Katalog

Vahsi öcün ortağı Kızü Ölümün Maskesi / Edgar Allan Poe Türkçesi: Tomris Uyar / Nisan Yayınları 155 s. FATNUOHAN YAŞAMIN NABZ1, ÖLÜMÜN SOLUĞU YA DA tÇERDE YAŞAM, DIŞARDA ÖLÜM "İskeletimsi bir yüz; iri, ıslak, eşsiz bir pırıltı saçan gözler; bclki biraz ince ve kansız, ama ender güzellikte dudaklar; benzerlerinden geniş delikleriyle aynlan ince burnu; çıkıntısızlığıyla sahibinin atılımsızlığını ele veren biçimli çenesi; yumuşaklık ve inceliktc örümcek ağını bile geride bırakan saçlar..." Bu yu/ çı/gileri, ^akakların ustündeki alışılmadık açıklıkla birleşınce kolay kolay unutulmayacak bir yüz çıkıyor ortaya: Edgar Allan Poe'nun yüzü... ÜÜcem izde en çok Morg Sokağı Cinayeti adlı öyk ü sü ve Annabell Lee adlı şiiriyle lanınan Edgar Allan Poc (1809 Boston/1849Baltımore), dünya çapında un kazanan ilk ABD'li yazar olarak geçiyor ansiklopedilerde. Poe; ^air, öykücü ve eleştirmen Döneminin edebiyat yapıtları üzerine zeki ve s>ağlam değerlendirmeleri, şiirlerinde ortaya koyduğu müzikal yetenek ve gerçekle fantezinin iç içe olduğu öykülerindeki dramatik anlatım sayesindedir ki dünya edebiyatında önemli bir yere sahip... Ayrıntıya ve gözleme çok düşkün bir yazar Poe. Buna sıkı sıkıya bağh bir başka ozelliği de akıl yürütmegücü... Bir eleştirmen olarak Poe dilin, ülçü ve yapının doğru kullanımına ağırlık vermiş, Antik çağın üç bırlık kuralı temelinde her öykünün uyması gereken kuralları belirlemiştir. Poe'ya göre öykü bütunlüğü olan bir olayı işlemeli, olaylar aynı gün ve yerde gerçekleşmelidir. Aynca öykücü okurda belli bir etki uyandırabilmeli, bir atmosfer yaratabilınelidir Şair yanıyla da düşe ve ideal olana düşkündür Poe. Şiirleri güzellik ve aşka adanmıştır daha çok; kiminin de esrik bir havası vardır. Ama öykülerinde ve şiirlerinde görüldüğü üzere, Poe'nun gündelik yaşamdan dü$ dünyasına kaçışı en çok korku ve uğursuz düşünceler aracılığıyla gerçekle^ir. Korku edebiyatı ve polisiye tıımnun geli^iminde de önemli bir rolu olan Edgar Allan Poe doğaüstii öğelere yer verdiği korku öyküleriyle ölüm, kötülük ve felaketle ilgili öyküleı indeki (,arpıcı anlatımı da korku ve uğursuzluk temalarını ustaca ışlemesine borçlu POENUN MOROSOKAĞICINAYETI BEYASrtKDI ) I S A Y F A 34 dur. Gerilim yaratma ve gerilımi canlı tutma ustasıdır Edgar Allan Poe... Daha önce dilimizde İşitilmedik I likâyeler, Edgar Allan Poe'dan Seçme Hikâyeler, Altın Böcek ve Olağandışı öyküler adıyla birçok öyküsü yayımlanan Poe'nun Türkçeye çevrilen son kitabı da Kızıl ölümün Maskesi adını taşıyor. Poe'nun öykülerini dilimize Tomris Uyar kazandırmış. Uyar, Poe'nun hiç de yabancısı dcğil. Altın Böcek'i Varhk Yayınları'na çevirdiğindeonsekizyaşındaymış. Altın Böcek, sonraları çevirdiği öbür Poe öyküleriyle birlikte Olağandışı Öykuler adıyla 1982'de bir daha yayunlanmış Adam Yayıncdık'tan. Memet Fuat'ın 1954te Morgue Sokağı Cinayeti adı altında basıını yapılan derlenıesiylebirlıkte. Kızıl Ölümün Maskesi, bırbırinden etkileyici on bir öykuden oluşuyor. Poe'nun öykülerini 'sahici bir üretken'in; Tomris Uyar'ın Türkçesinden okumak da başlıbaşına bir keyif doğrusu. Ama ne var ki ne Shelley'in Frankenstein'i korkutabilir artık bizi, ne Stoker'ın Dracula'sı ne de Edgar Allan Poe'nun öyküleri Her gun televizyonda, sokakta, orda burda kar^ılaştığımız 'sıırata bak süngüyc davran' türün den insanlarla, seyirci kalıp hiçbir şey yapamadığımız cinayet, zulüm, ışkence ve kötülük yüklü olaylardan sonra Poe'nun öykülerini romantık bile bulabilirız hatta Keşke çpcukluğumuzdaki gibi bizi sadece öyküler, romanlar, filmler korkutsa, keşke. Cinayet hakkında öyküler ya da roman okumak bizzat cinayet i^leınekten daha iyidir, dıyor ve sizleri Poe/Uyar keyfiniçıkarmayaçağınyoruz... D EDGAR ALLAN POE C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 8 8