradi gözden geçir(fenomenoloji) yönteminin betimleyici ile yaklaşmiş. Güzel bir baskı, çekici bir kapakla sunulan kimaktadır. "Varoluşu mantıksal çıkarın yolu ile elde tapta Almanca metin de var. edemeyeceğimize göre betimlemekten başka yoluHeidegger'in anlaşılmasını kolaylaştırmak için muzdayoktur." Richard Wisser'in 1966'da yayımlanan konuşması Heidegger "varlık"ın karşısına "hiçlik"i koyuyor. da eklenmiş. Varolanı dile getirmek istediğimiz anda "hiçlık" yarTürkiye Felsefe Kurumu bu kitapla bir çeviri dizisi dıma çağırıyoruz. Bilim hiçliği kabul etmese de bu yayınlamaya başlıyor. Değerli felsefeci Yusuf Örböyle oluyor. nek'in yöneteceği dizide çoğunlukla 20. yüzyıl filoBoyle "metafizik nedir?" sorusunun yanıtı "hiç" zoflarının yapıtlanna yer verileceği bildirüiyor. Dizikavramının felsefesine dönüşüyor. deki öteki çevirilerin de gecikmeden yayınlanmasını Mantık yöntemleriyle bonuca ulaşamayacağını söybekliyoruz. D leyen Heidegger psikolojiden yararlanmak istemektedir. (1) Hilmı Zıya Ulken, 20. A»ır Filozoflan, 1936, sayfa 268278, Kanaat Yayınları Ona göre temel heyecanlarımızda, özellikle büyük (2) Metafizik Nedir?, 1936, Dün ve Yann Kitapları, Vakit Ya korku anlarında "hiç"le karşılarız. Burada korkudan yınları. da öte bir şey "kaygı dolu bir dehşct" soz konusudur. (3) Martin Heidegger ve Max Scheler'de tnsan, 1939, yayınlanBöyle anlarda varolan, neredeyse yitip gitmek üzeremamış doçentlık tezi dir. Insanın elindeki bütün dayanakları yok olur. İşte (4) Martin lieıdegger, Metafizik Nedir?, 94 s Ankara, 1991, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, çevirerr Yusuf örnek o zaman geriye kalan, içimizi kaplayan "hiç"ten başSAYFA 39 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 88